Daşkənd İslam İnstitutu
İmam Buxari adına Daşkənd İslam İnstitutu özb. Imom Buxoriy nomli Toshkent islom instituti/Имом Бухорий номли Тошкент ислом институти) — Daşkənddəki ali mənəvi təhsil müəssisəsidir. SSRİ-də yeganə ali İslam təhsil müəssisəsi idi.
| İmam Buxari adına Daşkənd İslam İnstitutu | |
|---|---|
| özb. Imom Buxoriy nomli Toshkent islom instituti | |
 | |
 | |
| 41°20′19″ şm. e. 69°14′18″ ş. u.HGYO | |
| Əsası qoyulub | 1971-ci il |
| Ölkə | |
| Ünvan | 18-ci Zarkaynar keçidi,47a |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İslam alimlərini, imam-xətibləri, ərəb dili müəllimlərini hazırlayır.
İnstitutun ərazisində bir memarlıq abidəsi - Daşkənd Namazqox məscidi yerləşir.
Yerləşməsi
redaktə
Daşkənd İslam İnstitutu 18-ci Zarkaynar keçidi, 47a ünvanında yerləşir.[1]
Təhsil müəssisəsinin ərazisində bir memarlıq abidəsi - Həzrəti İmam məscid kompleksinin bir hissəsi olan Daşkənd Namazqox məscidi yerləşir.[1]
Tarixi
redaktəTəhsil müəssisəsi SSRİ-nin ən böyük müsəlman dini xadimi, Orta Asiya və Qazaxıstan Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin sədri Ziyauddinxan İbn İşon Babaxanın təşəbbüsü ilə yaradılmışdır. İnstitutun tarixi 1970-ci ildən bəri fəaliyyət göstərən məscidlərin imam-xətibləri üçün hazırlıq kurslarından başlayır. Sonra, 1971-ci ildə, kurslar əsasında ali təhsil müəssisəsi - Ali İslam Məhəd yaradıldı. 1991-ci ildə Daşkənd İslam İnstitutu adlandırıldı. Qurum onsuz da yaradıldıqda, orta əsrlərdə müasir Özbəkistan ərazisində yaşamış görkəmli İslam ilahiyyatçısı, mühəddis İmam əl-Buxarinin adını daşıyırdı.
SSRİ-də institut yeganə ali İslam təhsil müəssisəsi idi. Yalnız Orta Asiya və Qazaxıstanda deyil, həm də ölkənin Avropa hissəsində, Qafqaz bölgəsində və Sibirdə dini qurumlar üçün işçilər yetişdirdi.[1][2]
Hal hazırda institut Özbəkistan Müsəlmanları İdarəsinə tabedir. 2003-cü ildə Özbəkistan Respublikasının Nazirlər Kabineti, institutun məzunlarına bakalavr dərəcəsi diplomu verilməsinə qərar verdi.
Strukturu
redaktəİnstitutun 4 kafedra var: dini elmlər, ictimai elmlər, təhfiz əl-Quran (Quranı əzbərləmək), dillər.[1]
İnstitutda bir elmi şura, bir tədris və metodiki şura, bir təhsil şurası, bir tələbə şurası var.[1]
Təhsil
redaktəDaşkənd İslam İnstitutunun tədris proqramları İslam təliminin əsaslarını, din tarixini və nəzəriyyəsini dərindən öyrənməyə, ərəb ədəbiyyatına yiyələnməyə yönəlmişdir.[2]
Dini elmlər kafedrasında: fiqh, əsli dəlillər, hədis, əqidə, müstəlahül-hədis (hədis terminologiyası), təfsir, vacib, xətib kimi sahələr tədris olunur. Sosial elmlər kafedrasında dinlər tarixi, İslam tarixi, məzhəb və İslami hərəkatlar tarixi, Özbəkistan tarixi, fəlsəfə, spiritualizm, sosiologiya, politologiya, iqtisadi nəzəriyyə,ekologiyanın əsasları kimi elmlər yer alır. Təhfiz əl-Quran (Quranı əzbərləmək) kafedrasında ulum əl-Quran (Quran elmləri), qiraət, təcvid və digər sahələr tədris edilir. Dillər kafedrasında ana (özbək), ərəb, fars, ingilis, rus dilləri, ritorika və xəttatlıq sənətləri tədris olunur.[1] Dərslər özbək və ərəb dillərində aparılır.[2]
2015-ci il tarixinə qədər Daşkənd İslam İnstitutunda 60 müəllim, 2008-ci il tarixinə qədər - 43 müəllim çalışıb.[1]
İnstitutu bitirən tələbələr bakalavr diplomu alaraq (2003-cü ildən) İslam alimi, imam-xətibi və ərəb dili müəllimi ixtisası alır.[1]
Resursları
redaktəTəhsil müəssisəsində 20.000-dən çox kitabın qorunduğu kitabxana var (2008).[1]
Tələbələri
redaktə2008-ci ilədək Daşkənd İslam İnstitutunda 130-dan çox tələbə təhsil alırdı. Təsis edildiyi 2008-ci ilə qədər təhsil müəssisəsini 1700 nəfər tələbə bitirmişdir.[1]
Məşhur məzunları
redaktə- Şeyx Məhəmməd Sadıq Məhəmməd Yusuf (1952-2015, 1975-ci ildə məzun olmuşdur[3]) - Orta Asiya və Qazaxıstan Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin sədri (1989-1993), SSRİ Xalq deputatı (1989)
- Hacı Allahşükür Paşazadə (d. 1949, 1975-ci ildə məzun olmuşdur[4]) - Qafqaz Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin sədri (1980-1992), daha sonra - Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi (1992-ci ildən) adlanmışdır.
- Əhməd Əbdülhəmid oğlu Kadırov (1951-2004, 1982-1986-cı illərdə oxumuşdur[5]) - Çeçen İçkeriya Respublikasının müftisi (1995-2000), Çeçenistan Respublikasının prezidenti (2000-2004).
- Abdimutali Kainazaruli Daurenbekov (1969-cu il təvəllüdlü, 1996-2000-ci illərdə təhsil almışdır) - Qazaxıstanın ən yaxşı imamı seçilən Aqtöbe vilayətinin və Nur Qasır məscidinin (2011-ci ildən) baş imamı (2012.).
- Auşev, Bəşir-Hacı Maqomedoviç (1959-2002; 1975-1980-ci illərdə təhsil alıb) - İnquş dini və siyasi xadimi, I və II çağırış İnquşetiya Respublikası Xalq Məclisinin deputatı.
- Usman Alimov (d. 1950, 1987-ci ildə məzun olmuşdur) Özbəkistanın baş müftisi, Özbəkistan Müsəlmanları İdarəsinin sədri.[6]
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Тошкент: энциклопедия. Тошкент: «Ўзбекистон миллий энциклопедияси» Давлат илмий нашриёти. бош таҳрир ҳайъати А. Акромов, Б. Ш. Алимов, М. Н. Аминов ва бошқ. 2008. ISBN 978-9943-07-096-7.
- ↑ 1 2 3 Тошкент ислом институти —
- ↑ "Скончался шейх Мухаммад Садык Мухаммад Юсуф". UZ24. 2015-03-10. 2015-03-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-03-10.
- ↑ "Глава Управления мусульман Кавказа отмечает 60-летний юбилей". Агентство Международной информации TREND. 26 августа 2009. 2013-10-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-09.
- ↑ "Герой России Кадыров Ахмат Абдулхамидович". ru:Герои страны. 2015-04-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-29-08.
- ↑ "Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов". 2021-07-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-09.