Yapon dilində hollandmənşəli sözlər
Yapon dilində hollandmənşəli sözlər (オランダ語から日本語への借用, Orandago kara nihongo he no shakuyou?) – Holland Ost-İnd şirkətinin 1609-cu ildə Hiradoda fabrik açıb Yaponiya ilə ticarət etməyə başlamasından sonra peyda olmağa başlamış tendensiya. 1640-cı ildə hollandlar Decimaya köçürülmüş və Yaponiyanın "sakoku" dövrü boyunca 1854-cü ilə kimi Yaponiyada qalmağa icazə verilən yeganə qərblilər olmuşdurlar.
Hollandlarla yaxın münasibətlər Yaponiyada ranqaku (蘭学?) və ya "Holland təlimi"nin yaranmasına səbəb olmuşdur. "Ran" (蘭) yapon dilində "Holland" sözü üçün istifadə olunan "Oranda" sözündən gəlir, "qaku" (学) isə yapon dilində "öyrənmək, bilik" mənasına gələn sözdür. Bu zaman kəsiyində yapon dilinə holland dilindən bir çox termin daxil olmuşdur. 3000-dən çox bu cür istifadə olunmuşdur. Onlardan ancaq təxminən 160-ı hələ də standart yapon dilində istifadə olunur.[1]
Siyahı
redaktə| Yapon transliterasiyası (romaci) | Yaponca (kanci və ya kana) | Hollandca | Azərbaycanca | Qeydlər |
|---|---|---|---|---|
| arukari[2] | アルカリ | alkali | alkali | Ərəb dilindən holland dilinə. |
| arukōru[1] | アルコール | alcohol | alkoqol | Ərəb dilindən holland dilinə. |
| asubesuto[2] | アスベスト | asbest | asbest | Yunan dilindən holland dilinə. |
| bīru[3] | ビール, 麦酒 | bier | pivə | |
| bisuketto[1] | ビスケット | beschuit | biskvit | portuqal dilindəki biscoito-dan. |
| bōru[1] | ボール | boor | drill | 1720-ci ildən sonra. |
| buriki[2] | ブリキ | blik | qalay | |
| chifusu[2] | チフス | tyfus | tif | Yunan dilindən holland dilinə. |
| chinki[2] | チンキ | tinctuur | məhlul | チンキテュール (chinkityūru) sözünün qısaldılmışı. |
| dansu | ダンス | dans | rəqs | |
| doitsu | ドイツ | Duits | almanca | |
| dokku | ドック | dok | tərsanə | |
| dontaku[1] | ドンタク | zondag | Bazar günü | |
| doronken[2] | ドロンケン | dronken | sərxoş | |
| ekisu[2] | エキス | extract | ekstrakt | エキストラクト (ekisutorakuto) sözünün qısaldılmışı |
| erekishiteito[1] | エレキシテイト | elektriciteit | elektrik | Daha sonra 電気 (denki) sözü ilə əvəz olunub |
| erekiteru[2] | エレキテル | elektriciteit | elekiter | Elektrik təcrübələri üçün istifadə olunmuş XVIII cihazı |
| ēteru[1] | エーテル | ether | efir | Yunan dilindən holland dilinə. |
| garasu[3] | ガラス, 硝子 | glas | şüşə | |
| gasu[2] | ガス, 瓦斯 | gas | qaz | |
| giyaman[1] | ギヤマン | diamant | almaz | Yunan dilindən holland dilinə |
| gomu[1] | ゴム | gom, gum | rezin | |
| gorofukuren[2] | ゴロフクレン, 呉絽服連 | grofgrein | qrosqreyn | |
| hamu[1] | ハム | ham | donuz əti | |
| handon | 半ドン, ハンドン | from the "zon" in zondag | bayram | Yapon dilində artıq istifadə olunmur. |
| hatoron[2] | ハトロン, パトロン | patroon | qəlib | |
| henrūda[2] | ヘンルーダ | wijnruit | Ətirli sədo | |
| hetto[2] | ヘット | vet | mal piyi | |
| hisuterii | ヒステリー | hysterie | histeriya | |
| hukku[1] | フック | hoek | qarmaq | |
| infuruenza[1] | インフルエンザ | influenza | qrip | 1720-ci ildən sonra. Daha çox ingilismənşəlidir. |
| inki[2] | インキ | inkt | mürəkkəb | |
| kamitsure[1] | カミツレ | kamille | çobanyastığı | Yunan dilindən holland dilinə. 1720-ci ildən sonra. |
| kantera[2] | カンテラ | candela, kandelaar | kandela | |
| kapitan[1] | カピタン, 甲比丹 | kapitein | kapitan | Daha çox portuqal sözündən keçib. |
