Vikipediya:Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (elm xadimləri)

Qayda səsverməsi nəticəsində qəbul edilmişdir.

• Səsvermə müddəti: 30 iyun — 14 iyul 2021
• Qüvvədədir: 15 iyul 2021-ci ildən

Vikipediyada bioqrafiya ilə əlaqəli məqalələr ensiklopedik, yəni tərəfsiz, neytral, etibarlı mənbələrin lazımlı miqdarda istifadəsi ilə təsdiqlənə bilən, ensiklopedik və diqqət çəkəcək şəkildə olmalıdır. Bir çox elm xadimi, tədqiqatçı və digər elm işçilərinin (qısaca akademiklər) bioqrafiyaları etibarlı mənbələr tərəfindən tədqiq olunmamış olsa da, onlar elm camiəsində mühüm nüfuza sahibdir. Təkcə hər hansısa əsərinin və s. nəşr olunmuş olması bu elm xadimini ensiklopedik etmir. Ensiklopediklik edilən nəşrlərin öz sahəsində buraxdığı iz və təsir ilə əlaqəlidir. Bu təlimat bir akademikin ensiklopedik olduğunu etibarlı mənbələrə əsaslanaraq dəyərləndirmək üçün istifadə olunan kriteriyaları göstərir.

Bu təlimatın məqsədi akademiklərin ensiklopedikliyi məsələsində konsensusun əldə edilməsinə kömək etməkdir. Təlimat daxilində istifadə olunan mənasıyla akademik və ya elm xadimi elmi tədqiqatlarla, ali təhsillə məşğul olan insandır. Akademik olaraq ensiklopediklik bu sahədə tanınma ilə əlaqəlidir.

• Akademiklərin çoxu ali təhsil müəssisələrində işləyir və ya işləmişdir. Əlavə olaraq, bir çox akademik müxtəlif elmi qurumlarda (məs: AMEA, Rusiya Elmlər Akademiyası, TÜBİTAK) elmi tədqiqatlar edir və ya etmişdir, lakin elm xadimi, akademik qurumların xaricində sənayə, maliyyə, tibb, hüquq və s. kimi elm sahələrində də fəaliyyət göstərmiş ola bilər. Əgər şəxs akademik uğurlarıyla tanınırsa, onun əsil işinin akademik bir sahəyə aid olmasına ehtiyac yoxdur. Həmçinin, əgər bir şəxs əsl işi səbəbi ilə ensiklopedik hesab olunursa, onun ensiklopediklik kriteriyalarını ödəyən akademik olmağına ehtiyac yoxdur.
• Məktəb, lisey və s. kimi orta və tam orta təhsil müəssisələrində işləyən müəllimlər elmi işlərdə, tədqiqatlarda iştirak etmirlərsə, elm xadimi hesab olunmurlar və bu təlimatın kriteriyalarının xaricində qalırlar. Bu şəxslərin ensiklopediklik əhəmiyyətliliyini peşələriylə əlaqəli digər kriteriyalarla və ya VP:ŞEƏ kimi daha ümumi təlimatlarla müəyyən etmək olar.
• Elmi dərəcələrin, elmi adların müxtəlif ölkələrdə fərqlilik təşkil etdiyini nəzərə almaq lazımdır.

Bu təlimat ensiklopediklik əhəmiyyətliliyin ölçülərindən olan VP:ŞEƏ, VP:EƏM, VP:EƏK kimi digər qaydalardan ayrıdır. Bu təlimatın şərtlərinə görə ensiklopedik olmayan bir akademikin digər ensiklopedik əhəmiyyətlilik təlimatlarına görə ensiklopedik olması mümkündür. Eyni şəkildə əgər bir akademik bu qaydaya görə ensiklopedikdirsə, digər təlimatlara görə ensiklopedik olub olmaması vacib deyil.

