Ayaşlı Nişançı İsmayıl Paşa
Ayaşlı Nişançı İsmayıl Paşa (ö. may 1690) — II Süleyman dövründə ümumilikdə 3 ay Osmanlı imperiyasının sədrəzəmi olmuş dövlət adamıdır.
| Nişançı İsmayıl Paşa | |
|---|---|
| قناص إسمايل باشا | |
| 2 mart 1688 – 2 may 1688 | |
| Əvvəlki | Abxaz Siyavuş Paşa |
| Sonrakı | Təkirdağlı Bəkri Mustafa Paşa |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Ankara, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
Həyatı
redaktə1621-ci ildə Ankaranın Ayaş qəzasında dünyaya gəlmişdir. Nişançı vəzir olduğu üçün Nişançı ləqəbi ilə anılmışdır. Ailəsi və saraya necə alındığı barədə məlumat yoxdur.
Əndərunda təhsil aldıqdan sonra müxtəlif vəzifələrdə xidmət etdi. Çuxadar vəzifəsində ikən 25 may 1668-ci ildə Rumeli bəylərbəyi olan İsmayıl Paşa 15 mart 1678-ci ildə Nişançı Abdi Paşanın yerinə nişançı vəzir təyin edildi və illərlə bu vəzifədə qaldı. 1687-ci ilin oktyabrında bir həftəliyinə İstanbul naibi oldu. Bunun ardından Sultan Mehmedin taxtdan endirilişi və II Süleymanın cülusu hadisələrində iştirak etdi. 1687-ci ilin noyabrında beşinci vəzirliyə gətirildi.
2 mart 1688-ci ildə yeniçəri ağası Harputlu Süleyman ağanın üsyançılardan Əhməd Çavuşu öldürməsi ilə başlayan hadisələr əsnasında Abxaz Siyavuş Paşa sədarətdən alındı və yeni sədrəzəm təyin edilən Yozqatlı Mustafa Paşanın paytaxta gəlişinədək İsmayıl Paşa sədarət naibi seçildi. Ancaq üsyançıların tələbi ilə elə həmin gün sədrəzəm elan edilən İsmayıl Paşa üsyançı dəstələri zərərsizləşdirərək 4 aydır davam edən iğtişaşlara son qoydu. 61 gün davam edən sədrəzəmliyi əsnasında Rumeli və Anadoludakı üsyançıların aradan qaldırılması və maliyyə vəziyyətinin yaxşılaşdırılması ilə məşğul oldu. Avstriya cəbhəsində ard-arda gələn məğlubiyyət xəbərləri səbəbilə vaxtilə üsyançı olan Osman Paşanı sərdar təyin etməsi, İsmayıl Paşanın sədarətdən alınması ilə nəticələndi.
Ətrafındakıların təkidiylə sədrəzəm olmaq istəyən Osman Paşayla mübarizə apararkən, paytaxtda olan düşmənləri padşah lələsi Ərəbzadə Əbdülvəhab Əfəndi, Darüssəadə ağası Mustafa ağa və şeyxülislam Dabbaqzadə Mehmed Əfəndinin müdaxiləsi ilə haqsız yerə qan tökdüyü bəhanə edilərək sədarətdən alındı (2 may 1688).
İsmayıl Paşa vəzifədən alındıqdan sonra Anadolu hasarı yaxınlığındakı köşkündə bir neçə gün həbs edildi. 13 may 1688-ci ildə Rodos adasına sürgün edildi. Sürgündə ikən vaxtilə Abxaz Siyavuş Paşanın evindən əldə etdiyi mal-dövləti geri istəsələr də, bu məbləği ödəməmiş, bu səbəblə 1690-cı ilin mayında edam edilmişdir. Kəsilən başı İstanbula göndərildi, bədəni isə Rodosa dəfn edildi.
Mənbə
redaktə- Hammer, GOR, VI;
- Sicill-i Osmânî, I;
- Danişmend, Kronoloji2, III;
- Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, III/1;
- Bekir Kütükoğlu, “Süleyman II.”, İA, XI;
- Münir Aktepe, “İsmāǾīl Paѕћa, Niѕћanғјi”, EI² (İng.), IV.