Yekaterinoslav quberniyası

Yekaterinoslav quberniyası
Yekaterinoslav quberniyası
	rus. Екатеринославская губерния
	Gerb[d]
	48°27′00″ şm. e. 34°58′59″ ş. u.HGYO
Ölkə	Rusiya İmperiyası
İnzibati mərkəz	Dnepr
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	1802
Ləğv edilib	1925
Sahəsi	55.704,4 km²;
Əhalisi
Əhalisi	2.113.674 nəf.;
Ardıcıllıq
← Yekaterinoslav canişinliyi[d]	Dnepropetrovsk dairəsi[d] →
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Yekaterinoslav quberniyası (rus. Екатеринославская губерния) - 1802-1925-ci illərdə Rusiya imperiyasının ərazisində mövcud olmuş quberniya. Paytaxtı keçmiş Yekaterinoslav, indiki Dnepr şəhəri olmuşdur. Quberniya şimaldan Poltava quberniyası, şərqdən Don Host vilayəti, Cənub-şərqdən Azov dənizi, Tavrida quberniyası və şərqdən isə Xerson quberniyası ilə həmsərhəd olmuşdur.

Quberniyanın keçmiş sərhədləri müasir Ukraynanın Luqansk vilayəti, Donetsk vilayəti, Dnepropetrovsk vilayəti və Zaporojya vilayətinin indiki ərazilərini əhatə edirdi. 1925-ci ilin 6 iyun tarixində Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqında keçirilmiş ərazi-inzibati islahatlar çərçivəsində Yekaterinoslav quberniyası ləğv edilmişdir.^[1]^[2]

Coğrafiya

Hərbi topoqrafik tədqiqatın məlumatlarına əsasən quberniyanın ərazisi 55 688,4 kvadratmetrdir. Bu rəqəm təxminən 5730 min desiatinaya bərabərdir. Mərkəzi Statistika Komitəsinin məlumatına görə (göllər və estuarlar istisna olmaqla) ümumi ərazi 55 704,4 k və ya 5.635.737 desyatindən ibarət idi. Quberniyanın səthi çöl düzənliyidir, şimalda və cənubda iki yamac və bir neçə təpə möcuddur.

Quberniyanın ən yüksək nöqtəsi, dəniz səviyyəsindən 400 m yüksəklikdə, Donets hövzəsində və Azov dənizinin çaylarında Slavyanoserbsky rayonunun cənub hissəsində yerləşir. Qalan təpələr Pavloqrad və Novomoskovsk qəzalarında, Oreli, Orelka və Samara çayları boyunca və quberniyanın qərbində yerləşmiş, burada qranit silsiləsi Dnepr, İnqulets və Kalmiusdan keçərək, onların üzərində daşlıqlar əmələ gətirmişdir.

İnzibati bölgü

Yekaterinoslav general-qubernatorluğu 8 qəzadan (inzibati mərkəzləri mötərizədə) ibarət idi:

Qəza		Şəhər	Gerb	Ərazi	Əhali
Transliterasiya	Kiril qrafikası	Şəhər	Gerb	Ərazi	Əhali
Aleksandrovsk	Александровскій	Aleksandrovsk		10,015.8 km² (3,867.1 kv. mil)	271,678
Baxmut	Бахмутскій	Baxmut		9,224.8 km² (3,561.7 kv. mil)	332,478
Verxnedneprovsk	Верхнеднѣпровскій	Verxnedneprovsk		6,862.3 km² (2,649.5 kv. mil)	211,674
Yekaterinoslav	Екатеринославскій	Yekaterinoslav		7,858 km² (3,034 kv. mil)	357,207
Mariupol	Маріупольскій	Mariupol		8,989.2 km² (3,470.7 kv. mil)	254,056
Novomoskovsk	Невомосковскій	Novomoskovsk		6,532 km² (2,522 kv. mil)	260,368
Pavlohrad	Павлоградскій	Pavlohrad		8,815.7 km² (3,403.8 kv. mil)	251,460
Slavyanoserbsk	Славяносербскій	Luqansk		5,089 km² (1,965 kv. mil)	174,753