Kriteriyalar

Bir elm xadiminin aşağıdakı kriteriyaların hər hansısa birini ödədiyi etibarlı mənbələrlə göstərilirsə, bu şəxs ensiklopedik hesab olunur. Bu kriteriyaların heç birini ödəməyən akademik, elm xadimi əgər VP:ŞEƏ, ya da oxşar digər ensiklopediklik kriteriyalarını ödəyirsə, ensiklopedik hesab oluna bilər. Bu anlayış elm xadimi haqqında olan məqalənin nə qədər yoxlanılabilən olduğuna görə qiymətləndirilir. Bu kriteriyaları tətbiq etməzdən əvvəl "Ümumi açıqlamalar" və "Kriteriyalar üçün açıqlamalar" bölmələrini də oxuyun.

1. Şəxsin tədqiqatlarının işlədiyi sahə üzrə əhəmiyyətli təsirə malik olduğu neytral və etibarlı mənbələrlə təsdiqələnə bilir.
2. Şəxs ölkə və ya dünya səviyyəsində yüksək prestijli mükafat almış və ya uğur əldə etmişdir.
3. Şəxs hər hansısa yüksək dərəcədə seçici olan, prestijli akademik qurumun, dərnəyin üzvlüyünə və ya həmin qurumun, dərnəyin fəxri üzvlüyünə seçilmişdir (məs: ABŞ Milli Elmlər Akademiyası, AMEA, London Kral Cəmiyyəti, Türkiyə Elmlər Akademiyası üzvlüyü və ya Elektrotexnika və Elektronika Mühəndisləri İnstitutunun fəxri üzvlüyü).
4. Şəxsin akademik tədqiqatları çox sayda akademik qurumdakı ali təhsil prossesinə əhəmiyyətli şəkildə təsirə göstərmişdir.
5. Şəxs əhəmiyyətli bir ali təhsil müəssisəsində, ya da elmi tədqiqat mərkəzində yüksək vəzifəyə sahibdir və ya sahib olmuşdur.
6. Şəxs əhəmiyyətli, böyük bir akademik qurumun və ya böyük bir akademik cəmiyyətin yüksək səviyyəli nümayəndəsi olaraq seçilmişdir, ya da orada əhəmiyyətli akademik iş sahibidir.
7. Şəxs akademik fəaliyyəti ilə elmi müəssisələr xaricindəki mövzularda vacib təsirlərə səbəb olmuşdur.
8. Şəxs elm sahəsindəki vacib və köklü bir jurnalın, elmi nəşrin baş redaktorudur və ya baş redaktoru olmuşdur.
9. Şəxsin peşə sahəsi ədəbiyyat və ya incəsənətdirsə, həmin sahələrdəki ensiklopedik əhəmiyyətlilik kriteriyalarını ödəməsi lazımdır. (məs. VP:EƏM)

Ümumi açıqlamalar

• Elm xadiminin yuxarıdakı kriteriyalara görə ensiklopedik hesab olunmasına baxmayaraq şəxs haqqında etibarlı və neytral mənbələrin aşkarlanmaması, ya da əskikliyi şəxsin Vikipediya qaydalarına uyğun olmadığını göstərir. Beləliklə, bu şəxs haqqında məqalənin olması təlimatlara uyğun hesab olunmur və ya olunmaya bilər. Vikipediyadakı bütün məlumatlar yoxlanılabilərlik kriteriyalarını ödəməlidir. Buna baxmayaraq şəxsin karyerasının müzakirə mövzusu olmayan hissələri üçün şəxsin işlədiyi yerin və ya özünün təmin etdiyi işi ilə bağlı məlumatlar mənbə olaraq istifadə oluna bilər.
• Yuxarıdakı kriteriyalar "şəxs sıravi akademikdirmi?" sualıyla əvəzlənə bilər. Qısaca şəxsin öz peşə sahəsindəki normal bir tədqiqatçı ilə müqayisə etsək, bu şəxs digərlərindən əhəmiyyətli dərəcədə daha uğurlu və ya diqqətçəkəndirmi?
• Bunun bir qanun yox təlimat olduğunu və istisnaların mümkün ola biləcəyini unutmayın. Akademik fəaliyyəti səbəbi ilə ensiklopedik olan bəzi akademiklər bu kriteriyaları ödəməyə bilər. Nəşrlərin sayına, ya da keyfiyyətinə bağlı olaraq dəqiq lüzumların konkretləşdirilməsinin çox çətin olduğu unudulmamalıdır. Bu kriteriyalar elm sahəsindən elm sahəsinə dəyişiklik göstərə bilər. Əlavə olaraq, bu təlimat sərhədləri çox aşağı bir nöqtəyə təyin edir. Elm xadimləri peşələri səbəbi ilə fikirləriylə başqalarına təsir etməyə çalışırlar. Bunlar arasında uğurlu olanların ensiklopedik olması təbiidir.

