Manaba Maqomedova
Manaba Ömərovna Maqomedova (5 noyabr 1928[2][1], Kubaçi[d], Dağıstan MSSR, RSFSR, SSRİ[1] – 10 mart 2013[3][1], Mahaçqala, Dağıstan, Rusiya[1]) — məşhur metalişləmə rəssamı. SSRİ (1960) və Rusiya Rəssamlar İttifaqının üzvü, Dağıstan xalq artisti (1978), Rusiya Federasiyasının əməkdar artisti (2003) olub.
| Manaba Maqomedova | |
|---|---|
| Manaba Ömərovna Maqomedova | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | (84 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vətəndaşlığı |
 SSRİ →  Rusiya |
| Fəaliyyəti | rəssam, zərgər[d], zərgərlik dizayneri, zərgər[d], silversmith[d], yazıçı, universitet müəllimi[d], bərpaçı, fotoqraf |
| Mükafatları |
    |
Uzun illər Tbilisidə yaşayıb və çalışıb. Tbilisi şəhərinin fəxri vətəndaşıdır (2010). Milliyyətcə dargidir.
Rəssamın yaradıcılığına heyran olan Rəsul Həmzətov onun haqqında: "Demək olar ki, uşaq əllərinin ağır metalı emal etdiyini təsəvvür etmək mümkün deyil. Yaratdığı əsərlərdə mükəmməl gözəllik haqqında poetik bir yuxu görürəm" deyərək şeirini ona həsr etmişdi.
Həyatı
redaktə.jpg)
Manaba Maqomedova irsi zərgər ailəsində anadan olub. O, 7 yaşına qədər nənəsinin yanında yaşamışdır.
1935-ci ildən başlayaraq Manaba Maqomedovanın həyatının çox hissəsi Tiflisdə keçmişdi və burada o, yaradıcı baxışlarının formalaşmasına təsir edən qədim gürcü mədəniyyəti ilə təmasda olmuşdu. Öz növbəsində, artıq məşhur rəssam olduqdan sonra Gürcüstanda müasir tətbiqi sənətin inkişafına əhəmiyyətli töhfə vermişdi.
Manaba Maqomedovanın müəllimləri Dağıstanın ustad rəssamları Əbdülcəlil İbrahimov (1938–1940-cı illərdə) və Hacı Kiyev (1948–1958) və Stroqanov Məktəbinin professoru Fedor Yakovleviç Muşukov (1961–1965-ci illərdə), SSRİ Xalq artisti, Tiflis İncəsənət Akademiyasının professoru Lado Qudiaşvili, Tiflis olublar.
1942–1945-ci illərdə Böyük Vətən müharibəsi illərində səfərbərlikdən sonra Tiflisdəki Kamo adına hərbi zavodun alət sexində çalışmışdır. 1953-cü ildən A.Jikia və M.İmadadzenin rəhbərliyi altında "Mxatvari" artelində oyma ustası kimi işləmişdir. 1953–1955-ci illərdə Moskvada Sverdlov adına ipək paltar fabrikində kurslarda oyma təhsili almışdır.
Manaba Maqomedova uzun illər ərzində 1959-cu ildən etibarən, Tiflis Rəssamlıq Akademiyasında dərs demiş və özünün xeyli sayda ardıcıllarını tərbiyə etmişdir. Tibilisi də Maqomedova köhnə şəhərdə, Kür sahilində yaşayırdı. Son illərdə Gürcüstan Patriarxlığının sənət emalatxanalarında məsləhətçi işləmişdir.[4].
Gürcüstan incəsənətinin inkişafındakı böyük xidmətlərinə görə Gürcüstanın Xalq Artisti adına, Gürcüstanın Şərəf Ordeninə layiq görülmüş, adı Gürcüstan və Tiflis ensiklopediyasına daxil edilmişdir.
Manaba Maqomedova martın 10-dan 11-nə keçən gecə vəfat etmişdir.[5]
Yaradıcılığı
redaktə
Manaba Maqomedova əsərlərində, Qafqazın zərgər və sikkə zərbçilərinin tarixən qurulmuş ənənələrinə söykənir. Lakin o, yaradıcılığında daha da irəli gedir, onları zənginləşdirir, forma və kompozisiya, ornamentlə bağlı təsəvvürlərə yeni və gözlənilməz həllər təqdim edir. Fərqli texnikalarda çox sınaq keçirir, bir zamanlar yayılmış, lakin unudulmuş texnikaları canlandırırdı (məsələn, emaye emaye texnikası). Əsərlərində gümüş və digər metalların hər cür işlənməsi (montaj, oyma, qaralma, təqib, döymə), eləcə də müxtəlif növ bədii emal (cloisonné, champlevé, filigree, şəkilli) istifadə edirdi. Müxtəlif texnikaları mənimsəyən və hər dəfə dəyişən rəssam, əsərlərini əsl sənət əsərləri halına gətirən ideoloji konsepsiyanın, harmoniyanın və gözəlliyin təcəssümünə nail olur.
