Portal:Çin
PORTAL:ÇİN

 

> PORTAL>ƏN YAXŞI MƏQALƏLƏR> LAYİHƏ> LAYİHƏ MÜZAKİRƏSİ> İŞTİRAKÇILAR

Çin (çin. 中国 Çjunqo, hərfi mənası "Aralıq dövləti") — Şərqi Asiyada coğrafi region. Regionun böyük bir hissəsi hazırda Çin Xalq Respublikası ərazisidir. Bu ad həm də özündə çox sayda ölkə və mədəniyyəti birləşdirən və öz kökləri ilə əfsanəvi Sya sülaləsinə (təx. e.ə.2070-1765) gedib çatan çoxəsrlik sivilizasiyaya aid edilir.

Hazırda ÇXR əhali sayına görə dünyanın ən böyük dövləti, ərazisinə görə üçüncü yerdə (Rusiya və Kanadadan sonra) duran ölkədir. Çin Xalq Respublikası elan olunan dövrdən (1949-cu il) ölkədə Çin Kommunist Partiyası hakimiyyətdədir.


Çin mədəni birliyinin bir hissəsi olan ölkə və ərazilər:

 Çin Xalq Respublikası,  Honkonq,  Makao,  Tayvan,  Sinqapur.

Tarixi və mədəni baxımdan Çinlə əlaqəli ölkələr:

 Vyetnam,  Cənubi Koreya,  Şimali Koreya,  Monqolustan,  Yaponiya.
Seçilmiş məqalə
Sin İmperiyası 1844-cü ildə
Sin İmperiyası 1844-cü ildə

Sin sülaləsi və ya Sin İmperiyası ( daytsin qurun, çin. sadə. 清朝, pinyin: Qīng Cháo, hərfi mənası: "Sin çao") — mancurlar tərəfindən yaradılan və idarə olunan çoxmillətli imperiya. Sonralar bütün Çin bu imperiyanın tərkibinə qatılmışdır. Ənənəvi çin tarixşünaslığına görə monarxiya üsul-idarəli Çinin sonuncu sülaləsidir. 1616-cı ildə mancur qəbiləsi Aysin Qyöro tərəfindən hazırda Şimal-Şərqi Çin regionu adlanan Mancuriya ərazisində yaradılmışdır. Yarandığı dövrdən təxminən 30 il sonra bütün Çin, MonqolustanOrta Asiyanın bir hissəsi bu imperiyanın hakimiyyəti altına keçmişdir.

Əvvəlcə sülalə mancurların öz sələfləri hesab etdikləri çjurçjenlərin qurduqları keçmiş Szin imperiyasının adına uyğun olaraq "Szin" (金 — qızıl; ənənəvi çin tarixşünaslığında "Xou Szin" 後金 — Sonuncu Szin) adlandırılmışdır. 1636-cı ildə ad dəyişdirilərək "Sin" (清 — "təmiz") qoyulmuşdur.(ardı...)


Yaxşı məqalə
Dadunun planı
Dadunun planı

Xanbalıq — Yuan İmperiyasının paytaxtının adı, müasir Pekin şəhəri. Şəhərin çincə adı — Dadu (çin. sadə. 大都, pinyin: Dàdū; böyük paytaxt) monqollar tərəfindən Daydu kimi tələffüz olunurdu. Şəhərin türkcə adı — "Xanbalıq" tərcümədə "Xanın iqamətgahı" mənasını verir. Marko Polo şəhərin adının Kambala şəklində transkripsiyasını vermişdir.

Monqol istilasından əvvəl Çjundu adlı şəhər çjurçjun imperiyası Szinin paytaxtı olmuşdur. 1215-ci ildə monqollar tərəfindən ələ keçiriləcək yandırılmışdır. Amma 1264-cü ildə Xubilay şəhəri öz paytaxtı kimi yenidən qurmaq qərarına gəlmişdir. Tikintiyə memarlar Lyu BinçjunƏmir əd-Din rəhbərlik etmişlər. Elə həmin il şəhər divarlarının tikintisinə başlanılmışdır; xan sarayının tikintisi 1274-cü ilə qədər davam etmişdir. (ardı...)


Çinin inzibati bölgüsü
Əyalətləri (çin. sadə. , pinyin: shěng): Anhoy, Qansu, Quandun, Quyçjou, Lyaonun, Sıçuan, Futszyan, Xaynan, Hebei, Xeyluntszyan, Xenan, Xubey, Xunan, Cianqsu, Szyansi, Szilin, Jianqxi,

Sinxay, Çjetszyan, Şansi, Şandun, Şensi, Yunnan, Tayvan;

Muxtar rayonları (çin. sadə. 自治区, pinyin: zìzhìqū): Quansi-Çjuan muxtar rayonu, Daxili Monqolustan muxtar rayonu, Ninsya-Xuey muxtar rayonu, Sincan-Uyğur Muxtar Rayonu, Tibet muxtar rayonu;
Mərkəz tabeli şəhərləri (çin. 直轄市): Pekin, Tyantszin, Çuntsin, Şanxay;
Xüsusi inzibati rayonları (çin. sadə. 特别行政区, pinyin: tèbié xíngzhèngqū): Honkonq, Makao.