Kriteriyalar üçün açıqlamalar

1. Şəxsin tədqiqatlarının işlədiyi sahə üzrə əhəmiyyətli təsirə malik olduğu neytral və etibarlı mənbələrlə təsdiqələnə bilir.

• Bu mövzuda həmçinin 2-ci kriteriyanın açıqlamalarına da nəzər yetirməniz tövsiyyə olunur. O açıqlamaların bir qismi 1-ci kriteriyanı da əhatə edir.
• 1-ci kriteriyanın ödənilməsinin ən sadə yolu şəxsin istinad olunan çox sayıda akademik əsərin yazarı olduğunu göstərməkdir. Bu ya bir neçə çox yüksək sayda istinad sayına sahib əsər, ya da vacib miqdarda istinad almış əsər ola bilər. Şəxsin əsərləri haqqında əhəmiyyətli akademik nəşrlərdə nəşr olunan yazılar da istinad olaraq qiymətləndirilə bilər. Fərqli akademik qaydaların, fərqli istinad nisbətlərinin və ya nəşr sistemlərinin olma ehtimalı nəzərə alınmalıdır.
  • Bəzi elm sahələrində o elm sahəsi üzrə işıq üzü görmüş bütün ekspertli əsərləri əhatə edən nəşrlər var, məsələn: riyaziyyat üzrə MathSciNet olaraq bilinən Mathematical Reviews və Zentralblatt MATH kimi nəşrlər. Bir əsərə belə bir nəşrdə istinad edilməsi tək başına 1-ci kriteriyanı ödəmək üçün yetərli deyil, lakin istinad edilən zaman əsər haqqında deyilənlər bu məqsədlə istifadə oluna bilər.
  • Ümumiyyətlə, təcrübəyə əsaslanan mövzularda nəşr və istinad sayıları nəzəriyyəyə əsaslanan mövzularla müqayisədə daha çoxdur. Sosial elmlərin nəşr və istinad sayıları texniki-humanitar elmlərlə müqayisədə daha azdır. Əlavə olaraq, texniki-humanitar elmlərdə icra olunan tədqiqatlar ümumən jurnallarda, iclas və bəyənnamə haqqında olan kitablarda nəşr olunsa da, sosial elmlərdə kitab nəşri daha böyük rol oynayır və bunları dəyərləndirmək kitabxanalar olmasa çox çətindir. "Əhəmiyyətli sayıda nəşr" və "yüksək istinad sayısı" kimi anlayışlar vacib tədqiqat qurumlarının işəgötürmə kriteriyaları ilə harmoniya təşkil edəcək şəkildə şərh edilməlidir.
• Əgər şəxs fəaliyyət göstərdiyi elm sahəsində vacib bir anlayışı, üsulu və ya fikri ortaya atıbsa, ya da inkişaf etdiribsə, əhəmiyyətli kəşf edibsə və ya əhəmiyyətli bir problemi həll edibsə də, 1-ci kriteriyanı ödəyə bilər.
