Tətbiqi proqramlaşdırma interfeysi

Tətbiqi proqramlaşdırma interfeysi (ing. application programming interface, API) — kompüterin əməliyyat sistemi vasitəsilə həyata keçirilən aşağı dərəcəli servis funksiyalarını tələb edən və yerinə yetirən proqramlar toplusu.^[1] API istifadəçi interfeysi ilə ziddiyyət təşkil edir. Bu, iki və ya daha çox kompüter proqramının bir-biri ilə əlaqə qurma üsulu və proqram digər bölmələrinə xidmət təklif edən proqram interfeysinin bir növüdür.^[2] Belə bir əlaqənin və ya interfeysin necə qurulacağını və ya istifadəsini təsvir edən sənəd və ya standart API spesifikasiyası adlanır. Bu standarta cavab verən kompüter sisteminə "API tətbiq olunmuş" deyilir. API termini ya spesifikasiyaya, ya da tətbiqə aid ola bilər.

Kompüteri insanla birləşdirən istifadəçi interfeysindən fərqli olaraq, API kompüterləri və ya proqramları bir-birinə bağlayır. O son istifadəçi üçün yox proqram təminatında istifadə edən proqramçı üçün nəzərdə tutulub. API çox vaxt proqramçı üçün mövcud olan alətlər və ya xidmətlər kimi çıxış edən müxtəlif hissələrdən ibarətdir. Bu hissələrdən birini istifadə edən proqram və ya proqramçı API-nin həmin hissəsini "çağırır". API-yə gedən çağırışlar həmçinin altproqram, metodlar, sorğular və ya uc nöqtələr (ing. endpoint) kimi tanınır. API spesifikasiyası bu çağırışları müəyyənləşdirir, yəni onlardan necə istifadə ediləcəyini izah edir.

API-lərin məqsədlərindən biri sistemin necə işlədiyinin daxili təfərrüatlarını gizlətmək, yalnız proqramçının faydalı hesab edəcəyi hissələri göstərmək və daxili detallar sonradan dəyişsə belə, onları uyğunlaşa bilən formada saxlamaqdır. API müəyyən bir sistem cütü üçün xüsusi olaraq yaradıla bilər və ya bir çox sistemlər arasında qarşılıqlı fəaliyyətə imkan verən ortaq standart ola bilər.

Proqramlaşdırma dilləri, kitabxanaları, kompüter əməliyyat sistemləri və kompüter avadanlıqları üçün API-lər mövcuddur. API-lər 1940-cı illərdə yaranıb, baxmayaraq ki, bu termin 1960 və 1970-ci illərə qədər ortaya çıxmayıb. API termininin müasir istifadəsi tez-tez internetə qoşulan kompüterlər arasında əlaqə yaratmağa imkan verən veb API-lərə aiddir.^[3] API-lərdəki son inkişaflar ictimai API-lər vasitəsilə əldə edilən mikroxidmətlərin populyarlığının artmasına səbəb oldu.^[4]

Həmçinin bax

İstinadlar

↑ İsmayıl Calallı. "application programming interface" // Rasim Əliquliyev (redaktor). İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti (az.). Bakı: "İnformasiya texnologiyaları" / "Bakı" nəşriyyatı. 2017. səh. 45. ISBN 978-9952-434-82-8. 6 sentyabr 2023 tarixində arxivləşdirilib (PDF) (#archive_missing_url).
↑ Reddy, Martin. API Design for C++. Elsevier Science. 2011. səh. 1. ISBN 978-0-12-385004-1. 2023-04-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-26.
↑ Lane, Kin. "Intro to APIs: History of APIs". Postman (ingilis). October 10, 2019. September 11, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 18, 2020. When you hear the acronym "API" or its expanded version "Application Programming Interface," it is almost always in reference to our modern approach, in that we use HTTP to provide access to machine readable data in a JSON or XML format, often simply referred to as "web APIs." APIs have been around almost as long as computing, but modern web APIs began taking shape in the early 2000s.
↑ Wood, Laura. "Global Cloud Microservices Market (2021 to 2026)". businesswire.com (ingilis). 2021-08-25. 2022-04-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-29.

Əlavə ədəbiyyat

Taina Bucher. "Objects of Intense Feeling: The Case of the Twitter API". Computational Culture (3). 16 November 2013. ISSN 2047-2390. Argues that "APIs are far from neutral tools" and form a key part of contemporary programming, understood as a fundamental part of culture.
What is an API? – in the U. S. Supreme Court opinion, Google v. Oracle 2021, pp. 3–7 – "For each task, there is computer code; API (also known as Application Programming Interface) is the method for calling that 'computer code' (instruction – like a recipe – rather than cooking instruction, this is machine instruction) to be carry out"
Maury, Innovation and Change – Cory Ondrejka, February 28, 2014, " …proposed a public API to let computers talk to each other". (Textise URL)

Xarici keçidlər

Forrester : IT industry : API Case : Google v. Oracle – may 20, 2021 – content format: Audio with text – length 26:41

[1] İsmayıl Calallı. "application programming interface" // Rasim Əliquliyev (redaktor). İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti (az.). Bakı: "İnformasiya texnologiyaları" / "Bakı" nəşriyyatı. 2017. səh. 45. ISBN 978-9952-434-82-8. 6 sentyabr 2023 tarixində arxivləşdirilib (PDF) (#archive_missing_url).

[2] Reddy, Martin. API Design for C++. Elsevier Science. 2011. səh. 1. ISBN 978-0-12-385004-1. 2023-04-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-26.

[Lane2019-3] Lane, Kin. "Intro to APIs: History of APIs". Postman (ingilis). October 10, 2019. September 11, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 18, 2020. When you hear the acronym "API" or its expanded version "Application Programming Interface," it is almost always in reference to our modern approach, in that we use HTTP to provide access to machine readable data in a JSON or XML format, often simply referred to as "web APIs." APIs have been around almost as long as computing, but modern web APIs began taking shape in the early 2000s.

[4] Wood, Laura. "Global Cloud Microservices Market (2021 to 2026)". businesswire.com (ingilis). 2021-08-25. 2022-04-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-29.

[1]

[2]

[3]

[4]