Alliqator

Alliqator
Alliqator
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Tipüstü: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Klad: Olfactores Yarımtip: Onurğalılar İnfratip: Ağızçənəlilər Klad: Eugnathostomata Klad: Teleostomi Klad: Euteleostomi Klad: Xoanlar Klad: Rhipidistia Klad: Tetrapodomorpha Klad: Eotetrapodiformes Klad: Elpistostegalia Klad: Stegocephalia Sinifüstü: Dördayaqlılar Klad: Reptiliomorpha Klad: Amniota Klad: Sauropsida Sinif: Sürünənlər Klad: Eureptilia Klad: Romeriida Klad: Diapsida Klad: Neodiapsida Klad: Sauria Klad: Archelosauria Klad: Archosauromorpha Klad: Crocopoda Klad: Archosauriformes Klad: Eucrocopoda Klad: Arxozavrlar Dəstə: Timsahlar Fəsiləüstü: Alligatoroidea Klad: Globidonta Fəsilə: Alliqatorlar Yarımfəsilə: Alligatorinae Cins: Alliqator
Beynəlxalq elmi adı
	Alligator Cuvier, 1807;
ITIS	174366
NCBI	8495
EOL	35688
FW	38423

Alliqator (lat. Alligator) — Alliqatorlar fəsiləsinə aid cins. Alliqator cinsi özündə 2 müasir: Amerika və ya Missisipi alliqatoru (Alligator mississippiensis) və Çin alliqatoru (Alligator sinensis) növlərini birləşdirir.

Təsviri redaktə

Hər 2 növün bədəninin rəngi daha tünddür (demək olar ki, qaradır) və yaşadığı suyun rəngindən asılı olaraq dəyişilir. Ən iri Missisipi alliqatorunun bədən uzunluğu 4,5 m-ə yaxın olmuşdur. Çin alliqatoru xeyli kiçikdir, onun uzunluğu 2 m-dən böyük deyildir^[3].

Yayılması redaktə

Bu cinsin nümayəndələri, göründüyü kimi, dünyada yalnız Amerika Birləşmiş Ştatlarında və Çində yayılmışlar. Amerika alliqatoru ABŞ-nın şərq sahili boyunca, Şimali Karolinadan tutmuş Texasa qədər bütün ərazilərdə sıx yayılmışdır. Florida ştatında fərdlərin sayı bir milyondan artıqdır. Qış yuxusuna gedə bilir. Çin alliqatoru isə yalnız Yantszı çayının məcrası boyu yayılmışdır. İtməkdə olan növdür, mühafizəsinə ehtiyac var^[4].

Həyat tərzi redaktə

Missisipi alliqatoru əldə edə bildiyi hər bir canlı ilə qidalanır. Böyüdükcə daha iri ölçülü qurbanlara üstünlük verir. İnəklərə, ayılara və atlara da hücum etdiyi qeydə alınmışdır. Kiçik ovunu çənəsində əzib bütöv uda bilir. İri qurbanı suyun altına çəkib boğur və parçalayıb yeyir. Çin alliqatoru isə kiçik bədən ölçülərinə görə çoxlu miqdarda kiçik heyvanlarla qidalanır. Hər 2 növ cəmdəkdən də imtina etmir. Timsahlardan fərqli olaraq bu cinsin nümayəndələri insanlara qurban kimi baxmırlar, çox nadir hallarda onlara hücum edirlər. Bununla belə Amerika timsahı onu hirsləndirdikdə insana hücum edib onu öldürə bilər. Çin alliqatoru dəstənin ən sakit nümayəndəsidir, insana qətiyyən hücum etmir.

Çoxalması redaktə

Alliqatorların cinsi yetkinliyi onların bədən ölçülərindən daha çox asılıdır. Belə hesab edirlər ki, Missisipi alliqatorunun boyu 1,8 m-dən, Çin alliqatorunun boyu isə bir metrdən artıq olduqda çoxalma qabiliyyətli olurlar. Cütləşmə yazda baş verir. Dişi sahildə otdan yuva qurur, 20–70 ədəd yumurta qoyur. Yuvanı dişi qoruyur, balalarını bir ilədək mühafizə edir^[5].

Yetişdirilməsi redaktə

Dərisinə görə Florida, Luizana və Texas ştatlarında alliqator geniş bəslənilir. ABŞ-də ildə 45 min ədəd dəri istehsal edilir. Hər il 150 min kq alliqator əti bazara çıxarılır. Cin alliqatoru isə növün saxlanılması naminə xüsusi fermalarda çoxaldılır.

İstinadlar redaktə

↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2012.
↑ Cuvier Sur les différentes espèces de crocodiles vivans et sur leurs caractères distinctifs (fr.). // Annales du Muséum National d'Histoire Naturelle 1807. Vol. 10. P. 25. ISSN 1256-2599
↑ "Louisiana Fur and Alligator Advisory Council". 2014-07-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2006-11-23.
↑ "The IUCN Red List of Threatened Species". IUCN Red List of Threatened Species. 2021-06-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-12.
↑ Mark W. J. Ferguson; Ted Joanen. "Temperature of egg incubation determines sex in Alligator mississippiensis". Nature. 296 (5860). 1982: 850–853. doi:10.1038/296850a0. PMID 7070524.

Həmçinin bax redaktə

[_6ba23ab6c545d70c-1] Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2012.

[_3d918cbddd5d9e46-2] Cuvier Sur les différentes espèces de crocodiles vivans et sur leurs caractères distinctifs (fr.). // Annales du Muséum National d'Histoire Naturelle 1807. Vol. 10. P. 25. ISSN 1256-2599

[3] "Louisiana Fur and Alligator Advisory Council". 2014-07-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2006-11-23.

[4] "The IUCN Red List of Threatened Species". IUCN Red List of Threatened Species. 2021-06-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-12.

[5] Mark W. J. Ferguson; Ted Joanen. "Temperature of egg incubation determines sex in Alligator mississippiensis". Nature. 296 (5860). 1982: 850–853. doi:10.1038/296850a0. PMID 7070524.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]