• Ayrılıqda kifayət etməsə də, 1-ci kriteriyanın ödənilməsinə dəstək olacaq başqa nüanslar da var: Əhəmiyyətli akademik mükafatlar və uğurlar (aşağıya baxın); Akademik jurnalların redaksiya heyətində yer almaq; çox önəmli və seçici jurnallarda nəşrlər; şəxsin toplu əsərlərinin nəşr olunmuş olması; şəxsə ithaf okunmuş doğum günü, yubiley, ya da xatirə tipli bir (cild) əsərin nəşri; şəxsin akademik sahədə uğurları şərəfinə təşkil olunmuş elmi tədbirlər; bir akademik mükafata, ya da mühazirə mövzularına şəxsin adının verilmiş olması və bunlar kimi digər nüanslar.
• 1-ci kriteriyanı qismən ödəmək üçün istifadə oluna biləcək vacib mükafat və uğurlar bunları əhatə edə bilər: Vacib akademik mükafatlar (bunlar avtomatik olaraq 2-ci kriteriyanın da ödənilməsini təmin edir); təqdim olunması üçün yüksək dərəcədə seçici davranılan doktorantura təqaüdləri xaricindəki təqaüdlər və mükafatlar; adi bir mühazirə, ya da mühazirədən əhəmiyyətli dərəcədə daha önəmli hesab olunan ölkə və ya beynəlxalq səviyyəli bir akademik qurumun tədbirində vacib mühazirələr demək və ya çıxış etmək; xüsusi bir adla xatırlanan təqdimat vermək, mühazirə və ya mühazirələr danışmaq; enisklopedik əhəmiyyətli bir akademik qurum, ya da təhsil qurumu tərəfindən mükafata layiq görülmək; yüksək dərəcəli fəxri adlar və digərləri. Adi çıxışlar, seminarlar, mühazirələr, adıyla xatırlaran doktorantura təqaüdləri, qrantları, qonaq olaraq bir yerdə iştirak etmə və ya bir universitetin öz daxilində təqdim etdiyi mükafatlara layiq görülmə bunun üçün yetərli deyil.
• 1-ci kriteriyanın ödənildiyini yoxlamaq üçün şəxsin işlədiyi elmi sahə yetərli qədər geniş şəkildə tədqiq olunmuş olmalıdır. Fizika, riyaziyyat, tarix, politologiya kimi əsas elmlər və ya əsas elmlərin vacib qolları nüvə kimyası, orta əsrlər tarixi, axışqanlar mexanikası, Drozofil genetikası mümkün nümunələrdəndir. Bunu icra edərkən çox dar və ya xüsusiləşmiş kateqoriyalardan çəkinmək lazımdır. Bir şəxsin çox dar bir sahədə vacib şəxs, peşəkar olması, əgər o sahə üzrə öndə gələn şəxslərdən deyilsə, 1-ci kriteriyanın qəbulu üçün yetərli deyil.
• Təkcə çox sayda nəşr olunmuş akademik əsərə sahib olmaq 1-ci kriteriyanı ödəmək üçün yetərli deyil.
• Məşhur, ya da ensiklopedik elm xadiminin qısa bir əməkdaşlıq zənciri ilə əlaqəli olması özlüyündə 1-ci kriteriyanın ödənildiyini göstərmir (məs.:kiçik Erdöş ədədinə sahib olmaq).

2. Şəxs ölkə və ya dünya səviyyəsində yüksək prestijli mükafat almış və ya uğur əldə etmişdir.