Əsas şəhərlər

Yekaterinoslav – 112,839^[3] (1897), (rus– 47,140, yəhudi– 39,979, ukrayn– 17,787)
Mariupol – 31,116 (rus– 19,670, yəhudi– 4,710, ukrayn– 3,125)
Luqansk – 20,404 (rus– 13,907, ukrayn– 3,902, yəhudi– 1,449)
Baxmut – 19,316 (ukrayn – 11,928, rus– 3,659, yəhudi– 3,223)
Aleksandrovsk – 18,849 (ukrayn– 8,101, yəhudi– 5,248, rus– 4,667)
Pavlohrad 15,775 (rus– 5,421, ukrayn– 5,273, yəhudi– 4,353)
Novomoskovsk – 12,883 (ukrayn– 9,956, yəhudi– 1,436, rus– 1,237)
Verxnedneprovsk – 6,501 (ukrayn– 3,752, yəhudi– 2,061, rus– 739)
Slavyanoserbsk – 3,122 (rus– 1,607, ukrayn– 1,342, yəhudi– 143)

XIX əsrin əvvəllərindən 1887-ci ilə qədər Rostov-na-Donu şəhəri və bütün Taqanroq qəzası qubernatorluğun tərkibində olmuşdur, 1897-ci il siyahıyaalınmasına qədər sonra həmin inzibati vahidlər Don vilayətinə verilmişdir. Yekaterinoslav quberniyasının əhalisinə görə ən böyük şəhəri 119 min nəfərlə Rostov-na-Donu şəhəri idi. XIX əsrdə Taqanroq ümumi sıralamada üçüncü yeri tuturdu.

Rostov-na-Donu – 119,476 (rus– 94,673, yəhudi– 11,183, ukrayn– 5,612)
Taqanroq – 51,437 (rus– 40,899, ukrayn– 4,676, yəhudi– 2,685)

Dil

1897-ci il Rusiya imperiyasında aparılmış siyahıyaalmaya görə.

Ana dil	Yekaterinoslav quberniyası Екатеринославская губерния^[4]		Hər bir Qəza üçün
	Yekaterinoslav quberniyası Екатеринославская губерния^[4]		Yekaterinoslav Екатеринославский уезд^[5]	Pavlohrad Павлоградский уезд^[6]	Baxmut Бахмутский уезд^[7]	Novomoskovsk Новомосковский уезд^[8]	Mariupol Мариупольский уезд^[9]	Alexandrovsk Александровский уезд^[10]	Slavyanoserbsk Славяносербский уезд^[11]	Verxnedneprovsk Верхнеднепровский уезд^[12]
	Say	%	Say	Say	Say	Say	Say	Say	Say	Say
Cəmi	2,113,674	100%	357,207	251,460	332,478	260,368	254,056	271,678	174,753	211,674
Rus	364,974	17.27%	75,190	36,164	103,702	9,628	35,691	15,445	79,281	9,873
Ukrayn	1,456,269	68.90%	198,982	200,434	193,510	242,737	117,206	224,122	88,218	191,160
Belarus	14,052	0.66%	4,033	505	2,468	196	1,697	3,353	1,564	236
Polyak	12,365	0.59%	7,933	553	2,000	316	528	293	511	231
Alman	80,979	3.83%	20,609	5,806	12,646	3,452	19,104	14,014	896	4,452
Fransız	908	0.04%	197	8	451	50	46	18	122	16
İtalyan	146	0.01%	21	1	37	0	39	14	25	9
Rumın	9,175	0.43%	1,771	29	6,371	0	95	2	839	68
İngilis	369	0.02%	14	1	284	0	41	2	13	14
Yunan	48,740	2.31%	193	38	142	9	48,290	45	14	9
İdiş	99,152	4.69%	46,441	7,363	9,457	3,635	10,291	13,886	2,631	5,448
Tatar	17,253	0.82%	868	255	346	7	15,472	128	151	26
Türk	5,555	0.26%	168	15	20	9	5,317	14	4	8
Qaraçı	1,293	0.06%	103	172	255	272	21	203	177	90
Digər	1,888	0.09%	519	71	655	28	164	77	251	23
Naməlum	556	0.03%	165	45	134	29	54	62	56	11

Din

1897-ci il Rusiya imperiyasında aparılmış siyahıyaalmaya görə.^[13]


