Vikipediya:Soyuqqanlı olun
 | Bu səhifə Vikipediya haqqında bir essedir. Səhifə vikipediyaçılar üçün məsləhət və rəy xarakteri daşıyır. Vikipediyanın rəsmi prinsiplərindən və qaydalarından biri deyil, eləcə də, vikicəmiyyətin ümumi fikrini əks etdirməyə bilər. Bəzi esselər geniş mövzuları əhatə edir, bəzi esselər isə ancaq spesifik mövzulara toxunur. |
 | Səhifənin qısa məzmunu: Redaktə münaqişələri zamanı sakit qalmağa çalışın. Nəzakətlə cavab verin və xoşniyyətli olun. |
(azərb. Sakit qalın və davam edin)
Vikipediya bəzən gərgin mübahisələrə şahid olur. Onlayn mübahisələrə girmək asandır, xüsusən də onlayn olanda dərhal cavab vermə imkanı olur, lakin lütfən unutmayın ki, hamımız aşağı-yuxarı eyni məqsədlə buradayıq və mübahisənizin digər tərəfində başqa bir adam var. Belə mübahisələr qeyri-konstruktivdir və Vikipediyanı hər kəs üçün xoşagəlməz bir layihəyə çevirir.
Soyuqqanlı qalmağınız üçün ən yaxşı məsləhətlər
redaktə- Əgər kimsə sizin fikrinizlə razılaşmırsa, səbəbini anladığınızdan əmin olun. Digərlərini dinləyin və təklif(lər)inizin nə üçün daha üstün ola biləcəyini izah etmək üçün vaxt və səy sərf edin.
- İnsanların redaktələrini etiketləməyin, onlara adlar verməyin və aşağılamayın, mümkün qədər xoşniyyətli olmağa çalışın. "İrqçi", "faşist", "axmaq" kimi terminlər onları qəzəbləndirə və müdafiə edə bilər. Bu baş verdikdə konstruktiv müzakirə mühitinin formalaşması çətinləşir.
- Səbirli olun. Müzakirə aparmaq üçün hansısa vaxt məhdudiyyəti yoxdur. Əgər qəzəblisinizsə, redaktə etməyə və şərh bildirməyə ara verin. Bir neçə gün sonra geri qayıdın. Siz ara verdiyiniz müddətdə artıq başqasının istədiyiniz dəyişikliyi etdiyini və ya şərhi yazdığını görə bilərsiniz.
- Xam mətn qeyri-müəyyəndir və əksər halda şərh yazmaq nitqdən daha çətindir. Mətn üz ifadəsi, səs fleksiyası və ya bədən dili olmadan gəlir. Digər redaktorların vəziyyətini və niyyətlərini yanlış qiymətləndirmək asandır, xüsusən də fikir ayrılıqları olduqda və müzakirələr qızışdıqda. Təklif və cavablarınızı açıq şəkildə qeyd edin, əks arqumentlərə və tənqidlərə diqqətlə qulaq asın, aktiv dinlədiyinizi göstərin. "Deyəsən [əks fikir və ya təklif] deyirsiniz" və ya "Sizi anladığım qədəriylə..." kimi cümlələr qurmaq, diqqət yetirdiyinizi və sadəcə öz fikirlərinizlə davam etmədiyinizi göstərir. Kiminsə sizə demək istədiyini səhv başa düşmədiyinizə əmin olsanız belə, diqqətlə dinləmək və effektiv ünsiyyət qurmaq sizin vacib bir şeyi əldən verməməyinizə kömək edəcək.
- Mümkün olduqca insanlar haqqında ən pozitivi qəbul edin. Buna başqalarının eynisini etdiyini düşünmək də daxildir. Baxın: VP:XNOG. Vikipediya açıqlıq siyasətinə əsaslanaraq indiyə kimi çox yaxşı işləmişdir. Bu, ziyarətə gələn insanların çoxunun kömək etməyə çalışdığını və bunu edərək uğur qazandığını göstərir. Əlbəttə ki, trollar da var. Lakin trolları çağırmaq nadir hallarda faydalı ola bilər. Səhv edirsinizsə, zərər verir, haqlısınızsa, trolu mükafatlandırır və redaktələrin özlərinə diqqət yetirməməklə, nadir hallarda dəyərli bir şey təmin edir.
- Üzr istəməyə çəkinməyin. Bəzən əsəbləşəndə istəmədiyimiz şeylər deyirik və bunu düzəltməyin ən yaxşı yolu üzr istəməkdir.
