Qaraçanta
Qaraçanta (1939-cu ildən Əzizbəyov, 1991-ci ildən Areqnadem) — Qars vilayətinin Qars qəzasında, Amasiya rayonunda kənd.[1]
| Kənd | |
| Qaraçanta | |
|---|---|
| Qaraçanta | |
 | |
| 40°55′51″ şm. e. 43°45′13″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Ermənistan |
| Region | Şörəyel mahalı |
| Rayon | Amasiya rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Əsası qoyulub | XVII əsr |
| Əvvəlki adı | Əzizbəyov (1939-1991) |
| Sahəsi |
|
| Mərkəzin hündürlüyü | 1856 m |
| Saat qurşağı | UTC+4 |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 1.750 nəfər (1988) |
| Milli tərkibi | Türk |
| Rəsmi dili | |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Poçt indeksi | 377567 |
|
| |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
redaktəQaraçanta (Qaraçəntey) kəndi rayon mərkəzindən 5.03 km cənub-qərbdə, Gümrü-Amasiya yolunun sol tərəfində, dəniz səviyyəsindən 1856 m hündürlükdə yerləşir. Qafqazın 5 verstlik xəritəsində qeyd edilmişdir.[2]
Xalqın "Hulley" adlandırdığı dağın ətəyində yerləşən kəndin 1.5 km cənubundan Arpaçay keçir. Kənddən Ələyəz dağını görmək mümkündür.
Toponim qaraçanta nəsil adı əsasında yaranmışdır. Patronim toponimdir. Quruluşca sadə toponimdir.
Ermənistan SSR Ali Soveti RH-nin 4 may 1939-cu il fərmanı ilə adı dəyişdirilib Əzizbəyov, Ermənistan prezidentinin 19 aprel 1991-ci il fərmanı ilə yenidən adı dəyişdirilərək Areqnadem qoyulmuşdur.
Coğrafiyası
redaktəQarsla sərhəddə yerləşən Qaraçantanın qışı olduqca soyuq, yayı mülayimdir. "Duzdağ", "Qapılızağa", "Ömərdərəsi", "Arpaçayı", "Hülleydağ", "Ortatəpə", "Üçgözələr", "Məmmədağa", "Daşdərə", "Göybulaq", dağ, dərə, bulaq adlarıdır.
Təhsil
redaktə1988-ci ildə Qaraçantada 600 ev, 314 ailə, 1750 nəfərdən ibarət olan kəndin məktəbinin tipi orta, şagirdlərin sayı 500 olub. Dini-ruhani dərslərin keçirildiyi kənddə dünyəvi dərslərin əsası 1927-ci ildə qoyulub. 1938-ci ildə 7 illik məktəb açılıb, 1962-ci ildən isə orta məktəbə çevrilib.
Əhalisi
redaktə1886-cı ildə 348 nəfər, 1897-ci ildə 440 nəfər, 1908-ci ildə 665 nəfər, 1914-cü ildə 729 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır.[3]
1922-ci ildə kənddə 547 nəfər, 1926-cı ildə 670 nəfər, 1931-ci ildə 688 nəfər[3], 1939-cu ildə 774 nəfər, 1959-cu ildə 803 nəfər, 1970-ci ildə 1442 nəfər, 1980-ci ildə 1490 nəfər[4], 1987-ci ildə 1600 nəfər[5] yalnız azərbaycanlı yaşamışdır.
1988-ci ildə azərbaycanlıların Ermənistandan kütləvi şəkildə köçürülməsinə başlanan vaxt kənd əhalisi kəndi tərk etmişdir. 1988-ci ilin sonuna olan bəzi məlumatlara görə kəndin əhalisi 1750 nəfər olmuşdur.
Tanınmışları
redaktə- Qaraçantalı Əhməd bəy Hacıoğlu — Cənub-Qərbi Qafqaz Türk Cümhuriyyəti qurucularından və hökumət üzvü
- Ramiz Əskər — filologiya elmləri doktoru, professor
- Sübhan Namazov — texnika elmləri doktoru, professor
- Pərviz Abdullayev — texnika elmlər doktoru, professor
- Tənzilə Rüstəmxanlı — Azəri Türk Qadınlar Birliyinin sədri
- Murtaza Karaçanta — 2014-2019-cu illərdə Qars Bələdiyyə Başqanı
- Kərim Əskərov — SSRİ Jurnalistlər İttifaqının həqiqi üzvü (1973)
- Pərvanə İbrahimova — dosent
- Nailə Əskər — dosent
- Hamler Əskərov — dosent
- Əsgər Əsgərov — SSRİ (1967) və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü (1986)
- Atilla Əskər — National Aeronautics and Space Administration (NASA), mühəndis
- Cavid Süyfullah oğlu Abdullayev —Boeing 747 hava gəmisi pilotu, kapitan
- Sərxan Məhərrəmov — Boeing 787 hava gəmisi pilotu, kapitan
- Cahandar Bayoğlu — Azərbaycan siyasətçisi; Turan Partiyasının sədri.
Şəhidlər
redaktə- Səxavət Məhərrəmov — Şəhid, Azərbaycan Milli Qəhrəmanı
- Məhərrəm Seyidov — Şəhid, "Azərbaycan Bayrağı" ordeni ilə təltif olunub (ölümündən sonra)
- Əli Rəfiyev — Şəhid
- Arslan Bayramov — Şəhid
- Şair Rzayev — Şəhid
- Rövşən Əliyev — Şəhid
- Mehman Məhərrəmov — Şəhid
- Daşqın Səmədov — Şəhid
- Elvin Həsənov — Şəhid
İstinadlar
redaktə- ↑ PDF versiyası. // Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri. Müəllifi: İ. M. Bayramov; Redaktorları: B. Ə. Budaqov, H. İ. Mirzəyev, S. A. Məmmədov. Bakı: "Elm" nəşriyyatı, 2002, 696 səh. ISBN 5-8066-1452-2
- ↑ Д. Д. Пагиревь. Алфавитный указатель кь пятиверстной картѣ Кавказскaго края, изданiя Кавказскaго Военно–Топографическaго Отдѣла. Записки Кавказскаго отдѣла Императорскаго Русскаго Географическаго общества. Книжка XXX. Тифлись: Типографія К. П. Козловскаго, 1913. s.121
- ↑ 1 2 erm. Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831–1931) Arxivləşdirilib 2020-09-24 at the Wayback Machine. Հեղինակ: Զավեն Կորկոտյան. Յերեվան: Մելքոնյան ֆոնդի հրատ, 1932.; rus. Население Советской Армении за последние сто лет (1831–1931) Arxivləşdirilib 2016-02-29 at the Wayback Machine. Автор: Завен Коркотян. Ереван: Издательство "Мелконян фонд", 1932.; azərb. Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: "Melkonyan fond" nəşriyyatı, 1932. s.20–21, 104–105
- ↑ Hakopyan T. X., MəlikBaxşyan St. T., Barseğyan O. X. Ermənistan və ətraf vilayətlərin toponimlər lüğəti, (erməni dilində). I c., AD, İrəvan, "İrəvan Universiteti", 1986. s.45
- ↑ Гəдим Огуз eллəpинин — Aғбабa, Шөpəjeл вə Пəмбək бөлҝəларинин jep-jyрд адлары (топонимлəpи). Мүəллифи: Аслан Бajpамов; Елми редактору: Тофиг Əhмəдoв. Сумгajыт: "Göytürk" мəтбəəcи, 1996. s.164