Vikipediya

Yapon dilində hollandmənşəli sözlər

Yapon dilində hollandmənşəli sözlər (オランダ語から日本語への借用, Orandago kara nihongo he no shakuyou?) Holland Ost-İnd şirkətinin 1609-cu ildə Hiradoda fabrik açıb Yaponiya ilə ticarət etməyə başlamasından sonra peyda olmağa başlamışdır. 1640-cı ildə hollandlar Decimaya köçürülmüş və Yaponiyanın "sakoku" dövrü boyunca 1854-cü ilə kimi Yaponiyada qalmağa icazə verilən yeganə qərblilər olmuşdurlar.

Kavahara Keyqa tərəfindən rəsm əsəri: Holland gəmisinin gəlişi. Filip Frans fon Zibold Decimada yapon həyat yoldaşı Kusumoto Otaki və körpə qızı Kusumoto İne Holland gəmisinin Naqasaki limanına yaxınlaşmasını teresukoppu (teleskop) ilə müşahidə edir.

Hollandlarla yaxın münasibətlər Yaponiyada ranqaku (蘭学?) və ya "Holland təlimi"nin yaranmasına səbəb olmuşdur. "Ran" (蘭) yapon dilində "Holland" sözü üçün istifadə olunan "Oranda" sözündən gəlir, "qaku" (学) isə yapon dilində "öyrənmək, bilik" mənasına gələn sözdür. Bu zaman kəsiyində yapon dilinə holland dilindən bir çox termin daxil olmuşdur. 3000-dən çox bu cür istifadə olunmuşdur. Onlardan ancaq təxminən 160-ı hələ də standart yapon dilində istifadə olunur.[1]