Din	Say	Faiz (%)	Kişi	Qadın	Şəhərdə	Şəhərdən kənarda
Şərqi ortodoks	1,903,264	90.05%	982,616	920,648	167,263	1,736,001
İudaizm	101,088	4.78%	51,679	49,409	64,024	37,064
Lüteran	39,530	1.87%	19,972	19,558	2,085	37,445
Roma-Katolik	32,154	1.52%	17,658	14,496	5,388	26,766
Mennonit	23,922	1.13%	12,132	11,790	208	23,714
Qədim inanclar	9,393	0.44%	4,699	4,694	421	8,972
Müsəlman	2,090	0.10%	1,700	390	1,039	1,051
Baptist	1,150	0.05%	606	544	5	1,145
Erməni Həvari	448	0.02%	301	147	225	223
Kəraim	359	0.02%	178	181	302	57
Kalvinist	157	0.01%	95	62	15	142
Anqlikan	46	0.00%	26	20	16	30
Digər	73	0.00%	53	20	14	43
Cəmi	2,113,674	100%	1,091,715	1,021,959	241,005	1,872,669

İstinadlar

↑ Article Arxivləşdirilib 2016-11-18 at the Wayback Machine from the Legal Encyclopedia. Volume 3, main editor Yuri Shemshuchenko, 2001 ISBN 966-7492-03-6 (in Ukrainian)
↑ Article Arxiv surəti 1 avqust 2021 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib avqust 1, 2021, at the Wayback Machine from the Böyük Rusiya Ensiklopediyası. Volume 13, main editor Yuri Osipov, 2009 ISBN 978-5-85270-344-6 (in Russian)
↑ "Population of Yekaterinoslav". 2014-12-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-18.
↑ Екатеринославская губерния – вся [Yekaterinoslav Governorate, all], Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам 50 губерний Европейской России [The first national census of the Russian Empire in 1897. Distribution of the population by mother tongue and uyezd of 50 provinces of European Russia.], Демоскоп Weekly, 2015-02-07 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2024-03-18
↑ Екатеринославский уезд – весь [Yekaterinoslav Uyezd, all], Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам 50 губерний Европейской России [The first national census of the Russian Empire in 1897. Distribution of the population by mother tongue and uyezd of 50 provinces of European Russia.], Демоскоп Weekly, 2016-01-29 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2024-03-18
↑ Павлоградский уезд – весь [Pavlograd Uyezd, all], Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам 50 губерний Европейской России [The first national census of the Russian Empire in 1897. Distribution of the population by mother tongue and uyezd of 50 provinces of European Russia.], Демоскоп Weekly, 2023-06-08 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2024-03-18
↑ Бахмутский уезд- весь [Bakhmut Uyezd, all], Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам 50 губерний Европейской России [The first national census of the Russian Empire in 1897. Distribution of the population by mother tongue and uyezd of 50 provinces of European Russia.], Демоскоп Weekly, 2014-09-03 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2024-03-18
↑ Новомосковский уезд – весь [Novomoskovsk Uyezd, all], Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам 50 губерний Европейской России [The first national census of the Russian Empire in 1897. Distribution of the population by mother tongue and uyezd of 50 provinces of European Russia.], Демоскоп Weekly, 2023-06-08 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2024-03-18
↑ Мариупольский уезд – весь [Mariupol Uyezd, all], Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам 50 губерний Европейской России [The first national census of the Russian Empire in 1897. Distribution of the population by mother tongue and uyezd of 50 provinces of European Russia.], Демоскоп Weekly, 2014-09-03 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2024-03-18
↑ Александровский уезд – весь [Alexandrovsk Uyezd, all], Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам 50 губерний Европейской России [The first national census of the Russian Empire in 1897. Distribution of the population by mother tongue and uyezd of 50 provinces of European Russia.], Демоскоп Weekly, 2023-06-08 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2024-03-18
↑ Славяносербский уезд – весь [Slavyanoserbsk Uyezd, all], Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам 50 губерний Европейской России [The first national census of the Russian Empire in 1897. Distribution of the population by mother tongue and uyezd of 50 provinces of European Russia.], Демоскоп Weekly, 2015-04-02 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2024-03-18
↑ Верхнеднепровский уезд – весь [Verkhnedneprovsk Uyezd, all], Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам 50 губерний Европейской России [The first national census of the Russian Empire in 1897. Distribution of the population by mother tongue and uyezd of 50 provinces of European Russia.], Демоскоп Weekly, 2023-06-08 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2024-03-18
↑ The first national census of the Russian Empire in 1897, Ed. N.A.Troynitskogo. t.I. The total body of the Empire's first general census of population development results produced by 28 January 1897. St. Petersburg, 1905. Table XII. Population by religions.
Religion Statistics of 1897 Yekaterinoslav Arxivləşdirilib 2023-06-08 at the Wayback Machine Şablon:İn lang
Religion Statistics of 1897 Yekaterinoslav in the cities Arxivləşdirilib 2023-06-08 at the Wayback Machine