• Nobel mükafatı, MacArthur təqaüdü, Filds medalı, Bancroft mükafatı, Pulitser mükafatı kimi öndə gələn akademik mükafatlara layiq görülmə 2-ci kriteriyanı hər zaman ödəyir. Bunlardan daha az əhəmiyyətli, akademik baxımdan böyük önəm daşıyan bəzi mükafat və uğurlar 2-ci kriteriyanın ödənilməsində bəzi hallarda istifadə oluna bilər. Bəzi hallarda isə belə daha az əhəmiyyətli mükafat və təltiflər tək başına bu kriteriyanı ödəməyə bilər. Buna misal olaraq ensiklopedik əhəmiyyətli hesab olunan akademik qurumlar və fondlar tərəfindən verilən mükafatları, Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi, Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimi və s. kimi fəxri adları nümunə göstərmək olar. Əhəmiyyətli mükafatlar və uğurlar eyni zamanda 1-ci kriteriyanın qismən ödənilməsi üçün istifadə oluna bilər.
• Orta təhsil müəssisələri səviyyəsindəki yarışmalarda əldə olunan dərəcələr, o cümlədən litsey və universitet təhsilinin bakalvr, magistr və doktorantura səviyyələrindəki tələbələr/şagirdlər üçün olan mükafatlar, uğurlar 2-ci kriteriyanın xaricindədir. Həmçinin sadalananlar 1-ci kriteriyanı qismən də olsa ödəmir.
• Şəxslərin pul verərək nəşr etdirdikləri kitablar və ya qazancının böyük hissəsini bu tipli nəşrlərdən əldə edən nəşriyyatların nəşr etdiyi bioqrafiya siyahıları, təsis etdiyi mükafatlara layiq görülmə 2-ci kriteriyanın ödənilməsini təmin etmir. Həmçinin bunlar 1-ci kriteriyanı qismən də olsa ödəmir.

3. Şəxs hər hansısa yüksək dərəcədə seçici olan, prestijli akademik qurumun, dərnəyin üzvlüyünə və ya həmin qurumun, dərnəyin fəxri üzvlüyünə seçilmişdir (məs.: ABŞ Milli Elmlər Akademiyası, AMEA, London Kral Cəmiyyəti, Türkiyə Elmlər Akademiyası üzvlüyü və ya Elektrotexnika və Elektronika Mühəndisləri İnstitutunun fəxri üzvlüyü).

• Vacib olmayan və ensiklopedik əhəmiyyətlilik kriteriyalarını ödəməyən bir dərnəyə və ya cəmiyyətə üzvlük 3-cü kriteriya üçün yetərli deyil. Yeni qurulmuş dərnəklərin çoxu bu qəbildəndir.
• 3-cü kriteriyanın istifadə olunması üçün şəxs dərnəyə dərnək üzvləri tərəfindən seçilmiş olmalıdır.

4. Şəxsin akademik tədqiqatları çox sayda akademik qurumdakı ali təhsil prossesinə əhəmiyyətli şəkildə təsir göstərmişdir.

• Şəxsin yazdığı kitablar kütləvi olaraq bir çox ali təhsil müəssisəsində tədris materialı kimi istifadə olunursa, bu 4-cü kriteriyanın təmin olunmasının nümunəsidir.

5. Şəxs əhəmiyyətli bir ali təhsil müəssisəsində, ya da elmi tədqiqat mərkəzində yüksək vəzifəyə sahibdir və ya sahib olmuşdur.

• 5-ci kriteriya yalnız tam səlahiyyətli olaraq vəzifəyə sahib olanlara aiddir. Ştatla və ya müqavilə ilə çalışanlar kriteriyanın xaricində hesab olunurlar.
• Bu vəzifəyə sahib şəxsin bu kriteriyanı ödəməsi üçün işlədiyi qurumun uğur və seçicilik mövzusunda şöhrətə sahib olması lazımdır. Belə bir şöhrətə sahib olmayan qurumlardakı sahib olunan xüsusi vəzifələr ensiklopedikliyi dəqiqləşdirmək üçün yetərli deyil.

6. Şəxs əhəmiyyətli, böyük bir akademik qurumun və ya böyük bir akademik cəmiyyətin yüksək səviyyəli nümayəndəsi olaraq seçilmişdir, ya da orada əhəmiyyətli akademik iş sahibidir.