Siyahı redaktə

Yapon transliterasiyası (romaci) Yaponca (kanci və ya kana) Hollandca Azərbaycanca Qeydlər
arukari[2] アルカリ alkali alkali Ərəb dilindən holland dilinə.
arukōru[1] アルコール alcohol alkoqol Ərəb dilindən holland dilinə.
asubesuto[2] アスベスト asbest asbest Yunan dilindən holland dilinə.
bīru[3] ビール, 麦酒 bier pivə
bisuketto[1] ビスケット beschuit biskvit portuqal dilindəki biscoito-dan.
bōru[1] ボール boor drill 1720-ci ildən sonra.
buriki[2] ブリキ blik qalay
chifusu[2] チフス tyfus tif Yunan dilindən holland dilinə.
chinki[2] チンキ tinctuur məhlul チンキテュール (chinkityūru) sözünün qısaldılmışı.
dansu ダンス dans rəqs
doitsu ドイツ Duits almanca
dokku ドック dok tərsanə
dontaku[1] ドンタク zondag Bazar günü
doronken[2] ドロンケン dronken sərxoş
ekisu[2] エキス extract ekstrakt エキストラクト (ekisutorakuto) sözünün qısaldılmışı
erekishiteito[1] エレキシテイト elektriciteit elektrik Daha sonra 電気 (denki) sözü ilə əvəz olunub
erekiteru[2] エレキテル elektriciteit elekiter Elektrik təcrübələri üçün istifadə olunmuş XVIII cihazı
ēteru[1] エーテル ether efir Yunan dilindən holland dilinə.
garasu[3] ガラス, 硝子 glas şüşə
gasu[2] ガス, 瓦斯 gas qaz
giyaman[1] ギヤマン diamant almaz Yunan dilindən holland dilinə
gomu[1] ゴム gom, gum rezin
gorofukuren[2] ゴロフクレン, 呉絽服連 grofgrein qrosqreyn
hamu[1] ハム ham donuz əti
handon 半ドン, ハンドン from the "zon" in zondag bayram Yapon dilində artıq istifadə olunmur.
hatoron[2] ハトロン, パトロン patroon qəlib
henrūda[2] ヘンルーダ wijnruit Ətirli sədo
hetto[2] ヘット vet mal piyi
hisuterii ヒステリー hysterie histeriya
hukku[1] フック hoek qarmaq
infuruenza[1] インフルエンザ influenza qrip 1720-ci ildən sonra. Daha çox ingilismənşəlidir.
inki[2] インキ inkt mürəkkəb
kamitsure[1] カミツレ kamille çobanyastığı Yunan dilindən holland dilinə. 1720-ci ildən sonra.
kantera[2] カンテラ candela, kandelaar kandela
kapitan[1] カピタン, 甲比丹 kapitein kapitan Daha çox portuqal sözündən keçib.
karan カラン kraan kran
kari[2] カリ, カリウム kali, kalium kalsium
karuki[2] カルキ kalk əhəng
katēteru[2] カテーテル katheter kateter Yunan dilindən holland dilinə.
kechin[1] ケチン ketting zəncir 1720-ci ildən sonra. 鎖 (kusari?) sözü ilə əvəz olunub.
kiruku / koruku[2] キルク / コルク kurk probka
kōhī[3] コーヒー, 珈琲 koffie kofe Ərəb dilindən holland dilinə
kokku[2] コック kok aşbazlıq
koppu[1] コップ kop fincan Portuqal dilindəki copo sözündən.
konpasu[1] コンパス kompas kompas
korera[2] コレラ cholera xolera Yunan dilindən holland dilinə.
kureosōto[2] クレオソート creosoot kreozot
madorosu[1] マドロス matroos matros
masuto[1] マスト mast dorağacı
mesu[1] メス mes skalpel 1720-ci ildən sonra.
moruhine[1] モルヒネ morfine morfin 1720-ci ildən sonra
morumotto[4] モルモット marmot Qvineya donuzcuğu
nisu[5] ニス vernis lak
oburāto[2] オブラート oblaat oblaat Bəzən alman dilindən yapon dilinə keçdiyi göstərilir.
orugōru[3] オルゴール (orgel) muziekdoos (orqan) musiqi qutusu
penki[4] ペンキ pek, pik ev rəsmi
pesuto[1] ペスト pest qara ölüm 1720-ci ildən sonra
pinto[4] ピント punt fokus
pisutoru[3] ピストル pistool pistol
ponpu[1] ポンプ pomp nasos 1720-ci ildən sonra.
ponzu[2] ポン酢 pons ponzu
randoseru[2] ランドセル ransel arxa çantası Alman dilindən holland dilinə.
ranpu[2] ランプ, 洋灯 lamp lampa Yunan dilindən holland dilinə.
retoruto[2] レトルト retort retort
renzu[2] レンズ lens linza
safuran[2] サフラン saffraan zəfəran
saten[2] サテン satijn atlas
seimi[2] セイミ, 舎密 chemie kimya 化学 (kagaku) sözü ilə əvəz olunub.
shian[2] シアン cyaan siyen
shiroppu[2] シロップ siroop sirop
sukoppu[4] スコップ schop malakeş İngilis dilindəki scoop sözü ilə birlikdə.
supoito[2] スポイト spuit şprits İngilis dilindəki spout sözü ilə birlikdə.
tarumomētoru[1] タルモメートル thermometer termometr Fransız dilindən holland dilinə. 1720-ci ildən sonra. 体温計 (taionkei?) sözü ilə əvəz olunub.
teresukoppu[1] テレスコップ telescoop teleskop İtalyan və latın dilindən holland dilinə. 1720-ci ildən sonra. 望遠鏡 (bōenkyō?) sözü ilə əvəz olunub.
yojiumu[2] ヨジウム jodium yod
zukku[2] ズック doek kətan

Həmçinin bax redaktə

İstinadlar redaktə

  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 "Language contact in Japan: a socio-linguistic history by Leo Loveday, p.54-55". 2021-11-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-01.
  2. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 "Sanseido dual dictionary". 2010-07-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-01.
  3. ↑ 1 2 3 4 5 "Dutch-Japanese Relations Arxivləşdirilib 2011-09-28 at the Wayback Machine," Netherlands Consulate General at Osaka-Kobe
  4. ↑ 1 2 3 4 "Gleeson Introduction to written Japanese, katakana p.36". 2022-09-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-01.
  5. ↑ 1998, NHK日本語発音アクセント辞典 (NHK Japanese Pronunciation Accent Dictionary) (in Japanese), Tōkyō: NHK, ISBN 978-4-14-011112-3

Xarici keçidlər redaktə

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Yapon_dilində_hollandmənşəli_sözlər&oldid=6796636"