Xunkar-Paşa İsrapilov
Xunkar-Paşa Germanoviç İsrapilov (digər adları Xunkar, Xunkarpaşa, Xunker, Xunkerpaşa) (rus. Хункар-Паша Германович Исрапилов, 13 noyabr 1967, Alleroy – 1 fevral 2000, Qroznı) — Tanınmamış Çeçen İçkeriya Respublikası Silahlı Qüvvələrində yüksək vəzifələr tutmuş, 1990-2000-ci illərdə Çeçen münaqişəsinin fəal iştirakçısı, 1995-ci ildəki Qızılyar teraktının əsas liderlərindən biri. Çeçen İçkeriya Respublikasının səhra komandiri. Şamil Basayevin yaxın tərəfdarlarından biri.
| Xunkar-Paşa İsrapilov | |
|---|---|
| rus. Хункар-Паша Исрапилов | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Ləqəbi | Boss |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri |
Alleroy,  Çeçen-İnquş MSSR, .svg){kind=small} RSFSR,  SSRİ |
| Vəfat tarixi | (32 yaşında) |
| Vəfat yeri |
Qroznı,  Çeçenistan,  Rusiya |
| Vəfat səbəbi | döyüşdə ölüm |
| Vətəndaşlığı |
SSRİ (1984-86) Azərbaycan (1992) Qafqaz Dağ Xalqları Konfederasiyası (1992-93) Çeçen İçkeriya Respublikası (1993-2000) |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti | Çeçen |
| Rütbəsi | Briqada generalı |
| Döyüşlər |
Qarabağ müharibəsi (1992-94): Şuşanın işğalı (1992) Gürcü-Abxaz müharibəsi (1992-1993) Birinci Çeçenistan müharibəsi (1994-1996): Budyonnovsk teraktı (1995) Hərbçilərin Qudermes hərəkatı (dekabr 1995) Qızılyar teraktı (1995) İkinci çeçen müharibəsi (1999-2009): Dağıstan əməliyyatı (1999) Qroznı döyüşləri (1999-2000) |
| Təltifləri | Çeçen İçkeriya Respublikasının «Millətin Fəxri» ordeni |
Tərcümeyi-halı redaktə
13 noyabr 1967-ci ildə Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Kurçaloyevski rayonunun Alleroy kəndində anadan olub. Orconikidze Piyada Məktəbini bitirib. 1984-1986-cı illərdə SSRİ Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunları sıralarında həqiqi hərbi xidmətdə olmuşdur.
1992-1993-cü illərdə Qafqaz Xalqları Konfederasiyasının tərkibində Abxaziyadakı hərbi əməliyyatlarda, həmçinin Azərbaycanın tərəfində Qarabağ müharibəsində iştirak etmişdir.
1992-ci ilin noyabrında İsrapilov Abxaziyaya müstəqilliyini özü elan etmiş respublikanın tərəfində hərbi əməliyyatlarda iştirak etmək üçün gəldi. İlk Şromskaya əməliyyatında iştirak etdi, burada özünü qəddar və cəsarətli bir döyüşçü olduğunu sübut etdi. Bir neçə muzdlu əsgəri ilə dəfələrlə düşmənin arxa hissəsində döyüşlər apardı, işçi qüvvəsinə ziyan vurdu, gürcü qoşunlarının yerləşməsi haqqında qiymətli məlumatlar əldə etdi. 1993-cü ilin mayında Xunkar bir qrup döyüşçü ilə Kaman kəndinə girdi, atəş nöqtələrini və gizli yerləri gördü. 16 may 1993-cü ildə, Kamandakı ikinci bir döyüş zamanı, Xunkar və qrupu 3 evi yandırdı və təxminən 70 gürcü əsgəri və yerli sakinləri məhv etdi. 1993-cü ilin iyul əməliyyatında, Şroma-Quma kəndinin azad edilməsi zamanı aparılan əməliyyatın üzvü idi.
1994-1996-cı illərin ilk Çeçen müharibəsi zamanı Çeçenistanın şərq bölgələrində separatçıların dəstəsinə komandanlıq etdi.
— Alleroy kəndindən olan Xunkar İsrapilov. Əlamətlər: 30a yaxın yaş, boyu 170 sm, qısa qara saqqal saxlayır, sağ yanağında bir yara var. Şamil Basayevin ən yaxın köməkçisi hesab olunur.
İsrapilov dəstəsi yaraqlılara maddi dəstək vermək üçün istifadə olunan neft quyularının işinə nəzarət edir.14-19 iyun 1995-ci ildə İsrapilov Budyonnovska Basayevin basqınında iştirak etdi. 14 dekabr 1995-ci ildə, Salman Raduyev və Sultan Gelisxanov ilə birlikdə federal qoşunlara döyüşdə güc tətbiq edərək, 19 dekabr tarixinə qədər Qudermesin çox hissəsini tutdu və saxladı. 9 yanvar 1996-cı ildə Raduev və Turpal Atgeriyev ilə birlikdə Qızılyara basqın zamanı bir dəstəyə əmr verdi. Əslində şəhərə hücumun hərbi lideri idi. Xasavyurd rayonunun Pervomaysk kəndinin müdafiəsinin rəhbərlərindən biri idi. Pervomayskdakı qarşıdurma zamanı İsrapilov verdiyi müsahibədə belə demişdi: "250 döyüşçümüz 15 min nəfərlik Rusiya qoşunlarının 22 hücumunu dəf etdi. Qoşunun tərkibi OMON, SOBR və Alfa xüsusi təyinatlılarından, iki tank briqadası və desant qüvvələrindən ibarət idi. Mücahidlər 800-ə qədər rus əsgərini döyüşdə məhv etdilər".