• Şəxs önəmli, akreditə olunmuş təhsil müəssisəsinin rektorluğunu, ya da buna bərabər bir vəzifəni, əhəmiyyətli, tərəfsiz tədqiqat mərkəzinin, ya da institutun ən yüksək postunu, ensiklopedik və ölkə, ya da beynəlxalq səviyyəli akademik dərnəyin rəhbərliyini və s. yürütmüşdürsə, 6-cı kriteriyanı ödəyir. Fakültə dekanlığı kimi daha aşağı səviyyəli vəzifələr isə ümumilikdə tək başına 6-cı kriteriyanı ödəmək üçün kifayət deyil. Ancaq istisnalar ola bilər, məsələn: çox önəmli bir universitetin (Harvard Universiteti kimi) baş katibi postunu tutanlar. Paraelmlər, ya da tanınmayan mövzular üzərində tədqiqatlara əsaslanan qurumlardakı rəhbər vəzifələr bu kriteriyanı ödəmir. Bu kimi qurumların rəhbər postlarını tutan şəxslər bu təlimatın digər kriteriyalarıyla və ya daha ümumi olan VP:ŞEƏ, VP:EƏ kimi təlimatların kriteriyaları ilə dəyərləndirilməlidir.

7. Şəxs akademik fəaliyyəti ilə elmi müəssisələr xaricindəki mövzularda vacib təsirlərə səbəb olmuşdur.

• Bir şəxsin mütəxəssisi olduğu mövzular haqqındakı açıqlamaları əhəmiyyətli, tərəfsiz və etibarlı hesab olunan yerli mətbuatda müntəzəm olaraq işıqlandırılırsa, 7-ci kriteriya ödənilmiş hesab oluna bilər. İstinadların az olması, xüsusilə də yerli mətbuatta mənbələrin olması bir elm xadimi üçün adi bir haldır və bu kriteriya üçün yetərli deyil.
• Əgər şəxs akademik çevrələrdə işlədiyi mövzuda mötəbər mütəxəssis hesab olunursa, öz peşə sahəsində ümumi cəmiyyətə ithaf olunaraq yazılmış məşhur bir kitabı varsa, bu zaman o, 7-ci kriteriyanı ödəyir. Paraelmlər, ya da tanınmayan mövzular üzərində tədqiqatlar haqqında kitablar, bu kriteriyanın xaricindədir. Bu cür kitabların müəllifləri bu təlimatın digər kriteriyalarını və ya daha ümumi olan VP:ŞEƏ, VP:EƏ kimi təlimatların kriteriyalarını ödədiyi üçün ensiklopedik hesab oluna bilər.

8. Şəxs elm sahəsindəki vacib və köklü bir jurnalın, elmi nəşrin baş redaktorudur və ya baş redaktoru olmuşdur.

• Məqsədləri paraelmlər, ya da tanınmayan mövzular üzərində tədqiqatları dəstəkləmək olan jurnallar, ümumi olaraq, 8-ci kriteriyanın xaricindədir. Lakin belə jurnalların baş redaktorları bu təlimatın digər kriteriyalarını və ya daha ümumi olan VP:ŞEƏ, VP:EƏ kimi təlimatların kriteriyalarını ödədiyi üçün ensiklopedik hesab oluna bilər.

9. Şəxsin peşə sahəsi ədəbiyyat və ya incəsənətdirsə, həmin sahələrdəki ensiklopedik əhəmiyyətlilik kriteriyalarını ödəməsi lazımdır. (məs. VP:EƏM)