| karan | カラン | kraan | kran | |
| kari[2] | カリ, カリウム | kali, kalium | kalsium | |
| karuki[2] | カルキ | kalk | əhəng | |
| katēteru[2] | カテーテル | katheter | kateter | Yunan dilindən holland dilinə. |
| kechin[1] | ケチン | ketting | zəncir | 1720-ci ildən sonra. 鎖 (kusari?) sözü ilə əvəz olunub. |
| kiruku / koruku[2] | キルク / コルク | kurk | probka | |
| kōhī[3] | コーヒー, 珈琲 | koffie | kofe | Ərəb dilindən holland dilinə |
| kokku[2] | コック | kok | aşbazlıq | |
| koppu[1] | コップ | kop | fincan | Portuqal dilindəki copo sözündən. |
| konpasu[1] | コンパス | kompas | kompas | |
| korera[2] | コレラ | cholera | xolera | Yunan dilindən holland dilinə. |
| kureosōto[2] | クレオソート | creosoot | kreozot | |
| madorosu[1] | マドロス | matroos | matros | |
| masuto[1] | マスト | mast | dorağacı | |
| mesu[1] | メス | mes | skalpel | 1720-ci ildən sonra. |
| moruhine[1] | モルヒネ | morfine | morfin | 1720-ci ildən sonra |
| morumotto[4] | モルモット | marmot | Qvineya donuzcuğu | |
| nisu[5] | ニス | vernis | lak | |
| oburāto[2] | オブラート | oblaat | oblaat | Bəzən alman dilindən yapon dilinə keçdiyi göstərilir. |
| orugōru[3] | オルゴール | (orgel) muziekdoos | (orqan) musiqi qutusu | |
| penki[4] | ペンキ | pek, pik | ev rəsmi | |
| pesuto[1] | ペスト | pest | qara ölüm | 1720-ci ildən sonra |
| pinto[4] | ピント | punt | fokus | |
| pisutoru[3] | ピストル | pistool | pistol | |
| ponpu[1] | ポンプ | pomp | nasos | 1720-ci ildən sonra. |
| ponzu[2] | ポン酢 | pons | ponzu | |
| randoseru[2] | ランドセル | ransel | arxa çantası | Alman dilindən holland dilinə. |
| ranpu[2] | ランプ, 洋灯 | lamp | lampa | Yunan dilindən holland dilinə. |
| retoruto[2] | レトルト | retort | retort | |
| renzu[2] | レンズ | lens | linza | |
| safuran[2] | サフラン | saffraan | zəfəran | |
| saten[2] | サテン | satijn | atlas | |
| seimi[2] | セイミ, 舎密 | chemie | kimya | 化学 (kagaku) sözü ilə əvəz olunub. |
| shian[2] | シアン | cyaan | siyen | |
| shiroppu[2] | シロップ | siroop | sirop | |
| sukoppu[4] | スコップ | schop | malakeş | İngilis dilindəki scoop sözü ilə birlikdə. |
| supoito[2] | スポイト | spuit | şprits | İngilis dilindəki spout sözü ilə birlikdə. |
| tarumomētoru[1] | タルモメートル | thermometer | termometr | Fransız dilindən holland dilinə. 1720-ci ildən sonra. 体温計 (taionkei?) sözü ilə əvəz olunub. |
| teresukoppu[1] | テレスコップ | telescoop | teleskop | İtalyan və latın dilindən holland dilinə. 1720-ci ildən sonra. 望遠鏡 (bōenkyō?) sözü ilə əvəz olunub. |
| yojiumu[2] | ヨジウム | jodium | yod | |
| zukku[2] | ズック | doek | kətan |
Həmçinin bax
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 "Language contact in Japan: a socio-linguistic history by Leo Loveday, p.54-55". 2021-11-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-01.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 "Sanseido dual dictionary". 2010-07-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-01.
- ↑ 1 2 3 4 5 "Dutch-Japanese Relations Arxivləşdirilib 2011-09-28 at the Wayback Machine," Netherlands Consulate General at Osaka-Kobe
- ↑ 1 2 3 4 "Gleeson Introduction to written Japanese, katakana p.36". 2022-09-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-01.
- ↑ 1998, NHK日本語発音アクセント辞典 (NHK Japanese Pronunciation Accent Dictionary) (in Japanese), Tōkyō: NHK, ISBN 978-4-14-011112-3