- Prinsip apararaq bir şeyləri silməyə çalışmaqdan uzaq durun. Dəyişiklik və redaktələr etdiyiniz zaman başqaları sizin sildiyiniz şeylərdə faydalı nələrsə tapa bilərlər. Demək olar ki, hər kəsin – siz də daxil olmaqla – faydalı bir sözü vardır. Silinmə insanları əsəbiləşdirir və onlara vaxtlarını boş yerə sərf etdiklərini hiss etdirir. Əgər müzakirə səhifəsi və ya istifadəçinin müzakirə səhifəsində deyilsəniz, hərəkətinizdən narahat ola biləcəyini düşündüyünüz istifadəçiyə və ya istifadəçilərə mesaj yazmadan belə, düzəliş izahında redaktələrinizlə bağlı əsaslandırmalarınızı qeyd edin.
- Bəzən sadəcə uzaqlaşmaq lazımdır. Burada 10-dan çox inzibatçı və sizin yerinizə keçə biləcək saysız-hesabsız istifadəçi var. Redaktə müharibəsinin Vikipediyaya ayırdığınız vaxtınızı oğurlamasına icazə verməyin. Həddindən artıq qızışan redaktə müharibəsindən uzaq durun, başqa məqalələr üzərində işləyin və ya ümumiyyətlə, Vikipediyaya fasilə verin. Gedin təmiz hava alın və ya mətbəxdə gözəl qəlyanaltı hazırlayın. Sizə yaxşı gələcək. :)
- Hər bir hərəkətin hər şeyi yaxşılaşdıracağını və ya pisləşdirəcəyini düşünün. Əgər bir hərəkət işi daha da pisləşdirə bilərsə, bunu etməməyi düşünün.
- Buranı çox da ciddi qəbul etməyin. Unutmayın ki, Vikipediya bir hobbidir, hər hansısa bir öhdəlik və ya məcburiyyət deyil. Yaxşı bir icma ruhunu qoruyun və icma olaraq yaxşı redaktələr edin.
- Gedin qaralama dəftərində oynayın, xüsusən də daha az gözə batmaq üçün öz qaralama dəftərinizdə. Bu, sizə əsəblərinizi cilovlamaq və Vikipediyada qalaraq bəzi şeyləri ağlınızdan çıxarma şansı verir. Davam edin, siz yəqin ki, qumarçıları çox qorxutmayacaqsınız, lakin başqalarını düşünün və təsadüfi bir ziyarətçini əsəbləşdirə və ya narahat edə biləcək hər hansı bir şeydən çəkinin.
- Unutmayın ki, siz həmişə haqlı deyilsiniz, bəzən səhv edirsiniz, bəzən tamamilə yanılırsınız. Haqlı olduğunuzu bildiyiniz halda belə, üstünlük təşkil edən rəylə razılaşmaq daha yaxşı olar.
Necə öhdəsindən gəlmək olar?
redaktə
Bəzən Vikipediyada hər kəsin şəxsi hücumla məşğul olmadığımızla razılaşmamasına baxmayaraq, sərt ifadələr sərf edilir – bəzən uzun müddət fəaliyyət göstərən istifadəçilər tərəfindən, lakin daha çox yeni gələnlər tərəfindən. Bununla məşğul olmağın bəzi yolları var:
- Məhəl qoymayın. Ad çəkmək doğru olmaya bilər, lakin, bu çox da faydalı və yetkin davranış deyil. Öz işinizlə məşğul olun və bu barədə narahat olmayın; cavab yazmağa məcbur deyilsiniz.
- Sizi təhqir etdiyini hiss etdiyiniz adamdan nəzakətlə dediklərini geri götürməsini xahiş edin. Bəzən insanlar sözlərinin müəyyən mənada alına biləcəyini anlamadan təsadüfən təhqiramiz sözlər deyirlər. Başqa vaxt insanlar kimisə incitdiklərini başa düşdükdə davranışlarını dəyişəcəklər. Bununla belə, üzr istəmək və ya geri çəkilməyi tələb etmək nadir hallarda faydalıdır. Əgər özünüz təsadüfən və ya qəzəblə kimisə təhqir etsəniz, üzr istəməniz hər şeyi düzəldə bilər. Təhqiri səmimi şəkildə nəzərdə tutursunuzsa və səmimi olaraq üzr istəyə bilmirsinizsə, bəzən susmaq daha yaxşıdır. Əgər bu işə yaramırsa, diqqətinizi mövcud məsələyə yönəltməyə çalışın; insanı təhqir etməkdənsə, hansı hərəkətlə razı olmadığınız barədə daha konkret olmağa çalışın.