İstinadlar üçün qaydalar

Əksər mövzularda jurnal məqalələrinə istinadlar tapmağın əsas yolu "Web of Science" və "Scopus" adlı iki böyük platformadan istifadə etməkdir, lakin təəssüf ki, bu platformalardan istifadə pulludur və ödənişin miqdarı çox yüksəkdir. Scopus əsasən universitetlərin və iri kolleclərin kitabxanalarında, Web of Knowledge isə iri ali təhsil müəssisələrinin binalarında tapılır. Scopus texniki elmləri və sosial elmləri əhatə edir, lakin 1996-cı ilə qədər olan mövzular Scopus platformasında tam deyil. Web of Science isə 1900-cü ilə qədər olan texniki, 1956-cı ilə qədər olan sosial və 1975-ci ilə qədər olan humanitar elmləri (natamam) əhatə edə bilər. Sadəcə köklü və böyük universitetlər bütün mövzuları əhatə edən məlumatlara sahib ola bilər (Xoşbəxtlikdən, ümumi istifadə imkanları olan əlavə platformalar də inkişaf etdirilməkdədir.). Bu verilənlər bazaları xüsusən az inkişaf etmiş ölkələr üçün natamamdır və əlverişsizdir. Əlavə olaraq, bu bazalar yalnız jurnal məqalələrinə verilən istinadları sıralayır, kitablarda və ya digər nəşrlərdə dərc olunmuş məqalələrdən sitatlar sistemə daxil edilmir. Bu səbəbdən, bu verilənlər bazaları konfransların və ya jurnal olmayan nəşrlərin vacib hesab olunduğu kompüter elmlərində və ya kitab nəşrinin ən vacib hesab olunduğu humanitar elmlər üçün ehtiyatla istifadə olunmalıdır. Web of Science yüksək istinad sayına sahib olan tədqiqatçılara müəyyən bir dəyəri ola bilən pulsuz indeks təqdim edir. Ayrı-ayrı elm sahələrində MathSciNet, SciFinder Scholar (Chemical Abstracts) və bu kimi digər platformalar da dəyərli mənbələrdir. Bunlar tez-tez xüsusi istinadlarda göstərilir, lakin onlara çıxış pulsuz deyil və ümumi bir universitet kompüter hesabı tələb edir.

