Vikipediya:Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (rəqəmlər)

Ensiklopedik əhəmiyyətlilik
Xüsusi mövzularla bağlı qaydalar
Astronomik obyektlər Kitablar Hadisələr Filmlər Coğrafi xüsusiyyətlər Musiqi Rəqəmlər Şirkətlər və təşkilatlar Şəxslər Elm xadimləri İdman və idmançılar Futbolçular Veb kontent

Vikipediya- ensiklopedik əhəmiyyətlilik (rəqəmlər) Rəqəmlərin ensiklopedik əhəmiyyətlilik qaydaları fərdi rəqəmlər, rəqəmlərin növləri və rəqəmlər siyahısının aktuallıq meyarlarını özündə cəmləşdirir. Rəqəmlərin riyazi təsnifatında müvafiq kriteriyalar həm peşəkar, həm də həvəskar riyaziyyatçılar tərəfindən qəbul edilib. Burada kriteriyanı ödəmək üçün ilkin tələb belədir:

• Peşəkar riyaziyyatçı alimlər bu mövzuda məqalələr yazıblar və ya müəyyən bir kitabda bölmə dərc etdiriblər?

Digər bir şəxs tərəfindən yazılmış kitabda və ya məlumat bazasında bir şey axtarmaq orijinal tədqiqat deyil və bu Vikipediyada qəbul edilmir.

Rəqəm növlərinin aktuallığı

Kompleks ədədlər. Transsendent (mücərrəd) ədədlər onaltılıq say sistemində yalnız 3-lərdən və 7-lərdən təşkil olunur. Mövcud olan suallar bunlardır:

1. Peşəkar riyaziyyatçılar bu növ ədədlər haqqında məqalə çap etdirib, müəyyən bir kitabda bölmə yazıb və ya bir kitabı bütünlüklə bu mövzuya həsr ediblərmi?
2. Mathworld və ya PlanetMath kimi portallarda bu barədə məqalələr varmı?
3. Bu növ ədədlər üçün ümumi olaraq qəbul olunmuş bir ad varmı?

Bu üç suala müsbət cavab verilməsi onu göstərir ki, bu növ ədədlər Vikipediyada onlar haqqında məqalə yaradılması üçün kifayət qədər aktuallıq təşkil edir. Bəzi hallarda, ədədlərin ardıcıllığı üçün mövcud olan aktuallıq qaydaları daha etibarlı sayıla bilər, xüsusilə də bu nömrələri müxtəlif sırada (məs, artan sırada) düzmək üçün istifadə olunur.

Nümunələrin təhlili. Bununla bağlı Volter Ledermanın müəllifi olduğu Kompleks ədədlər adlı kitab və bu kimi adlarda digər kitablar mövcuddur, məsələn, Estermanın “Kompleks ədədlər və Funksiyaları” kitabı. Mathworld və PlanetMath portallarının hər ikisində kompleks ədədlər haqqında məqalələr var. Kompleks ədəd ifadəsi riyaziyyatçı alim Karl Fridrix Qauss tərəfindən yeni ifadə kimi yaradıldıqdan sonra demək olar ki, qlobal səviyyədə qəbul edilmişdir. Belə ki, kompleks ədədlər Vikipediya üçün kifayət qədər aktual hesab edilir.

Digər tərəfdən transsendent (mücərrəd) ədədlərin yalnız 3-lərdən və 7-lərdən ibarət olması onların ümumi qəbul olunmuş adının olmamasının göstəricisidir, xüsusən, ifadənin həddindən çox uzun olması və əsasən peşəkar və həvəskar riyaziyyatçılar üçün çətinlik yaratması bu ədədlər haqqında tədqiqatların aparılmasını çətinləşdirir, və nəticədə onlar barəsində daha az məlumat dərc olunur.

Ədədlərin ardıcıllığının ensiklopedik əhəmiyyətlilik kriteriyaları

Nümunələr Mian-Çoula ardıcıllığı. Ədədlərin ardıcıllığında n elementi 5n⁵ + 1düsturunda sadə ədəddir.

1. Peşəkar riyaziyyatçılar bu ardıcıllıq haqqında haqqında məqalə çap etdirib, müəyyən bir kitabda bölmə yazıb və ya bir kitabi bütünlüklə bu mövzuya həsr ediblərmi?
2. Mathworld və ya PlanetMath kimi portallarda bu barədə məqalələr varmı?
3. Bu ardıcıllıq Tam ədəd ardıcıllıqlarının ensiklopediyasında siyahıda qeyd edilmişdirmi?
4. Bu növ ədədlər üçün ümumi olaraq qəbul olunmuş bir ad varmı?

Bu suallara müsbət cavab verilməsi onu göstərir ki, bu növ ədədlər Vikipediyada onlar haqqında məqalə yaradılması üçün kifayət qədər aktuallıq təşkil edir. Tam ədəd ardıcıllıqlarının ensiklopediyası rasional ədədlərin ardıcıllığı zamanı rasional ədədlərin bir ardıcıllığını iki hissəyə bölə bilər, bunlardan biri surət, digəri isə məxrəc adlanır. Əgər üçüncü sual mənfi cavab alarsa, bu zaman müəyyən bir şəxsin ədədi ardıcıllığın ensiklopedik əhəmiyyətliliyi barəsində mübahisəsi göstərilməlidir ki, belə haldaTam ədəd ardıcıllıqlarının ensiklopediyası bu ardıcıllığı qeyri-aktuallığın şərhi kimi deyil, öz qaydalarının nəticəsi kimi daxil edə bilər. Nümunələri təhlili.