1996-cı ilin yayında Çeçen İçkeriya Respublikası Silahlı Qüvvələrinin Cənub-Şərq Cəbhəsinin komandiri oldu. Onun dəstəsində 150-yə qədər muzdlu da daxil olmaqla 1600-ə qədər döyüşçü var idi. Bölmələrə Şamil Basayev, Sultan Gelisxanov və Ələvudi Həmzətov komandirlik edirdi. Silahlı birləşmənin tərkibinə 5-6 tank, 7-8 PDM, 6 top, 4 RYAS, 7 zenit qurğusu, 7-8 DZRK daxil idi.
Müharibədən sonra briqada generalı rütbəsini aldı. 1996-cı ilin sentyabrında Yandarbiyevin fərmanı ilə "Çeçen İçkeriya Respublikası koalisiya hökumətinin vergi polisi şöbəsinin müdiri" təyin edildi. 26 aprel 1997-ci il tarixində İsrapilov hücuma məruz qaldı, Xunkarın Qroznıda yaşadığı evinə Muxa qumbaraatanından naməlum atəş açıldı. Xunkar yaralanaraq xəstəxanaya yerləşdirildi.
1997-ci ilin may ayında Aslan Masxadovun sərəncamı ilə yeni qurulan "Çeçen İçkeriya Respublikası Antiterror Mərkəzinin" direktoru təyin edildi. Onun sərəncamında cəmi 350 nəfərdən ibarət istintaq briqadaları və sürətli reaksiya qrupları fəaliyyətə başladı. 1998-ci ilin sonuna qədər Antiterror Mərkəzininə rəhbərlik etmişdir.
1998-ci ildə Xunkar-Paşa Masxadova qarşı çıxdı. 29 sentyabr 1998-ci ildə Qroznıda keçirilən növbəti "Rusiya-Çeçen Döyüşü iştirakçıları və Müqavimət döyüşçülərinin birgə Konqresi"ndə o, Basayev və Raduyev ilə Masxadovu hakimiyyəti ələ keçirməkdə, konstitusiyanı pozmaqda və müstəqillik ideyalarından yayınmaqda günahlandırdı. Əslində isə səhra komandirləri Aslan Masxadovun istefasını tələb etdilər.
1999-cu ilin avqust - sentyabr aylarında Novolak rayonunda və Dağıstanın Kadar zonasında separatçıların döyüş əməliyyatlarında birbaşa iştirak etdi. 1999-2000-ci illərdə Qroznı uğrunda döyüşlərdə separatçı dəstələrinə rəhbərlik etdi.
Xunkar-Paşa İsrapilov 1 fevral 2000-ci ildə Qroznı rayonunun Alxan-Kala bölgəsindəki mədən ərazilərindən çıxarkən mina partlaması nəticəsində həlak oldu.
Əlavə məlumat redaktə
- Xunkar-Paşanın əmisi oğlu İbrahim də qanunsuz silahlı dəstələrin üzvü idi. Xüsusilə, o, yerli məmurların öldürülməsini, hərbçilərə qarşı terror hücumlarını həyata keçirən dəstənin bir üzvü idi. İstintaqın məlumatına görə, İbrahim İsrapilov Kislovodsk-Mineralnıye Vodı marşrutunu bombalayan bir qrup terrorçuya rəhbərlik etmiş və hücumu Doka Umarovun əmri ilə planlaşdırmışdı. Cinayətin istintaqı zamanı İbrahim İsrapilov 2003-cü ilin sonunda Stavropol diyarının Predqornı bölgəsində tutuldu. 2004-cü ilin iyununda 43 yaşlı İbrahim maksimum təhlükəsizlik koloniyasında cəza çəkməklə 20 il azadlıqdan məhrum edildi.
- Aleksandr Nevzorovun 1997-ci ildə çəkdiyi "Zərərli" filmində rusiyalı aktyor, şoumen Dimitri Nağıyev - Xunkar-Paşa İsrapilovla eyniləşdirilən çeçen səhra komandiri Dukuz İsrapilov rolunu canlandırmışdı.
- Xunkar-Paşanın qardaşı Ruslan İsrapilov 2016-cı ildə Türkiyənin şimal-qərbindəki Kocaeli bölgəsində öldürüldü. Qatillər onun yaşadığı evin qapısını döydülər və ondan çölə çıxmasını istədilər. Ruslan evdən çıxdıqdan sonra ona dörd atəş açıldı.