Azərbaycanda yayılmış sürünənlərin siyahısı

Azərbaycanda yayılmış sürünənlərin siyahısı

Azərbaycan ərazisində 3 növ tısbağa, 29 növ kərtənkələ, 27 növ ilan vardır^[1], Timsahların və Dimdikbaşlar nümayəndələrinə rast gəlinmir.

Tısbağalar (Testudines)

Fəsilə Amerikan şirinsu tısbağaları (Emydidae)^[2]
- Cins Bataqlıq tısbağaları (Emys)^[3]
  - Növ Bataqlıq tısbağası (Emys orbicularis);
    - Yarımnöv Kür bataqlıq tısbağası (Emys orbicularis kurae)
Fəsilə Asiya şirinsu tısbağaları (Geoemydidae)
- Cins Su tısbağaları (Mauremys)
  - Növ Xəzər tısbağası (Mauremys caspica);
Fəsilə Quru tısbağaları (Testudinidae)
- Cins Aralıq dənizi tısbağaları (Testudo)
  - Növ Aralıq dənizi tısbağası (Testudo graeca^[4]^[5]);

Kərtənkələlər (Sauria)

Fəsilə Gekkonlar (Gekkonidae)
- Cins Nazik barmaq gekkonlar (Cyrtopodion)
  - Növ Xəzər gekkonu (Cyrtopodion caspius);
    - Yarımnöv Cyrtopodion caspius insularis (Cyrtopodion caspius insularis^[6])
Fəsilə Kələzlər (Agamidae)
- Cins Asiya dağlıq kələzləri (Laudakia)
  - Növ Qafqaz kələzi (Laudakia caucasia);
- Cins Düzənlik kələzləri (Trapelus)
  - Növ Xarabalıq kələzi (Trapelus ruderatus);
- Cins Girdəbaşlar (Phrynocephalus)^[7];
  - Növ Yovşanlıq girdəbaşı (Phrynocephalus helioscopus);
    - Yarımnöv Cənubi Qafqaz yovşanlıq girdəbaşı (Phrynocephalus helioscopus horvathi);
    - Yarımnöv Fars girdəbaşı (Phrynocephalus persicus);

Fəsilə Koramallar (Anguidae)
- Cins Koramal (Anguis)
  - Növ Cılız koramal (Anguis fragilis);
- Cins Pançir koramal (Pseudopus)
  - Növ Sarı koramal (Pseudopus apodus);

Fəsilə Uzunayaqlar (Scincidae)
- Cins Çılpaqgözlülər (Ablepharus)
  - Növ Zolaqlı çılpaqgöz (Ablepharus bivittatus);
  - Növ Asiya çılpaqgözü (Ablepharus pannonicus);
  - Növ Qızılı mabuya (Trachylepis aurata);
- Cins Uzunayaq sçinklər (Eumeces)
  - Növ Uzunayaq sçink (Eumeces schneideri);
- Cins Afrika mabuyaları (Trachylepis)
  - Növ Ön Asiya mabuyası (Trachylepis septemtaeniata);
Fəsilə Əsl kərtənkələlər (Lacertidae)
- Cins Qayalıq kərtənkələləri və ya Darevski (Darevskia)
  - Növ Ermənistan kərtənkələsi (Darevskia armeniaca);
  - Növ Qafqaz kərtənkələsi (Darevskia caucasica);
  - Növ Yaşılqarın kərtənkələ (Darevskia chlorogaster);
  - Növ Artvin kərtənkələsi (Darevskia derjugini);
  - Növ Kür kərtənkələsi (Darevskia portschinskii);
  - Növ Luqov kərtənkələsi (Darevskia praticola);
  - Növ Azərbaycan kərtənkələsi (Darevskia raddei);
  - Növ Rüstəmbəy kərtənkələsi (Darevskia rostombekovi);
  - Növ Gürcüstan kərtənkələsi (Darevskia rudis);
  - Növ Valentin kərtənkələsi (Darevskia valentini);
- Cins Kərtənkələcik (Eremias)
  - Növ Rəngarəng kərtənkələcik (Eremias arguta)
  - Növ Cənubi Qafqaz kərtənkələciyi (Eremias pleskei)
  - Növ Ştraux kərtənkələciyi (Eremias strauchi)
  - Növ Cəld kərtənkələcik (Eremias velox)
- Cins Yaşıl kərtənkələlər (Lacerta)
  - Növ Adi kərtənkələ (Lacerta agilis);
  - Növ Aralıq kərtənkələsi (Lacerta media);
  - Növ Zolaqlı kərtənkələ (Lacerta strigata);
  - Növ İran kərtənkələsi (Lacerta brandtii);
- Cins İlanbaş (Ophisops)
  - Növ Zərif ilanbaş (Ophisops elegans);

