Vikipediya:Bloklama qaydaları

Qayda səsvermə nəticəsində qəbul edilmişdir.

• Səsvermə müddəti: 25 mart — 10 aprel, 2011-ci il.
• Qüvvədədir: 10 aprel, 2011-ci il tarixdən.

Bloklama qaydaları — bütün Vikipediya istifadəçilərinin bilməli olduqları əsas qaydalardandır.

Bloklama — inzibatçılar və bürokratlar tərəfindən hər hansısa bir Vikipediya məqaləsinin redaktəsinə və ya istifadəçinin fəaliyyətinə qoyulan qadağadır.

İstifadəçinin bloklanması

İstifadəçinin bloklanması dedikdə istifadəçinin qeydiyyat yazısının, İP ünvanının və ya İP ünvanlar diapazonunun texniki bloklanması nəzərdə tutulur. İP ünvanlar diapazonunun texniki bloklanması digər istifadəçilərin də işinə mane olarsa, o zaman bloklanma ləğv edilir, lakin redaktə qadağası qüvvədə qalır.

İstifadəçini bloklayan inzibatçının məqsədi ilk növbədə vandalizmin və Vikipediyaya vurulacaq hər-hansı ziyanın qarşısını almaqdır. Nəzərə almaq lazımdır ki, bloklanma qisas yox, xəbərdarlıq və qoruyucu vasitədir. İstifadəçinin bloklanması Vikipediyanın və Vikipediya cəmiyyətinin normal fəaliyyət göstərməsinə qarşı yönəlmiş hərəkətin qarşısını almaqdır. Bloklanma müddəti müxtəlif ola bilər: 15 dəqiqə, 1 saat, 6 saat, 12 saat, 24 saat və ya bir neçə ay. Bəzən Vikipediyanı qorumaq üçün istifadəçini müddətsiz bloklamaq lazım gəlir.

İstənilən istifadəçi digər istifadəçinin davranışında Vikipediya qaydalarına zidd hallar gördükdə, bu barədə inzibatçıları xəbərdar etməlidir. Bunun üçün o, Kənd Meydanı və ya İnzibatçılara müraciət səhifələrində inzibatçılara müraciət edə bilər. Haqqında şikayət olunmuş istifadəçinin bloklanması haqqında qərarı inzibatçılar verirlər.

Bəzən istifadəçinin bloklanması məsələsi inzibatçılar arasında mübahisəyə səbəb olur. Bunu nəzərə alaraq qeydiyyatdan keçmiş və Vikipediyada müəyyən əməyi olan istifadəçinin müddətsiz bloklanması, mütləq xəbərdarlıqdan və müzakirələrdən sonra olmalıdır. İstifadəçinin bloklanması müxtəlif səbəblərdən ola bilər. Səbəblər Bloklanma səbəbləri bölməsində göstərilmişdir.

Bloklanma səbəbləri

1. İstifadəçi istifadə etdiyi bütün qeydiyyat adlarını istifadəçi səhifəsində göstərməlidir. İstifadəçinin istifadə etdiyi bir neçə gizli qeydiyyat yazısının (kuklaların) olduğu aşkarlanarsa;
2. İstifadəçi səsvermədə bir-neçə qeydiyyat adından səs verərsə;
3. İstifadəçi Vikipediyada əsasən vandalizmlə məşğul olarsa (məqalədə bütün mətnin silinməsi, məqalədə mənbə ilə əsaslanmış mətnin silinməsi, etibarlı mənbənin və istinadların silinməsi);
4. İstifadəçi digər istifadəçilərə qarşı kobud davranıb onları təhqir və təhdid edərsə;
5. İstifadəçi digər istifadəçini məhkəmə və ya digər fiziki şəxs ilə hədələyərsə;
6. İstifadəçi digər istifadəçi haqqında şəxsi məlumatları, onun razılığı olmadan Vikipediyada yayarsa (bu qayda təftişçilərə (ing. check-user) aid deyil və onlar istədikləri istifadəçi haqqında müəyyən məlumatları, təftişçi hüquqlarına uyğun olaraq Vikipediyada açıqlaya bilərlər);
7. İstifadəçi saxtakarlıqla məşğul olaraq, Vikipediyanın normal işini pozarsa.

Bloklama müddəti inzibatçı tərəfindən sərbəst olaraq təyin edilir.

Vikipediyada təqib

İstifadəçi öz hərəkətləri ilə digər Vikipediya istifadəçisinə və ya istifadəçilər qrupuna, onlara dövlət, hüquq, məhkəmə orqanları və ya fiziki şəxslər tərəfindən siyasi, dini və ya digər təqiblərə məruz qoymaqla ziyan vermişdirsə, o zaman həmin istifadəçi xəbərdarlıq edilmədən, müddətsiz olaraq Vikipediyada bloklanır.

