Şirvan (şəhər)

Şirvan (əvvəlki adları Zubovka (1938-ci ilədək); Əli-Bayramlı (1938–2008)) — Azərbaycanda şəhər. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 25 aprel 2008-ci il tarixli, 594-IIIQ saylı Qərarı ilə şəhər Şirvan adlandırılmışdır.

Respublika tabeli şəhər
Şirvan
39°55′55″ şm. e. 48°55′13″ ş. u.
Ölkə	Azərbaycan
Region	Şirvan-Salyan iqtisadi rayonu
Başçı	İlqar Abbasov
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi	70
Mərkəzin hündürlüyü	12 ± 1 m
Saat qurşağı	UTC+04:00
Əhalisi
Əhalisi	87.946 nəfər
Rəsmi dili	Azərbaycan dili
Rəqəmsal identifikatorlar
Poçt indeksi	AZ1800
Nəqliyyat kodu	18
Digər
shirvan-ih.gov.az
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Şirvan 1938–1954-cü illərdə qəsəbə, 28 iyul 1954-cü ildə rayon tabeli şəhər statusu almışdır. 4 yanvar 1963-cü ildən respublika tabeli şəhərdir. Onun ərazisi 72.7 km², əhalisinin sayı 87946 nəfər, əhalinin sıxlığı isə hər 1 kv. km-də 2457 nəfər təşkil edir. Şəhərə həmçinin Hacıqəhrəmanlı və Bayramlı qəsəbələri də aiddir. Şəhər əhalisinin 98,5%-ni azərbaycanlılar, yerdə qalanlarını isə ruslar, ukraynalılar, tatarlar, türklər və digər xalqların nümayəndələri təşkil edir.

Tarixi

Azərbaycanda Şirvan işıq adası, nur şəhəri sayılır. Küçələrin genişliyi, səkilər boyunca sıralanan ağaclar bu aran şəhərinin istisini azaldır. Şəhər ətrafından tapılmış arxeoloji nümunələr isə bu yerlərdə yaşayışın mövcudluğu haqqında fikirləri insanlığın ilkin çağlarına qədər aparıb çıxarır.

Azərbaycanı istila edən rus generalı Valeriyan Zubovun şərəfinə Kür çayının üstündəki Çılpaqlı kəndi Zubovka adlandırılmışdır.

1796-cı ildə general Zubovun başçılığı altında xüsusi hərbi dəstə Azərbaycana daxil oldu. II Yekaterina bu yürüşə çox böyük maraq göstərirdi. General Zubovun ixtiyarına 30 minlik qoşun verilmişdi. Yürüş Peterburqda kilsədən başlandı, keşişlər ali baş komandana və rus-kazak qüvvələrinə xeyir-dua verdilər.

Azərbaycanda müvəffəqiyyətlə irəliləyən general Zubov əlverişli mövqedə yerləşən bu kəndin adını Yekaterinaserd qoydu. İlk tədbir olaraq bura iki min rus kazakı köçürüldü. Onlar hərbi və eləcə də kənd təsərrüfatı alətləri ilə təchiz edilmişdilər. Belə ki, şəraitə görə oraq və kətmənlə məhsul əkib-biçəcək, ya da istəyəndə silaha əl atacaqdılar. Azərbaycana girən rusların nəzərincə Xəzərdən Kür çayına daxil olan gəmilər üçün bura əlverişli liman olacaq idi.. Qəsəbədəki rusların sayı sonrakı illərdə artaraq 3 min nəfərə çatdı. Onlar bura əsasən sənaye müəssəsisələrinin tikintisi üçün köçürdülər.

1938-ci ildə Zubovka adı Əli Bayramovun şərəfinə Əli Bayramlı adı ilə əvəz edilir. 2008-ci ildə şəhərin adı tarixi vilayətin adıyla Şirvan adlandırılmışdı. Şirvan şəhəri tarixi boyunca çayın yaxınlığında yerləşməsi və şəhərin əksəriyyətinin nisbətən aşağıda olmasından ötəri daşqınlardan əziyyət çəkirdi.

28 iyul 1954-cü ildə rayonun mərkəzi olan Əli Bayramlıya rayon tabeliyində şəhər statusu verilmişdir. 1950-ci illərin əvvəllərindən başlayaraq bu ərazilərdə aparılan kəşfiyyat-qazma işləri 1955-ci il iyulun 18-də Kürovdağ yatağında 2 saylı qazma quyusunun fontan vurması ilə nəticələndi. O vaxt həmin quyunun hasilatı sutka ərzində 40 ton idi. Neft mədəninin kəşf edilməsi ilə şəhərin iqtisadi əhəmiyyəti artmağa başladı və 1963-cü ildə Şirvan respublika tabeli şəhər statusunu aldı. 1956–1968-ci illərdə indiki Şirvan şəhərində Avropada ilk açıq tipli Dövlət Rayon Elektrik Stansiyası tikilib istifadəyə verildi. 1962-ci ildə Kür çayının üzərində ikinci körpü tikildi.

