Civanqapıcıbaşı Sultanzadə Səmiz Mehmed Paşa

Sultanzadə Mehmed Paşa (d. 1603 - ö. iyul 1646, Krit adası) — I İbrahim dövründə 1 il 10 ay 17 gün Osmanlı imperiyasının sədrəzəmi olmuş dövlət adamıdır.

Sultanzadə Mehmed Paşa
سلطانزاد محمد باشا
Osmanlı sədrəzəmi
Əvvəlki	Kəmankeş Qara Mustafa Paşa
Sonrakı	Bosniyalı Saleh Paşa
Misir bəylərbəyi
Əvvəlki	Dəli Hüseyn Paşa
Sonrakı	Nəqqaş Mustafa Paşa
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	1603
Doğum yeri	İstanbul, Osmanlı imperiyası
Vəfat tarixi	iyul 1646
Vəfat yeri	Krit, Venesiya Respublikası
Fəaliyyəti	siyasətçi
Atası	Əbdürrəhman bəy
Anası	Ayşə xanım

Həyatı

Sultanzadə Mehmed Paşa təxminən 1603-cü ildə dünyaya gəlmişdir. Atası Əbdürrəhman bəy Rüstəm Paşa və Mihrimah Sultanın nəvəsi, anası Ayşə xanım isə Cığalızadə Yusif Sənan Paşanın qızı idi. Atasının Osmanlı sülaləsinə yaxınlığı səbəbilə “Sultanzadə” ləqəbi ilə anılır. Sarayda Əndərun təhsilini bitirdikdən sonra 18 yaşında II Osmanın Lehistan səfəri əsnasında qapıçıbaşı olaraq saraydan ayrıldı.

1630-cu ildə qübbə vəziri olan Mehmed Paşa 1633-cü ilin oktyabrında İrəvan səfəri hazırlıqları əsnasında bilinməyən səbəblə vəzifədən alındı və Rodos adasına sürgün edildi. Çox keçmədən bağışlandı və 1637-ci ildə Misir bəylərbəyi təyin olundu. 3 il davam edən bu vəzifəsinin ardından Sultan İbrahimin dövründə paytaxta çağırıldı və qübbə vəziri seçildi. 1641-ci ildə Özi sancaqbəyi təyin olundu və bu vəzifədə ikən Azov qalasının işğaldan azad edilməsində iştirak etdi. 1643-cü ildə paytaxta çağırılsa da, sədrəzəm Qara Mustafa Paşa onu özünə rəqib görmüş və paytaxtdan uzaqlaşdırmaq üçün Dəməşq bəylərbəyliyinə göndərmişdir.

31 yanvar 1644 tarixində Qara Mustafa Paşanın vəzifədən alınaraq edam edilməsinin ardından sədarət möhürü Dəməşqə Sultanzadə Mehmed Paşaya göndərildi. Ancaq paşanın paytaxta gəlməkdə gecikdi və sədrəzəm olaraq fəaliyyətə 1644-cü ilin martında başladı. Bu illərdə Sultan İbrahim lələsi olan Cindar Hüseyn Əfəndinin təsirində idi. Özündən əvvəlki sədrəzəmin Hüseyn Əfəndiyə düşmən olması səbəbilə edam edilişindən çəkinən Mehmed Paşa həm özünü, həm də vəzifəsini qorumaq üçün bu müdaxilələrə göz yumdu.

Sultanzadə Mehmed Paşa 17 dekabr 1645 tarixində keçirilən divan məclisi əsnasında gözlənilmədən sədarətdən alındı. Yerinə divan katibi olan dəftərdar Bosniyalı Saleh Paşa sədrəzəm seçildi. Vəzifədən alınan Sultanzadə Mehmed Paşa Krit sərdarı seçilərək paytaxtdan uzaqlaşdırıldı. Sabiq sədrəzəm Krit adasına donanma və kaptan-ı dərya Qara Musa Paşanın müşayəti ilə aparıldı. Ancaq Krit adasına çatan Sultanzadə Mehmed Paşanın səhhəti korlandı və 1646-cı ilin iyul ayında burada vəfat etdi. Cənazəsi Üsküdara gətirilən Sultanzadə Mehmed Paşa anası Ayşə xanımın məzarının yanına dəfn olundu.

Süleyman bəy (ö. 1651) adlı oğlu olduğu bilinir. Bu oğlundan doğulan nəvəsi Ayşə xanım Körpülü Fazil Mustafa Paşayla evlənmişdir.

Mənbə

• Uzunçarsılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (6. Baskı 2011) ISBN 975-16-0014-6) say.391-393
• Ayhan Buz,(2009) Osmanlı Sadrazamları, Neden Kitap, İstanbul, s.99 ISBN 978-975-254-278-5
• Alper, Omer Mahir, "Mehmed Paşa (Sultanzade, Civankapıcıbaşı)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, C.2 s.172, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-08-0071-01.