Xanlıq (dövlət)

Xanlıq və ya xaqanlıq — xan, xaqan, xatun və ya xanımın idarə etdiyi ictimai-siyasi birlik. Bu ictimai-siyasi birliklər adətən Avrasiya çöllərində yerləşən köçəri türk, monqol və tatar cəmiyyətləri idi.

Monarxiya
Əsas anlayışlar Taxt • Tac • Skeptron • Şen • Atef • Deşret • Nemes • Pşent • Seşed • Ureret • Xait • Xat • Hecet • Hemhem • Henu • Xepreş • Xepti • Çeni • Şuti • UreyTaxt-tac adı • Şəxsi ad • Hor adı • Nebti adı • Qızıl ad • Set adı • Serex • Kartuş • Monarx • Monarxizm • Tanrının lütfü • Göylər Oğlu • Şahzadə • Tacqoyma • Abdikasiya Tarix Karnak siyahısı • Sakkara siyahısı • Abidos siyahısı • Turin çar papirusu • Ptolemeylər Böyük Fərman • Şərəfli inqilab • Böyük Britaniya monarxı Qədim Roma Antoninlər • Flavilər • Konstantinlər • Yulilər-Klavdilər Bizans Yustinianlar • Feodosilər • Valentinianlar Osmanlı İmperiyası • Teymurilər dövləti Böyük Fransa inqilabı • Burbonlar • İspan inqilabı Rus çarlığı • Birinci Rusiya inqilabı Azərbaycan Atropatidlər • Alban Arşakiləri • Mehranilər • Şirvanşahlar • Qacarlar • Əfşarlar Girdiman knyazlığı • Səfəvilər İmperiyası • Şirvanşah • Şirvanşahlar dövləti Azərbaycan xanlıqları Cavanşirlər • Qarabağ xanlığı • Bakı xanlığı • Dərbənd xanlığı • Gəncə xanlığı • Talış xanlığı • Naxçıvan xanlığı • Quba xanlığı • Təbriz xanlığı • Urmiyə xanlığı • İrəvan xanlığı • Şəki xanlığı • Cavad xanlığı • Qaradağ xanlığı • Maku xanlığı • Marağa xanlığı • Mərənd xanlığı • Xalxal xanlığı • Xoy xanlığı • Şirvan xanlığı • Sərab xanlığı • Ərdəbil xanlığı • Zəncan xanlığı • Şamaxı xanlığı Əlaqəli mövzular Diktatura • Aristokratiya • Oliqarxiya • Uzurpasiya • Tiraniya Növləri Mütləq monarxiya Konstitusiyalı monarxiya Federal monarxiya İrsi monarxiya Dualistik monarxiya Parlamenli monarxiya Silki-nümayəndəli monarxiya Seçkili monarxiya Əmirlik Etnarx Səltənət vəkili Tetrarxiya Oliqarxiya Titul - Monarxiya Prinseps, İmperator, kayzer, Şahənşah, Şanyü - İmperiya Kral, konsort - Krallıq Çar - Çarlıq Şah - Şahlıq - Şahbanu Sultan - Sultanlıq Əmir - Əmirlik Knyaz - Knyazlıq Hersoq - Hersoqluq Qraf - Qraflıq Xan - Xanlıq Məlik - Məliklik Xaqan - Xaqanlıq Firon Vassallıq Markiz Doj Vikont İnfant

Xanlıq orta əsrlərdə türkdilli xalqlarda ictimai-siyasi birlik idi. Onu xan idarə edirdi ki, adı da buradandır. Krım, Həştərxan, Kazan xanlıqları daha məşhur idi. 1740-cı illərdə Azərbaycanda 10-dan çox xanlıq meydana gəlmişdi. Onlardan Qarabağ, Quba, Şəki, Xoy xanlıqları Azərbaycanın siyasi həyatında mühüm rol oynamışdılar. Xanlıqlar XIX əsrin ikinci yarısınadək mövcud olmuşdular.

Xaqanlıq erkən orta əsrlərdə türkdilli xalqlar da ictimai-siyasi birlik. Onu xaqan idarə edirdi, adı da buradandır. Monqol, Avar, Hun, Türk xaqanlıqları məşhur olmuşlar. Xanlıq ilə müqayisədə xaqanlıq çoxsaylı kiçik xanlıqların ona tabe olduğu böyük köçəri dövlət idi. "Xanların xanı" kimi tərcümə olunan xaqan titulu,status baxımından təxminən imperatorun tituluna uyğun gəlir.