İlanlar (Serpentes)

Fəsilə Typhlopidae, (Typhlopidae)
- Cins Kor ilanlar, (Typhlops)
  - Növ Qurdabənzər korilan (Typhlops vermicularis);
Fəsilə Yatağanlar, (Boidae)
- Cins Yatağan ilanlar (Eryx)
  - Növ Qərb yatağanı (Eryx jaculus);

Fəsilə Suilanıkimilər (Colubridae)
- Cins Gözəl təlxələr (Coluber)
  - Növ Zeytuni təlxə (Coluber najadum);
    - Yarımnöv Coluber najadum albitemporalis (Coluber najadum albitemporalis)
  - Növ Rəngarəng təlxə (Coluber ravergieri);
- Cins Qonur ilan (Coronella)
  - Növ Adi qonurilan (Coronella austriaca);
- Cins Eyrenis (Eirenis)
  - Növ Xaltalı eyrenis (Eirenis collarus);
  - Növ Sakit eyrenis (Eirenis modestus);
  - Növ Ermənistan eyrenisi (Eirenis punctatolineatus);
- Cins Dırmanan təlxələr (Elaphe)
  - Növ Cənubi Qafqaz dırmanantəlxəsi (Elaphe hohenackeri);
  - Növ Fars dırmanantəlxəsi (Elaphe persica); (Əvvələr Eskulap dırmanantəlxəsinin yarımnövü hesab esilirdi)
  - Növ Pallas dırmanantəlxəsi (Elaphe sauromates);
- Cins Dolichophis (Dolichophis)
  - Növ Xəzər təlxəsi (Dolichophis caspius);
  - Növ Qırmızıqarın təlxə (Dolichophis schmidti);
- Cins Kərtənkələyəbənzər ilanlar (Malpolon)
  - Növ Kərtənkələyəbənzər ilan (Malpolon monspessulanus);
- Cins Suilanı (Natrix)
  - Növ Adi suilanı (Natrix natrix);
  - Növ Damalı su ilanı (Natrix tesellata);
- Cins Qumluq ilanı (Psammophis)
  - Növ Ox-ilan (Psammophis lineolatus);
- Cins Rinxokalamus (Rhinchocalamus)
  - Növ Qara rinxokalamus (Rhinchocalamus melanocephalus);
- Cins Pişik ilanlar (Telescopus)
  - Növ Adi pişik ilanı (Telescopus fallax);

Fəsilə Gürzələr (Viperidae)
- Cins Qalxansifətlər (Gloydius)
  - Növ Adi qalxansifət (Gloydius halys);
- Cins Əsl gürzələr (Vipera)
  - Növ Dinnik gürzəsi (Vipera (Pelias) dinniki);
  - Növ Radde dağ gürzəsi (Vipera (Montivipera) raddei);
  - Növ Şərq çöl gürzəsi (Vipera (Pelias) renardi) - əvvəllər Şamaxı gürzəsi olaraq ayrıca növ hesab edilirdi.
  - Növ İrəvan və ya Ermənistan çöl gürzəsi (Vipera eriwanensis)
  - Növ Lotiyev gürzəsi (Vipera lotievi);
- Cins Nəhəng gürzə (Macrovipera)
  - Növ Gürzə (Macrovipera lebetina);