#	Bələdiyyələrin adı	Hər bələdiyyə üzrə əhalinin sayı
1	Şirvan şəhər bələdiyyəsi	69861
2	Hacıqəhrəmanlı qəsəbə bələdiyyəsi	2600
3	Cəmi	72461

Təbiəti

məməlilər: adi tülkü, boz dovşan,ev iti, ərəbdovşanı, şərqi avropa kirpisi,ev pişiyi, adi çaqqal, adi canavar,safsar,qamışlıq pişiyi,gəlincik,yarasa,boz siçovul,ev siçanı və hindistan tirəndazı.

quşlar: dam xarabaçılı,çöl göyərçin, ev sərçəsi, quzğun, adi sağsağan, yaxalıqlı qurqur və daha çox növlər.

sürünənlər:gürzə,su ilanı,xəzər gekkonu,cəld kərtənkələcik,koramal,aralıq dənizi tısbağası,,bataqlıq tısbağası,xəzər tısbağası

suda-quruda yaşayanlar: göl qurbağası və yaşıl quru qurbağası

böcəklər:arı,milçək,qarışqa,çəyirtkə və.s

balıqlar: çəki,ilanbalığı,naqqa və.s

flora: kol, qamış, yulğun, böyürtkən, iti cığ, adi durnaotu, mamır, dovşankələmi və.s

İqlimi

Fəsil			Payız			Qış			Bahar			Yay
Ay			Sen	Okt	Noy	Dek	Yan	Fev	Mar	Apr	May	İyn	İyl	Avq	ildə
Orta maksimum	°C		26	19	13	8	6	7	11	18	23	28	31	30	18
Orta temperatur	°C		22	16	12	6	4	4	7	14	19	24	27	26	15
Orta minimum	°C		17	11	6	2	-3	-4	3	9	13	18	21	20	10
Dumanlı	Günlər		0	0	1	0	9	7	2	0	0	0	0	0	19
Yağıntı	mm.		17	37	33	25	23	40	32	33	28	20	5	8	302
Rütubətlilik	%		69	77	68	76	78	80	74	70	66	61	57	62	70
Küləyin Sürəti	Km/s		8	8	8	8	9	9	9	9	9	8	8	8	9
İşıqlı Vaxt Müddəti	saat		13	12	11	10	10	11	12	12	15	16	15	14	13
Çiy nöqtəsi temperaturu	°C		16	12	6	2	0	1	3	8	13	16	18	18	113
Aktiv temperatur cəmi	°C		369	186	66	0	0	0	0	117	279	417	521	493	2448
Günəş radiasiyası	Mj/m2		15	10	7	6	7	10	13	17	20	22	22	19	14

Əhalisi

İl Sayı 1939 3.066 1959 13.427 İl Sayı 1970 33.828 1979 41.583 İl Sayı 1989 58.253 1999 69.500 İl Sayı 2009 77.060 2019 86.500

İqtisadi xarakteristikası

Şəhərdə 17 sənaye müəssisəsi, o cümlədən, Avropada ən böyük açıq tipli Şirvan DRES-i, yağ zavodu, dəmir-beton məmulatları, saxsı boru, süni dəri zavodları və neft-qaz hasil edən müəssisələr fəaliyyət göstərir.

Foto məlumatlar

Şirvan şəhəri 2012 Arxivləşdirilib 2016-08-30 at the Wayback Machine

İncəsənət

Şirvan şəhərinin musiqi məktəbi indiyə qədər ölkədə musiqi kadrlarının yetişdirilməsində, uşaq və gənclərin musiqi tərbiyəsində, insanlara mədəni xidmət göstərilməsində çox dəyərli işlər görmüşdür. Şirvan uşaq musiqi məktəbi 40 illik fəaliyyəti ərzində yalnız şəhərin deyil, ümumən respublikanın musiqi-mədəni tərəqqisinə xidmət etmişdir.

Təhsil

Son vaxtlar şəhərdə təhsilə xüsusi diqqət ayrılmışdır. Bunun məntiqi nəticəsidir ki, 2008-ci ildə ali məktəblərə qəbul zamanı imtahanlardan maksimum 700 bal toplamış 6 abituriyentdən biri də bu şəhərdəndir. 3 abituriyent isə prezident təqaüdünə layiq görülmüşdür.

İdman

"Energetik Əli-Bayramlı FK" futbol klubu — Şirvanda yaranmışdır. 1 dəfə futbol üzrə Azərbaycan çempionatının elitasında iştirak etmişdir. 1992-ci ildə keçirilən ilk turnirə qatılan "Energetik" 17 xal ilə 24-cü yeri tutmuşdur.

Şirvan Olimpiya İdman Kompleksi (rəsmi adı: "Şirvan Olimpiya İdman Kompleksi" MMC) — Azərbaycan Respublikasının Şirvan şəhərində yerləşən olimpiya idman qurğusu. Azərbaycan Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyinin strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki təsərrüfat hesablı qurumdur

Qardaşlaşmış şəhərlər

• Qazaxıstan, Atırau, Qazaxıstan
• Türkiyə, Manisa, Türkiyə

Tanınmış şəxsləri

• İlqar Məmmədov---Azərbaycan Respublikası Daxili Qoşunları Ali Hərbi Məktəbinin rəisi.
• Şirin Şükürov — Sovet İttifaqı qəhrəmanı
• Ənvər Bariyev — 2005–2011-ci illərdə Belarus Respublikasının Fövqəladə Hallar naziri
• Anatoli Kuleşov — 2009–2012-ci illərdə Belarus Respublikasının Daxili İşlər naziri
• Nofəl Quliyev — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı
• Rəfael Həbibov — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı
• Rasim Qaraca — azərbaycanlı yazıçı, jurnalist
• Fəridə Məmmədova — Azərbaycan alimi, tarix elmləri doktoru, AMEA-nın müxbir üzvü
• Qan Turalı — Azərbaycan yazıçısı, jurnalist.

Xarici keçidlər

• http://www.azregionaldevelopment.az/cities/354-399li-bayraml305.html Arxivləşdirilib 2012-05-27 at the Wayback Machine
• http://www.mcdmerkez.org/ts_general/azl/belediye/b-23.htm Arxivləşdirilib 2009-01-19 at the Wayback Machine
• Şirvan şəhəri poçt indeksləri — Poçt indekslərin axtarış sistemi — Azərbaycan Arxivləşdirilib 2015-03-27 at the Wayback Machine