Yarımsəhra landşaft kompleksi
Yarımsəhra landşaft kompleksi- Yarımsəhralar Abşeron yarımadasının böyük bir hissəsinin (90%) əhatə edir. Bu da iqlimin quraq olması, relyefin alçaq olması və süxurların litoloji tərkibi ilə əlaqədardır.
Relyefi
redaktəOnun arealı Xəzər dənizi ilə 500–600 m. Mütləq hündürlüklər arasındaki ərazini əhatə edir. Yarımadanın qərb və mərkəz hissələrinin relyefi sinklinal dərə və çökəkliklərlə ayrılmış qabarıq antiklinal silsilələr, tirələr və yüksəkliklərlə xarakterizə olunur. Bu ərazilərdə Neogen və Dördüncü dövrün karbonatlı – terrigen çöküntüləri yayılmışdır. Burada həm də palçıq vulkanları çox inkişaf etmişdir. Yarımadanın şərq hissəsi əsasən düzənlik olub, orta-yuxarı-Dördüncü dövr və müasir çöküntülərlə örtülmüşdür. Nisbətən hündür relyef yarımadanın şimal-qərb hissəsində rast gəlinir (Qoyundağ – 333 m, Qaraheybət – 272 m), şərqə doğru isə relyef alçalır (Məqribi R. A., 1997). Yarımsəhra iqliminin məhsulu olan şoranlıqlar və duzlu göllər (Mirzaladi, Böyük Şor, Saray, Pirşağagöl və s.) yarımadanın landşaftları üçün xarakterik olub geniş yayılmışdır. Dənizin rütübətləndirici təsirinin aydın hiss olunduğu yarımadanın şərq hissəsində şoranlıqlara nadir halda rast gəlmək olur.
İqlimi
redaktəYarımsəhra landşaftları yayılan ərazilər il ərzində 130–133 kkal/sm2 günəş istiliyi alır. Yay aylarında günəşli saatların miqdarı 990–1000 saata çatır. radiasiya balansının illik miqdarı 50–52 kkal/sm2 arasında tərəddüd edir. İyul –avqust aylarında orta temperatur 25–260C-yə, yanvarda +30C-yə qalxır. Maksimal temperatur yayda müşahidə edilir (+41–420C). Şimal və şimal-qərb küləkləri 25–30%, cənub küləkləri isə 15–20% təşkil edir. Yağıntının orta miqdarı 110–200 mm-ə çatır ki, onun da 8–10 mm-i yay aylarına düşür (İslamov, 19
Torpaq örtüyü
redaktəAlçaq dağlıq ərazilərdə boz və boz-qonur torpaqlar inkişaf etmişdir. Onların üzərində qarağan, ətli şoran, gəngiz qarışıq olan yovşanlı-efemerli assosiasiyalar yayılmışdır. Dağarası və sahilyanı düzənliklərin, həmçinin çökəkliklərin boz torpaqlarında qaraqan, dəvətikanı inkişaf etmişdir. Qumlu və şoran torpaqlarında bitki örtüyü ya yoxdur, ya da çox azdır.[1]
İstinadlar
redaktə- ↑ E. K. Əlizadə Q. İ. Rüstəmov E. C. Kərimova. Abşeron yarımadasının müasir landşaftlarının ekogeokimyəvi xüsusiyyətləri. Monoqrafiya. Bakı."Avropa".2015.245 səh.