Yamamoto Senci
Yamamoto Senci (山本宣治?, 29 may 1889[1], Uci[d], Kioto prefekturası – 5 mart 1929[1], Kanda-ku[d]) – Yaponiya bioloqu və aktivisti. Təkamül nəzəriyyəsinə əsaslanan sosializmi müdafiə etmiş, doğuma nəzarət hərəkatının fəalı olmuşdur.
| Yamamoto Senci | |
|---|---|
| yap. 山本宣治 | |
 | |
| Doğum tarixi | 29 may 1889[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 5 mart 1929[1] (39 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | bıçaqlama[d] |
| İş yerləri |
|
| Təhsili | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
redaktəYamamoto Senci 1889-cu ildə Yaponiyanın Kioto şəhərində doğulmuşdur. Kanadada işləmiş və təhsil almış, xristianlığı qəbul etmişdir.[2] 1911-ci ildə Yaponiyaya qayıtdıqdan sonra Tokio Universitetində zoologiya üzrə elmi dərəcə əldə etmiş, Kioto və Doşişa universitetlərində mühazirələr verməyə başlamışdır.[3]
1922-ci ildə Kiotoda Albert Eynşteyn ilə görüşmüşdür.[2] 1922-ci ildə Yaponiyaya qonaq gələn Marqaret Senqerdən təsirlənərək doğuma nəzarət hərəkatının aktiv iştirakçısına çevrilmişdir. 1925-ci ildə baş verən Kioto Universiteti Qakuren insidentindən sonra müəllimlik vəzifələrindən uzaqlaşdırılmışdır. Sosializmə meyil etmiş[3] və kommunist olmuşdur.[4] Kiotoda işçilər üçün nəzərdə tutulmuş kiçik məktəbə rəhbərlik etmişdir.[3]
1928-ci ildə Fəhlə-İşçi Partiyasının nümayəndəsi kimi Yaponiya parlamentinə seçilmişdir. Partiyanın bağlanmasından sonra parlamentdə fəaliyyət göstərməyə davam etmişdir. O, təxribatla məşğul olanlara ölüm cəzası vermək barədə Sülhün Mühafizəsi Qanununda təklif olunan dəyişikliyə qarşı olmuşdur. Yaponiya hökumətinin Çin siyasətini tənqid etmişdir.[3] Dəyişikliyin qəbul olunduğu gün[3] Tokionun Kanda bölgəsində yerləşən hoteldə sağçı sui-qəsdçi tərəfindən bıçaqlanaraq öldürülmüşdür.[5]
Elmi töhfələri
redaktəYamamoto Senci Tokio Universitetində oxuyarkən biologiya islahat dərnəyi yaratmışdır. Yaponiyada cinsi təhsilin qabaqcıllarından olan Yamamoto 1920-ci ildə Doşişa Universitetində "İnsan həyatının biologiyası" adı altında cinsi təhsil haqqında mühazirələr vermişdir. Kişilərin cinsi davranışı haqqında statistiki araşdırma aparmış və 1923-cü ildə nəticələrini yayımlamışdır.[6]
Yamamoto təkamül nəzəriyyəsinin müdafiəçisi olmuş, darvinizmlə sosializmi uzlaşdırmağa çalışmışdır. 1922-ci ildə alman fizioloq Georq Fridrix Nikolainin "Müharibə biologiyası" əsərini yapon dilinə tərcümə etmişdir.[6] 1927-ci ildə Kioto-Osaka regionunda yaşayan işçilər üçün "Bəşəriyyət, yaşayan varlıq" (Seybutsu, cinqrui) adlı elmi kitab yazmışdır.[7] Əsərdə Oka Asacironun darvinizmini tənqid etmişdir.[6] O, təkamül nəzəriyyəsinin işçilərin dünyada tutduqları yeri başa düşmək üçün vacib olduğunu bildirmiş, "biologiyanı öyrənən şəxs marksist dialektik materializmi də qəbul edəcək" demişdir.[7] İşçi təbəqənin rahat başa düşməsi üçün elmi terminlərin istifadəsindən qaçınmışdır. "Elektrik maşınının təkamülü" əsərində maşını heyvanla müqayisə etmiş və onun təkamülünün əmək şəraiti uğrunda mübarizə aparan işçilər tərəfindən formalaşdığını demişdir.[6]
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969. Т. 30. С. 505.
- ↑ 1 2 Einstein, Albert. The Travel Diaries of Albert Einstein: The Far East, Palestine, and Spain, 1922–1923 (ingiliscə). Princeton University Press. 2018. ISBN 9781400889952.
- ↑ 1 2 3 4 5 Kodansha Encyclopedia of Japan. səh. 299
- ↑ Scalapino, Robert A. The Japanese Communist Movement, 1920-1966 (ingiliscə). University of California Press. 1967. səh. 34. İstifadə tarixi: 13 noyabr 2024.
- ↑ The Japan Biographical Encyclopedia & Who's Who. səh. 1873
- ↑ 1 2 3 4 Shimao, Eikoh. "Darwinism in Japan, 1877–1927". Annals of Science (ingiliscə). 38 (1). 1981. doi:10.1080/00033798100200131. İstifadə tarixi: 13 noyabr 2024.
- ↑ 1 2 G. Clinton, Godart. Darwin, Dharma, and the Divine: Evolutionary Theory and Religion in Modern Japan (ingiliscə). University of Hawai'i Press. 2017. səh. 254. ISBN 978-0824858513. İstifadə tarixi: 13 noyabr 2024.
Ədəbiyyat
redaktə- Kodansha Encyclopedia of Japan (ingiliscə). VIII cild (Temp–Z). Tokio: Kodansha. 1983. səh. 299. ISBN 0-87011-628-2. İstifadə tarixi: 13 noyabr 2024.
- The Japan Biographical Encyclopedia & Who's Who (ingiliscə) (II). Tokio: Rengo Press. 1961. İstifadə tarixi: 13 noyabr 2024.