Monomer

Monomer (mono-, "bir" + -mer, "hissəsi"), daha böyük bir polimer zənciri və ya üçölçülü bir birləşmə yaratmaq üçün digər monomer molekulları ilə birlikdə reaksiyaya girə biləcək bir molekuldur və bu zaman gedən proses polimerləşmə adlanır.

Təsnifat

Monomerlər bir çox cəhətdən təsnif edilə bilər. Onların meydana gətirdiyi polimer növündən asılı olaraq iki geniş sinfə bölünə bilər. Kondensasiya polimerləşməsində iştirak edən monomerlər, əlavə polimerləşmədə iştirak edən monomerlərdən fərqli bir stokiometriyaya malikdirlər:

Bu neylon iki monomerin kondensasiya polimerləşməsi nəticəsində əmələ gəlir.

Digər təsnifatlara aşağıdakılar daxildir:

• təbii vs sintetik monomerlər, məsələn, glisin vs kaprolaktam
• polyar və qeyri-polyar monomerlər, məsələn vinil asetat vs etilen
• tsiklik və xətti, məsələn, etilen oksidi və etilen glikol

Bir növ monomerin polimerləşməsi nəticəsində homopolimer alınır. Bir çox polimer sopolimerdir, yəni iki fərqli monomerdən əmələ gəlir. Kondensasiya polimerləşməsi vəziyyətində somonomerlərin nisbəti 1: 1-dir. Məsələn, bir çox neylon meydana gəlməsi üçün bərabər miqdarda bir dikarboksil turşu və diamin tələb olunur. Əlavə polimerləşmə vəziyyətində, somonomerin tərkibi çox vaxt bir neçə faiz təşkil edir. Məsələn, az miqdarda 1-okten monomer polietilen vermək üçün etilen ilə kopolimerləşdirilir.

Sintetik monomerlər

• Etilen qazı (H ₂ C = CH ₂ ) polietilen üçün monomerdir.
• Digər dəyişdirilmiş etilen törəmələrinə aşağıdakılar daxildir:
  • tetraflüoretilen (F ₂ C = CF₂ )Teflonun alınması üçün istifadə olunan monomerdir.
  • vinil xlorid (H ₂ C = CHCl) PVC- nin alınması üçün istifadə olunur.
  • polistirolun alınması üçün stirol (C ₆ H ₅ CH = CH ₂ )

Təbii monomerlər

Əsas biopolimerlərdən bəziləri aşağıda verilmişdir:

Amin turşuları

Zülallar üçün monomerlər amin turşularıdır . Polimerləşmə ribosomlarda baş verir. Zülal istehsal etmək üçün ümumiyyətlə təxminən 20 növ amin turşusu monomeri istifadə olunur. Beləliklə zülallar homopolimer deyildir.

Nukleotidlər

Polinuklein turşuları ( DNA / RNA ) üçün monomerlərnukleotidlərdir . Nukleotid monomerləri hüceyrə nüvəsində olur. Dörd növ nukleotid monomer DNT-nin, dörd fərqli nukleotid monomer isə RNT-nin prekursorlarıdır.

Qlükoza

Karbohidratlar üçün monomerlər monosaxaridlərdir. Ən zəngin təbii monomer qlükozadır

İzopren

Isopren, təbii rezin meydana gətirmək üçün polimerləşən təbii monomerdir, əksər hallarda sis- 1,4-poliizopren, eyni zamanda trans- 1,4-polimerdir. Sintetik kauçuklar çox vaxt struktur olaraq izoprenlə əlaqəli olan butadienə əsaslanır.

Həmçinin bax

• Polimerlər
• Qlükoza
• Zülallar
• Akrilamid