Manaba Maqomedovanın əsərlərinin çeşidi qeyri-adi dərəcədə genişdir: zərgərlik əşyaları (bilərziklər, üzüklər, boyunbağılar), kitab çərçivələri, qablar (küpələr, qablar, qablar, fincanlar, silahlar, böyük və kiçik formalı dekorativ çilçıraqlar (M.Qorki adına Rud Dövlət Teatrında[6])) bura daxildir. Əsərləri yüzdən çox nüfuzlu sərgidə nümayiş etdirilmiş, ölkəni beynəlxalq simpozium və seminarlarda təmsil etmişdir. Rəssamın fərdi sərgiləri Moskva, Mahaçqala, Tbilisi, Yablonec-nad-Nisou (Çexiya), Ranqun, Əlcəzair, Budapeşt, Sekesfehervar (Macarıstan), İstanbulda keçirilib. Əsərləri müxtəlif ölkələrin mükafatlarına layiq görülmüş, SSRİ İqtisadi Nailiyyətlər Sərgisinin qızıl, gümüş və bürünc medallarına layiq görülmüşdür.
Manaba Maqomedovanın əsərləri 16 ölkənin muzeyində (Dövlət Tarixi Muzeyi, Silahlı Palatada, Şərq Sənəti Muzeyində, Sankt-Peterburqda Etnoqrafiya Muzeyində və s.), Gürcüstan muzeylərində (Milli Gürcüstan, Dekorativ və Tətbiqi Sənətlər Muzeyi, Gürcüstan İncəsənət Muzeyi), Almaniya və digər muzeylərdə və şəxsi kolleksiyalarda saxlanılır.
Manaba Maqomedovanın yaradıcılığına tematik muzey sərgiləri, kitablar, bukletlər, albomlar, kartpostal dəstləri, təqvimlər və s. həsr olunmuşdur. Onun yaradıcılığı Moskvadakı "Sovet rəssamı" (1982, tirajı 20.000 nüsxə) nəşriyyat tərəfindən nəşr olunan illüstrasiyalı monoqrafiyada öyrənilmiş Şimali Qafqazdakı yeganə rəssamdır. Adı bir sıra ensiklopediyalara daxil edilmişdir: "Dünya ölkələrinin və xalqlarının sənəti", "Şamil", "2000 illik xristianlıq".[7]
Manaba Maqomedova "Mən Kubaçinkalıyam", "Ənənələrin izi ilə", "Həyat nümunələri", "Zərgərin kəsicisi", "Mən Kubaçinkayam" (Şimali Qafqaz TV) sənədli filmlərinin, "Monoloq" kitablarının müəllifidir. "(RGVK" Dağıstan").
Yaradıcılığına verilən qiymət
redaktə
|
Manaba Maqomedova obrazı, bu dünyaya özünəməxsus baxışları olan, zəngin bir daxili dünyası olan bir qadın rəssam obrazıdır. Dağıstanın buna hələ çox ehtiyacı var. Bəli, biz bu gün XXI əsrdə yaşayırıq, amma Manabanın şəxsiyyət nümunəsi hələ də həyatımızda son dərəcə əhəmiyyətlidir. Dağıstan Respublikasının milli siyasət naziri Tatyana Gamaley
|
|
Şəxsi həyatı
redaktəManaba Maqomedovanın qardaşı dilçi, Dağıstan dilləri üzrə mütəxəssis Aleksandr Maqomedovdur.[8][9]
- Həyat yoldaşı — Qədir İzabakarov
- Böyük qızı — Baxmulayeva Zeynəb
- Kiçik qızı — Dağıstanın əməkdar artisti Leyla İzabakarova
Memuarları
redaktəМагомедова М. О. 'Узоры жизни' — Москва: Советская Россия, 1974 — с.112, ил
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 3 4 5 6 https://hedendaagsesieraden.nl/2021/11/06/manaba-magomedova/.
- ↑ The Fine Art Archive. 2003.
- ↑ The Fine Art Archive. 2003.
- ↑ "Презентация книги "Манаба" состоялась в Тбилиси". 2018-10-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-08.
- ↑ "Памяти Манабы Магомедовой". 2018-10-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-08.
- ↑ "Медные люстры со вставками". 2018-10-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-08.
- ↑ "К 90-летию Манабы Магомедовой. В Махачкале открылась выставка работ знаменитой уроженки аула златокузнецов". 2018-09-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-08.
- ↑ Регина Егорова. Дерево Манабы[ölü keçid]
- ↑ "Елена Бакидова. Мастер". 2017-04-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-06.