Çində yaşayan xalqlar

xanlar, monqollar, xueytszular (dunqanlar), tibetlilər, uyğurlar, myaolar, ilər, çjuanlar, builər, koreyalılar, mancurlar, dunlar, yaolar, baylar, tuszyalar, xanilər, qazaxlar, daylar, lilər, lisular, valar, şelər, qaoşanlar, laxular, şuylar, dunsyanlar, nasilər, kaçinlər (szinpolar), qırğızlar, monqorlar, daurlar, mulaolar, syanlar, bulanlar, salarlar, maonanlar, gelaolar, sibolar, açanlar, taciklər, pumilər, nular, özbəklər, ruslar, buryatlar, evenklər, palaunqlar (deanlar), baoanlar, yuyqular, szinlər, tatarlar, dulunlar, oroçonlar, nanaylar, monpalar, lobalar, szinolar, oyratlar.


Seçilmiş şəkil

Tibetdə Yarlunq-Sanqpo çayı


Seçilmiş şəxsiyyət

Kan Yuvey
1858—1927



Lyan Şumin
1893—1988



Pen Dexuay
1898—1974



Xu Szintao
d. 1942



Çjan Syuelyan
1901—2001



Çjen Xe
1371—1435



Siyasi quruluşu
Qanunverici hakimiyyət İcraedici hakimiyyət Partiya orqanları Hərbi orqanlar Məhkəmə orqanları
Ümumçin Xalq Nümayəndələri Məclisi ÇXR Sədri (Xu Szintao) Çin Xalq Siyasi Məsləhət Şurası Çin Xalq Azadlıq Ordusu ÇXR Ali Xalq Məhkəməsi
ÜXNM Daimi Komitəsi ÇXR Dövlət Şurası Baş Naziri (Ven Szyabao) ÇKP Mərkəzi Komitəsi ÇXR Mərkəzi Hərbi Şurası ÇXR Ali Xalq Prokurorluğu
ÇXR Dövlət Şurası ÇKP MK-nın Siyasi Bürosu


Commons
Memarlıq İqtisadiyyat Təbiət Tarix
Şəxslər Mədəniyyət İncəsənət Mətbəx


Çincə vikipediyalar
Viki-resurs Nəşrin dili Məqalə sayı
Çincə viki (中文) Çincə / Putunxua 1.451.639
Kantonca viki (粤语) Kantonca / Yazılı kantonca 142.646
Cənubi mincə viki (闽南语) Cənubi min dialekti 433.424
Hanca viki (赣语) Han dialekti 6.750
Uca viki (吴方言) U dialekti 44.438
Qədim çincə viki (文言) Venyan 13.488
Xakkaca viki (客家话) Xakka dialekti 10.295
Şərqi mincə viki (闽东语) Şərqi min dialekti 16.555

Çində işlənən digər dillər
Tibetcə viki 7.095 Uyğurca viki 9.385 Çjuanca viki (壮语) 2.963
Vikiinkubatorda laxuca viki (拉祜语) Vikiinkubatorda nosuca viki (icə, 彝语) Vikiinkubatorda xmonqca viki (myaoca, 苗语)
Vikiinkubatorda buicə viki (??) Vikiinkubatorda mancurca viki ( ??) Vikiinkubatorda sonca viki (myaoca, ??)
Vikiinkubatorda doca viki (myaoca,??) Vikiinkubatorda siboca viki (mancurca,??) Vikiinkubatorda salarca viki (??)
Vikiinkubatorda szinpoca viki (kaçincə,??) Vikiinkubatorda tay-nıaca viki (dayca,??) Vikiinkubatorda amiscə viki (阿美族??)


Yaxın layihələr
Wiktionary
Vikilüğət
Commons
Commons
Wikiquote
Vikisitat

> Yaxın portallar

Asiya Buddizm Daosizm Qədim Şərq Kamboca
Koreya Monqolustan Sinqapur Tailand Yaponiya

> Kateqoriyalar



> Necə kömək edə bilərəm

Bütün vikipediyalarda yaradılması tövsiyə olunan bu siyahıdakı məqalələrin məzmununu seçilmiş məqalə şərtlərinə cavab verəcək bir səviyyəyə yüksəltmək lazımdır:


Bu bölmədə siz Çin haqqında məqalələrlə bağlı öz sorğularınızı yerləşdirə bilərsiniz.

Yeni məqalə sorğuları:

Məqalələrin keyfiyyətinin yüksəldilməsi ilə bağlı sorğular: Çinlə əlaqəli qaralama halında olan məqalələr

Əgər siz Çinlə əlaqəli yeni məqalə yaratmısınızsa, onun adını yeni məqalələr siyahısına daxil edin.


Əgər siz bu səhifədə əhəmiyyətlilik kriteriyalarına uyğun gələn məqalə ilə rastlaşmısınızsa, onun təkmilləşdirilməsi işinə öz töhfələrinizi verin.


Yeni başlayan çinşünaslar üçün qeyd: Çincə olan sözləri Azərbaycan dilində necə düzgün yazmaq olar? — Çin və çinlilər haqqında məqalələr yaratmaq (xüsusilə ingilis dilindən tərcümə edərək) istəyənlərin oxuması VACİBdir!


> Bilirsinizmi ki...


> Yeni məqalələr