İstinadlar

↑ [1] Arxivləşdirilib 2016-12-08 at the Wayback Machine Azərbaycanın fauna xəritəsi
↑ N. B. Ananeva, N. L. Orlov, R. Q. Xalikov, İ. S Darevski, S.А. Ryabov, А. V. Baranov "Atlas Şimali Asiyanın sürünənləri. Rusiya Elmlər akademiyası Zoologiya institutu. Sankt-Peterburq, 2004, — səh. 21
↑ Cinsə bir növ daxildir
↑ [2] Arxivləşdirilib 2016-02-14 at the Wayback Machine Aralıq dənizi tısbağası və onun yarımnövləri
↑ Ələkbərov A. M. Azərbaycanın Suda-quruda Yaşayan və Sürünənləri. Bakı – Elm, 246 s. (rus dilində)
↑ Akhmedov, M. I., and N. N. Shcherbak, 1978: Gymnodactylus caspius insularis ssp. n. (Reptilia, Sauria), A new subspecies of Gymnodactylus caspius EICHW. f rom the Vulf Island in the Caspian Sea [in Russian]. Vestnik Zoologii, Kiev, (2):80–82. Rösler, Herbert, 1997: Paläarktische Geckos (Reptilia: Gekkota) Teil I: Historischer Überblick, Geographie und Klima, Verbreitung. Sauria 19 (1): 17–28.
↑ Д. А. Мельников, Н. Б. Ананьева, А. Л. Агасян, М. Раджабизаде История изучения и таксономический статус персидской круглоголовки Phrynocephalus persicus DE FILIPPI, 1863 и такырной круглоголовки Хорвата Phrynocephalus helioscopus horvathi MEHELY, 1894 в сб. Вопросы герпетологии. Материалы Третьего съезда Герпетологического общества им. А. М. Никольского, СПб: 2008. 468 с. ISBN 978-5-98092-021-0 [3] Arxivləşdirilib 2016-03-08 at the Wayback Machine

[1] [1] Arxivləşdirilib 2016-12-08 at the Wayback Machine Azərbaycanın fauna xəritəsi

[2] N. B. Ananeva, N. L. Orlov, R. Q. Xalikov, İ. S Darevski, S.А. Ryabov, А. V. Baranov "Atlas Şimali Asiyanın sürünənləri. Rusiya Elmlər akademiyası Zoologiya institutu. Sankt-Peterburq, 2004, — səh. 21

[3] Cinsə bir növ daxildir

[4] [2] Arxivləşdirilib 2016-02-14 at the Wayback Machine Aralıq dənizi tısbağası və onun yarımnövləri

[5] Ələkbərov A. M. Azərbaycanın Suda-quruda Yaşayan və Sürünənləri. Bakı – Elm, 246 s. (rus dilində)

[6] Akhmedov, M. I., and N. N. Shcherbak, 1978: Gymnodactylus caspius insularis ssp. n. (Reptilia, Sauria), A new subspecies of Gymnodactylus caspius EICHW. f rom the Vulf Island in the Caspian Sea [in Russian]. Vestnik Zoologii, Kiev, (2):80–82. Rösler, Herbert, 1997: Paläarktische Geckos (Reptilia: Gekkota) Teil I: Historischer Überblick, Geographie und Klima, Verbreitung. Sauria 19 (1): 17–28.

[7] Д. А. Мельников, Н. Б. Ананьева, А. Л. Агасян, М. Раджабизаде История изучения и таксономический статус персидской круглоголовки Phrynocephalus persicus DE FILIPPI, 1863 и такырной круглоголовки Хорвата Phrynocephalus helioscopus horvathi MEHELY, 1894 в сб. Вопросы герпетологии. Материалы Третьего съезда Герпетологического общества им. А. М. Никольского, СПб: 2008. 468 с. ISBN 978-5-98092-021-0 [3] Arxivləşdirilib 2016-03-08 at the Wayback Machine

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]