- Təhqirə qarşılıq təhqirlə reaksiya vermək və ya əsəbiləşmək əvəzinə, diqqətinizi onların sizi niyə təhqir etdiyini anlamağa çalışmağa yönəldin. Əksər hallarda onlar sizinlə zarafat da edə bilərlər. Əgər belə deyilsə, onların problem(lər)inin sizin probleminiz olmasına imkan verməyin. Hamımızın həyatımızda kifayət qədər problemləri var...
- Anlayın ki, bu, internetdir və bu, ayrı-ayrı şəxsləri tənqid etmək üçün açıq dəvətdir. Bunu şəxsən qəbul etməmək və bunun bölgə ilə uyğun olduğunu başa düşmək çox vacibdir.
- Bir müddət tərk edin və özünüzü ələ almağa çalışın. Özünüzə sərin bir limonad və ya pivə alın. Həm öz hərəkətlərinizi, həm də onların hərəkətlərini düşünün. Kifayət qədər sakit olduğunuzu hiss etdikdə yenidən daxil olun və problemi həll etməyə çalışın.
- Üç addımlı prosesi izləyin: 1. VP:İM, 2. VP:TYV, 3. Gəzintiyə çıxın.
|
Çubuqlar və daşlar sümüklərimi qıra bilər, amma adlar məni heç vaxt incidə bilməz. | 
|
Neytral mövqe qaydasının pozulduğunu görüb düzəldəndə biz çox vaxt "Mərdan qeyd edir ki ..", "Nicat izah edir ki .." kimi ifadələrdən istifadə etməklə səhv edirik. Bu ifadələrin özləri də qeyri-neytral kimi görünə bilər, çünki onlar Vikipediya tərəfindən müəyyən razılaşmanı nəzərdə tutur. Orijinal müəllif daha sonra bunu tez-tez qeyri-neytral olaraq görür və dəyişiklikləri silir və nəticədə redaktə müharibəsi ilə nəticələnir. Aşağıdakı prosedurdan istifadə etmək daha yaxşıdır:
- Məqalələrin müzakirə səhifələrində məqalənin qeyri-neytral hesab etdiyiniz aspektləri haqqında nəzakətlə soruşun (əgər onlar həqiqətən dəhşətli deyilsə) və dəyişdirmələri təklif edin.
- Heç bir cavab gəlməzsə, əvəzetmələri edin. (Nə etmək istədiyinizi izləmək üçün izləmə siyahınızdan istifadə edin.)
- Cavab gələrsə, istifadə etmək istədiyiniz müxtəlif ifadələr barədə razılığa gəlməyə çalışın.
Beləliklə, razılaşma əldə edildikdə, redaktə müharibəsi ehtimalı çox azdır. Dezavantaj odur ki, məqalə daha uzun müddət qeyri-qənaətbəxş vəziyyətdə qalır, lakin hər beş saniyədən bir dəyişən məqalə digər vikipediyaçılarda çətin ki, daha yaxşı təəssürat yarada.
İndi bu strategiyanın işləmədiyi hallar var. Sadəcə olaraq NM məqalələri yaza bilməyən və yazmaq istəməyən istifadəçilər, müvafiq məlumatları silmək istəyən istifadəçilər, anti-sosial xarakter daşıyan istifadəçilər və s. Düşünürük ki, bu, Vikipediyada həqiqətən istəmədiyimiz istifadəçi növləridir və bir neçəsinə qadağa qoyulub. Bununla belə, bir çox Vikipediyaçılar ürəklərinə yaxın və əziz olan mövzular haqqında bir qədər tərəfsiz məqalələr yazmağa meylli olsalar da, onların əksəriyyəti ilə işləmək olar.
İnanc
redaktəÖzünüzü soyuqqanlı, səviyyəli redaktor hesab edirsinizsə, bunu redaktə inancınız kimi qəbul edin.
- "Mən həmişə vikipediyaçı yoldaşlarımın mənə qarşı xoşniyyətli olduğuna inanacaq və onlara qarşı nəzakətli davranacağam. Hətta mənə qarşı nəzakətsizlik edənlərə belə. Şəxsi hücumlar etməyəcək və fikirlərimi açıqlamaq üçün Vikipediyanın işini axsatmayacağam. Məzmun mübahisəsi olarsa redaktə müharibəsinə girməyəcək və bunun əvəzinə mübahisəni müzakirə edəcək və/və ya vəziyyətə həll yolu axtaracağam."
Bu sadə ifadəni xatırlamaq isti hava başlayanda sizi əsaslı saxlamağa kömək edə bilər. Həmçinin, ona qədər sayın və sakit olun.