Riyaziyyatçı alimlər Mian və Çoula 1, 2, 4, 8, 13, 21, 31, 45, ... rəqəmlərinin ardıcıllığı ilə bağlı məqalə dərc etdirdilər. Mathworld və Planetmath portallarının hər ikisində bu məqalələr var. Ardıcıllıq Tam ədəd ardıcıllıqlarının ensiklopediyasında  A005282 kimi siyahıya alınmışdır. Riyaziyyatçı alimlərin təvazökarlığəna baxmayaraq bu ardıcıllıq hamı tərəfindən Mian-Çoula ardıcıllığı kimi tanınır. Beləliklə, Mian-Çoula ardıcıllığı Vikipediya üçün kifayət qədər aktualdır. Ədədlərin ardıcıllığında n elementinin 5n5 + 1 düsturunda sadə ədəd olması Tam ədəd ardıcıllıqlarının ensiklopediyasında qeyd edilmişdir, lakin əsas açar söz "less" (daha az) ifadəsidir. Mathworld və Planetmath portallarının heç birində bu barədə məqalə yoxdur.

Xüsusi fərdi ədədlərin aktuallığı

Tam ədədlər

Nümunələr 42 və 9870123.

1. Bu tam ədədin ən azı üç ədəd maraqlı riyazi xassəsi varmı?
2. Bu ədədin açıq-aşkar mədəni əhəmiyyəti varmı? (məs, uğurlu və ya uğursuz ədəddirmi?)
3. Bu ədəd David Uelsin “Qəribə və Maraqlı Ədədlər” kitabında və ya Erix Fridmannın “Bu ədəd haqqında xüsusi olan nədir?” internet vebsəhifəsində siyahıda yer alıbmı?

Tam ədədin riyazi xüsusiyyətinin nə qədər maraqlı olmasını qiymətləndirərkən WP:1729 adlı esse yararlı vasitə ola bilər. Mürəkkəb ədədlər kimi böyük bir nisbətdə ədədlərlə paylaşılan xüsusiyyət maraqlı deyil. Bitkinlik naminə, belə qəbul edilmişdir ki, -1 və 101 arasında olan hər bir tam ədədin öz məqaləsi ola bilər, hətta bir məqalə digər məqalə qədər maraqlı olmasa da bu məqalələr qəbul edilir. Nümunələri təhlili. 42 Silvester ardıcıllığının ilk üç şərtlərin nəticəsidir, ilk 11 tam ədədin cəmidir və Katalan rəqəmidir. Duqlas Adamsın klassik “Avtostopla trilogiyası”-nın son cavabının nəticəsi olaraq, 42 rəqəmi böyük mədəni əhəmiyyətə malikdir. 42 həm Velsin kitabında, həm də Fridmanın vebsəhifəsində mövcuddur. Beləliklə, 42 ədədi Vikipediya üçün kifayət qədər ensiklopedik əhəmiyyətli sayılır. 9870123 ədədi isə digər tərəfdən nə Velsin kitabında, nə də Fridmanın vebsəhifəsində göstərilməyib.

İrrasional ədədlər

Nümunələr 2-nin kvadrat kökü (sin 1)2.

1. Bu irrasional ədədlər barəsində kitab mövcuddurmu və ya ən azından geniş sayda məqalələrdə istifadə olunubmu?
2. Bu irrasional ədədin onluq kəsr genişləndirilməsi və ya davamlı funksiyası Tam ədəd ardıcıllıqlarının ensiklopediyasında siyahıya alınıbmı?
3. Finçin Riyazi Konstantlar kitabı kimi elmi-riyazi kitablarda siyahıya alınıbmı?
4. Bu irrasional ədədlər üçün ümumi olaraq qəbul olunmuş bir ad varmı?

Nümunələrin təhlili David Flannerinin bütünlüklə 2-nin kvadrat kökünə həsr olunmuş kitabı var. Tam ədəd ardıcıllıqlarının ensiklopediyasında onun davamlı funksiyası A040000 i şəklindədir və onluq kəsr genişləndirilməsi isə A002193 kimi göstərilib. Bu irrasional ədəd Finçin kitabında siyahıya alınıb və bəzən Pifaqor konstantı kimi də adlandırılır. Beləcə də 2-nin kvadrat kökü kifayət qədər ensiklopedik əhəmiyyətli sayılaraq Vikipediya üçün aktual mövzudur. (sin 1)2 Tam ədəd ardıcıllıqlarının ensiklopediyasında siyahıya alınsa da Finçin kitabında qeyd edilməmişdir. Beləliklə o, Vikipediya üçün kifayət qədər aktual hesab olunmur.

Rəqəmlərin və kateqoriyaların siyahılarının aktuallığı Ədədlərin siyahısı və sadə ədədlərin siyahısından başqa digər bir ədəd siyahıları elə də geniş şəkildə faydalı hesab edilmir. Kateqoriyaların yaradılması sadə iş kimi qəbul edilməməlidir: Bu zaman nəzərə alınmalıdır ki, yaradılan kateqoriyada aktual mövzularda əhəmiyyətli dərəcədə böyük məqalələr yaradılacaqdır.