Vikipediyada saxtakarlıq

Vikipediyada saxtakarlıq qəbul olunmur və saxtakarlıq etmiş istifadəçi, saxtakarlığı sübut olunarsa tez bir zamanda bloklanır. Vikipediyada saxtakarlıq dedikdə aşağıdakı fəaliyyətlər nəzərdə tutulur:

• Müzakirələr zamanı başqalarının yazılarının silinməsi, dəyişdirilməsi;
• İstifadəçinin özünün - artıq şərh verilmiş yazılarının mənalarının dəyişdirilməsi və gizlədilməsi, müxtəlif mətnləri keçmiş müzakirələrə daxil etməklə yanlış fikir yaradılması;
• Məqalədə redaktə zamanı bilərəkdən etibarlı mənbələrin dəyişdirilməsi;
• Məqalədə redaktə zamanı bilərəkdən saxta mənbələrin (istifadəçinin iddia etdiyi fikirlərin əslində olmadığı mənbələr) yazılması;
• Səsvermə zamanı başqasının əvəzinə səsvermə.

Müəllif hüquqlarının pozulması və plagiat

Vikipediyaya müəllif hüquqları ilə qorunan informasiyanın, faylların müəllifin icazəsi olmadan və ya mənbə göstərilmədən daxil edilməsi qadağandır. Belə ki, müəllif hüquqlarının pozulması və plagiat gələcəkdə Vikipediyaya qarşı müxtəlif hüquqi prosedurların başlanmasına səbəb ola bilər ki, bu da Vikipediyanın adına xələl gətirə bilər.

Əgər hər-hansı mətndə müəllif hüquqları baxımından mübahisə yaranmışdırsa, ilk addım həmin mətnin məqalədən çıxarılması olmalıdır.

Müəllif hüquqlarının pozulmasını aşkar etmiş istənilən istifadəçi, həmin mətni silmək ixtiyarına malikdir. Xəbərdarlıqlara baxmayaraq, müəllif hüquqlarını pozaraq mətnlərin Vikipediyada yerləşdirilməsi ilə məşğul olan istifadəçilər, layihənin mühafizə edilməsi məqsədi ilə bloklana bilərlər.

Ədalətli istifadə (“fair-use”) lisenziyası ilə şəkillərin şəxsi səhifələrə qoyulması qadağandır. Bunu aşkar etmiş inzibatçı, şəkli özü silmək və ya bu barədə istifadəçiyə onun müzakirə səhifəsində xəbərdarlıq etmək hüququna malikdir. Əgər xəbərdarlıqlardan sonra da istifadəçi “fair-use” lisenziyası ilə şəkillərdən istifadəyə davam edərsə, bu zaman o bloklana bilər. Digər tərəfdən, inzibatçı şəkli istifadəçi səhifəsindən silərək, səhifəni müəyyən müddətə redaktələrdən mühafizə edə bilər.

İstifadəçilərin adları

Vikipediyada qeydiyyatdan keçərkən istifadəçi özünə provokasiya məqsədilə, təhqiredici və ya ədəbsiz ad seçmişdirsə, o zaman o, inzibatçı tərəfindən bloklana bilər. Həmin istifadəçilərin şəxsi və müzakirə səhifələrinə xəbərdarlıq şablonu qoyulur.

Yeni istifadəçilərin adları, artıq Vikipediyada fəaliyyət göstərən istifadəçilərin adlarına çox bənzədikdə də qeydiyyat yazıları inzibatçılar tərəfindən bloklanmaya məruz qalırlar.

Ortaq istifadəçi adları

Ortaq istifadəçi adlarına (ing. public accounts) Vikipediyada icazə verilmir. Onlar aşkara çıxarılan kimi, dərhal və müddətsiz bloklanırlar. Ortaq istifadəçi adı dedikdə, eyni adın bir neçə nəfər tərəfindən istifadəsi nəzərdə tutulur. Ortaq istifadəçi adlarına Vikipediyada ehtiyac yoxdur. Belə ki, qeydiyyatdan keçməyən anonim istifadəçilər də məqalələrin redaktəsində iştirak edə bilərlər. Digər tərəfdən Vikipediyada qeydiyyatdan keçmək çox asandır və istifdəçi qeydiyyat zamanı göstərdiyi elektron ünvanını (ing. e-mail) gizlədə bilər.

Adı və parolu internetdə yerləşdirilmiş hər hansı istifadəçi adı da "ortaq istifadəçi adı" hesab olunur və belə hal aşkar olunmuşdursa, inzibatçının həmin istifadəçi adını bloklamaq ixtiyarı vardır.

Həmçinin bax

• Vikipediya:İnzibatçıların fəaliyyəti
• Vikipediya:Saxtakarlıq
• Vikipediya:Terminlər
• Vikipediya müzakirəsi:Təhqir, təhdid və aqressiyaya yol verilməməlidir