93 manifesti
93 manifesti 4 oktyabr 1914-cü ildə [1] orijinalda "Mədəni Dünyaya" adını daşıyan, 93 alman alim,akademik və sənətkarın Birinci Dünya müharibəsinin başlanğıc dövründə Almaniyanın hərbi əməliyyatlarına birmənalı olaraq dəstək verdiklərini bəyan edən sənəddir.Manifest ölkənin məktəb və universitetləri tərəfindən dəstəklənsə də,bir çox əcnəbi intellektuallar tərəfindən qəzəblə qarşılanmışdı.
Vilhelm Förster sənədi imzalamasından çox keçməmiş peşman olmuş və tezliklə Georq Fridix Nikolayla birliklə Avropalılara Manifesti hazırladılar.Onlar " bütün millətlərin təhsilli adamlarının öz təsirlərini gələcək müharibələrin qarşısını almaq üçün sülhün şərtlərinə yönəltmələrini sadəcə yaxşı bir şey yox eyni zamanda zərurat olduğunu ,bu müharibənin bütün Avropa münasibətlərini eyni dərəcədə qeyri-sabit və plastik bir dövlətə qərq etməsi yerinə Avropadan üzvi bir bütövlük yaratmaq üçün istifadə edilməlidir. " fikirlərini ortaya atdılar.Müxtəlif insanlar bu fikirlərə rəğbət bəsləsə də yalnız Otto Buek və Albert Eynşteyn imzalamağa razı oldular və bu halda nəşr olunmamış vəziyyətdə qaldı.Lakin,daha sonra Eynşteyn tərəfindən işıq üzü gördü.[2]
1921-ci ildə The New York Times qəzetində çıxan bir hesabatda, sağ qalan 76 imzaçıdan 60-ı müxtəlif dərəcədə peşman olduqlarını dilə gətirmişdi.Hətta bəziləri imzaladıqlarını belə görmədiklərini iddia etmişdilər.[3]
Mətn
redaktə
İmzaçılar
redaktə93 imzaçı arasında Nobel mükafatı laureatları, sənətkarlar, həkimlər, fiziklər, kimyaçılar, ilahiyyatçılar, filosoflar, şairlər, memarlar və tanınmış universitet müəllimləri var.
- Adolf fon Bayer,Kimyaçı,1905-ci ildə Kimya üzrə Nobel mükafatı almışdır
- Peter Berens,memar və dizayner
- Emil fon Berinq
- Vilhelm fon Bode
- Alois Brandl
- Lujo Brentano
- Yustus Brinkman
- Yohannes Konrad
- Franz fon Defreqqer
- Riçard Demel
- Adolf Deysman
- Vilhelm Dörpfeld
- Fridrix fon Dun
- Paul Erliş
- Albert Erhard
- Karl Enqler
- Cerhard Esser
- Rudolf Eyken, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1908)
- Herbert Oylenberq
- Henrix Fink
- Emil Fişer,kimyaçı, 1902-ci il Kimya üzrə Nobel mükafatının laueratı
- Vilhelm Förster
- Lüdviq Fulda
- Eduard fon Qebhardt,rəssam
- Yan Yakob Mariya de Qrut
- Fris Haber,Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (1918)
- Ernst Hekkel,alim və filosof, “ekologiya” termininin müəllifi.
- Maks Halbe
- Adolf fon Qarnak
- Karl Haumptman
- Gerhart Hauptman
- Qustav Helman
- Vilhelm Herman
- Andreas Heusler
- Adolf fon Qildebrand
- Lüdviq Hofmam,memar
- Engelbert Humperdink,Henzel və Qretelin bəstəkarı
- Leopold Qraf fon Kalkreyt
- Artur Kampf
- Fridrix Avqust fon Kaulbax,rəssam
- Teodor Kip
- Feliks Kleyn,Kleyn butulkasının yaradıcısı
- Maks Klinqer
- Aloïs Knoepfler
- Anton Kox
- Paul Laband
- Karl Lamprext
- Filipp Lenard,Fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı (1905)
- Maksimilian Lenz
- Maks Liberman
- Franz fon List
- Lüdviq Manzel
- Yosef Mausax
- Georq fon Mayr
- Sebastiyan Merkle
- Eduard Meyer
- Henrix Morf
- Frifrix Nauman
- Albert Neysser
- Valter Nernst,Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (1920)
- Vilhelm Ostvald,Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (1909)
- Bruno Paul
- Maks Plank,Fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı (1918)
- ALbert Plon
- Georq Reike
- Maks Reinhart
- Alois Ril
- Karl Robert
- Vilhelm Rentgen,Fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı
- MaksRubner
- Fritz Şaper
- Adolf Şlatter
- Avqust Şmidlin
- Qustav fon Şmoller
- Reynhold Siberq
- Martin Span
- Frans fon Ştuk
- Herman Zuderman
- Hans Toma
- Vilhelm Trubner
- Karl Volmöller
- Riçard Foss
- Karl Fossler
- Ziqfrid Vaqner,Rixard Vaqnerin oğlu
- Vilhelm Valdeyer
- Avqust Vasserman
- Feliks Vaynqartner
- Teodor Viqand
- Vilhelm Vin
- Ulrix fon Vilamovits-Moellendorf
- Rixard Vilştetter,Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (1915)
- Vilhelm Vindelband
- Vilhelm Vundt
Ədəbiyyat
redaktə- Herbert Gantschacher "Warpropaganda and the manifesto of the Ninety-Three" in Herbert Gantschacher "VIKTOR ULLMANN ZEUGE UND OPFER DER APOKALYPSE - WITNESS AND VICTIM OF THE APOCALYPSE - Testimone e vittima dell'Apocalisse - Prič in žrtev apokalipse - Svědek a oběť apokalypsy" - Complete original authorized edition in German and English language with summaries in Italian, Slovenian and Czech language, ARBOS-Edition ISBN 978-3-9503173-3-6, Arnoldstein-Klagenfurt-Salzburg-Vienna-Prora-Prague 2015, səh 185.
İstinadlar
redaktə- ↑ Jürgen von Ungern-Sternberg and Wolfgang von Ungern-Sternberg, Der Aufruf "An die Kulturwelt!": das Manifest der 93 und die Anfänge der Kriegspropaganda im Ersten Weltkrieg Arxivləşdirilib 2019-06-09 at the Wayback Machine, Franz Steiner Verlag, Stuttgart, 1996, p.13.
- ↑ Grundmann, Siegfried. The Einstein Dossiers. Berlin: Springer. 2005.
- ↑ "The Ninety-Three Today" (PDF). The New York Times. March 2, 1921. səh. 7. March 13, 2022 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: December 22, 2020.