[1] Article Arxivləşdirilib 2016-11-18 at the Wayback Machine from the Legal Encyclopedia. Volume 3, main editor Yuri Shemshuchenko, 2001 ISBN 966-7492-03-6 (in Ukrainian)

[2] Article Arxiv surəti 1 avqust 2021 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib avqust 1, 2021, at the Wayback Machine from the Böyük Rusiya Ensiklopediyası. Volume 13, main editor Yuri Osipov, 2009 ISBN 978-5-85270-344-6 (in Russian)

[3] "Population of Yekaterinoslav". 2014-12-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-18.

[1897-all-4] Екатеринославская губерния – вся [Yekaterinoslav Governorate, all], Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам 50 губерний Европейской России [The first national census of the Russian Empire in 1897. Distribution of the population by mother tongue and uyezd of 50 provinces of European Russia.], Демоскоп Weekly, 2015-02-07 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2024-03-18

[1897-YetU-5] Екатеринославский уезд – весь [Yekaterinoslav Uyezd, all], Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам 50 губерний Европейской России [The first national census of the Russian Empire in 1897. Distribution of the population by mother tongue and uyezd of 50 provinces of European Russia.], Демоскоп Weekly, 2016-01-29 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2024-03-18

[1897-PavU-6] Павлоградский уезд – весь [Pavlograd Uyezd, all], Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам 50 губерний Европейской России [The first national census of the Russian Empire in 1897. Distribution of the population by mother tongue and uyezd of 50 provinces of European Russia.], Демоскоп Weekly, 2023-06-08 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2024-03-18

[1897-BakU-7] Бахмутский уезд- весь [Bakhmut Uyezd, all], Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам 50 губерний Европейской России [The first national census of the Russian Empire in 1897. Distribution of the population by mother tongue and uyezd of 50 provinces of European Russia.], Демоскоп Weekly, 2014-09-03 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2024-03-18

[1897-NovU-8] Новомосковский уезд – весь [Novomoskovsk Uyezd, all], Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам 50 губерний Европейской России [The first national census of the Russian Empire in 1897. Distribution of the population by mother tongue and uyezd of 50 provinces of European Russia.], Демоскоп Weekly, 2023-06-08 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2024-03-18

[1897-MarU-9] Мариупольский уезд – весь [Mariupol Uyezd, all], Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам 50 губерний Европейской России [The first national census of the Russian Empire in 1897. Distribution of the population by mother tongue and uyezd of 50 provinces of European Russia.], Демоскоп Weekly, 2014-09-03 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2024-03-18

[1897-AleU-10] Александровский уезд – весь [Alexandrovsk Uyezd, all], Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам 50 губерний Европейской России [The first national census of the Russian Empire in 1897. Distribution of the population by mother tongue and uyezd of 50 provinces of European Russia.], Демоскоп Weekly, 2023-06-08 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2024-03-18

[1897-SlaU-11] Славяносербский уезд – весь [Slavyanoserbsk Uyezd, all], Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам 50 губерний Европейской России [The first national census of the Russian Empire in 1897. Distribution of the population by mother tongue and uyezd of 50 provinces of European Russia.], Демоскоп Weekly, 2015-04-02 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2024-03-18

[1897-VerU-12] Верхнеднепровский уезд – весь [Verkhnedneprovsk Uyezd, all], Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам 50 губерний Европейской России [The first national census of the Russian Empire in 1897. Distribution of the population by mother tongue and uyezd of 50 provinces of European Russia.], Демоскоп Weekly, 2023-06-08 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2024-03-18

[13] The first national census of the Russian Empire in 1897, Ed. N.A.Troynitskogo. t.I. The total body of the Empire's first general census of population development results produced by 28 January 1897. St. Petersburg, 1905. Table XII. Population by religions.
Religion Statistics of 1897 Yekaterinoslav Arxivləşdirilib 2023-06-08 at the Wayback Machine Şablon:İn lang
Religion Statistics of 1897 Yekaterinoslav in the cities Arxivləşdirilib 2023-06-08 at the Wayback Machine

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]