• Google Scholar haqqında xəbərdarlıq: Google Scholar onlayn mövcudiyyəti olan əhəmiyyətli elm sahələrinin hamısı (və ya demək olar ki hamısı) üçün yaxşı işləyir. Kompüter mütəxəssisi tərəfindən yazılmış materialların əksəriyyəti bu platformada görünür, lakin texnoloji cəhətdən müasir dövrdən daha geridə olan sahələr üçün bu sistem çox həssasdır. Texniki olmayan elmlər üçün isə xüsusilə həssasdır. Bir çox jurnal öz məqalələrinin Google Scholar-ın sistem bazasına daxil edilməsinə və sıralanmasına icazə vermir. Kitabları isə Google Scholarda Google Book Search əhatə edir. Bu, naşirin lisenziya və qaydalarından çox təsirlənir. Beləliklə, Google Scholar-da istinadların olmaması, qeyri-ensiklopedikliyin sübutu kimi istifadə edilməməlidir. Digər tərəfdən, Google Scholar akademik veb saytlar və digər fərdi şəkilə dərc olunan mənbələr kimi akademik olaraq nəzərdən keçirilməyən mənbələri də əhatə edir. Həmçinin Google Scholar jurnalları yoxlamadığı və yırtıcı jurnalları da verilənlər bazasına daxil etdiyi üçün zaman-zaman tənqid edilmişdir. Beləliklə, burada tapılan sitat sayıları bəzən həqiqi etibarlı elmi materiallardan olan həqiqi istinad saylarından əhəmiyyətli dərəcədə çox ola bilər. Əslində Google Scholar yalnız kobud və ya səthi bir bələdçidir.
• PubMed haqqında xəbərdarlıq: Medline halhazırda PubMed-in bir hissəsi olaraq 1967-ci ildən bəri, bəzən də daha əvvəllər nəşr olunmuş biologiyaya və tibbə aid məqalələrin əksəriyyətini əhatə edən köklü, geniş istifadə olunan axtarış motorudur. Bura tibbi cəhətdən klinik mövzularla əlaqəli bir neçə jurnal da daxildir, lakin bunlar da tam deyil. Bundan əlavə, PubMed-dəki məqalələrin hamısı ekspertlər tərəfindən nəzərdən keçirilmiş jurnallardakı məqalələrdən ibarət deyil. Çünki PubMed müxtəlif səviyyəli tibbi xəbər mənbələrini, o cümlədən, əhatə etdiyi ekspertli jurnallarda yer alan məqalələri də əhatə edir. Həmçinin PubMed redaktora göndərilən məktubları və buna bənzər materialları da özündə ehtiva edir (heç bir əhəmiyyət daşımayanlar xaric).
• "Əlaqəli məqalələr" haqqında xəbərdarlıq: PubMed-də və digər verilənlər bazalarının əksəriyyətində "əlaqəli məqalələr" əslinə istinad edilən məqalələr deyil; onlar ümumi başlıq sözləri və ya istinadları ilə seçilən eyni, ümumi kateqoriya altındakı mövzulardır. Onlardan bəziləri orijinal məqalələrdən sitat gətirə bilər (bəziləri isə açıq şəkildə istinad vermir, çünki bunu etsələr, məlumatları əsas məqalələrdən əvvəl dərc etmiş olacaqlar). Onlar hazırlanma məqsədləri olan mövzularda əlavə sənədlər tapmaq üçün faydalıdırlar. PubMed-də istinadları sıralamağın yeganə yolu sözügedən məqalədən sonra dərc olunan əlaqəli məqalələrin hər birinə baxmaq və ya məqalənin "istinad edilən məqalələr" displeyini taparaq orada adının olub olmaması ilə analiz etməkdir. Təbii ki, qeyd olunan hər iki üsul da yorucudur (Bəzi PubMed qeydləri müxtəlif səbəblərdən istinad olunan məqalələrin siyahısını vermir.). Həm də belə bir siyahıya mütləq bütün istinadlar daxil edilməyə bilər. — "Əlaqəli məqalələr" xüsusiyyəti üçün kömək
• H-indeks, g-indeks və s. kimi istinad, sitat ölçüləri 1-ci kriteriyanın ödənilib-ödənilmədiyini qiymətləndirmək üçün məhdud şəkildə faydalıdır. Onlara ehtiyatla yanaşılmalıdır, çünki etibarlılığı hazırda tamamilə qəbul edilmir və əsas etibarilə istifadə olunan istinad bazasından asılı ola bilər. Onlar həm də elm sahəsindən asılıdır. Bəzi sahələr digərlərindən daha yüksək orta sitat sayılarına sahibdir.
• Humanitar elmlər üzrə məşğul olan alimlər üçün mövcud istinad göstəriciləri və Google Academic çox vaxt qeyri-kafi və natamam məlumatlar verir. Bu hallarda 1-ci kriteriyanın ödənildiyini qiymətləndirərkən şəxsin kitablarının nə qədər çox müxtəlif akademik kitabxanalarda saxlanıldığına, mövcud olduğuna da baxmaq olar (bu məlumatlar Worldcat-də mövcuddur).
• Avropa Kompüter Elmləri Şöbələrinin Birliyindən gələn bir hesabatda kompüter elmləri ilə əlaqəli tədqiqatlarının qiymətləndirilməsi üçün on maddə sıralanmışdır. Bunlardan ikisi jurnal olmayan nəşrlərin vacibliyini vurğulayır və biri xüsusi olaraq Web of Science istifadəsinə qarşı xəbərdarlıq edir. Maddə Web of Science platformasının əvəzinə bu sahə üçün Google Scholar və ya Citeseer platformasını tövsiyə edir.
• Yerli elm xadimlərinin yerli mətbuatda və elm nəşrlərində yayımlanan məqalələri ilə bağlı istinadlardan istifadə edərkən seçici olmaq lazımdır. Bunun üçün mötəbər, əhəmiyyətli, bitərəf və neytral mənbələrdən istifadə etmək lazımdır. Belə mənbələrlə nümunə olaraq Azərbaycanın Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən elan edilmiş "Azərbaycan Respublikasında məqalələrin dərc olunması tövsiyə edilən dövrü elmi nəşrlər" siyahısındakı elmi nəşrlər göstərilə bilər.