Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı

Avropada Təhlükəsizlik və
Əməkdaşlıq Təşkilatı
ATƏT
OSCE
Avropada Təhlükəsizlik və; Əməkdaşlıq Təşkilatı; ATƏT; OSCE
	Organization for Security and Co-operation in Europe
Növü	Regional təşkilat
Yaranma tarixi	4 aprel 1975
Rəsmi dili	rus dili,; fransız dili,; alman dili,; ingilis dili,; italyan dili,; ispan dili;
Mərkəzi	Avstriya, Vyana
Sədr	Sebastian Kurc
Üzvləri	57 üzv, 11 tərəfdaş dövlət
	OSCE.Org
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı, ATƏT (ing. Organization for Security and Co-operation in Europe, OSCE) — dünyanın ən böyük təhlükəsizlik yönümlü hökumətlərarası təşkilatı.^[1]

Tarixi

30 iyul — 1 avqust 1975-ci il tarixində yenidən Helsinkidə keçirilmiş müşavirədə Avropanın 33 dövlətinin, həmçinin ABŞ və Kanadanın dövlət və hökumət rəhbərləri Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Müşavirəsinin Yekun aktını (Helsinki müqaviləsi) imzalamışlar. Təşkilat 1995-ci il yanvarın 1-dək Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Müşavirəsi (ATƏM) adlanmışdır (ing. Conference for Security and Cooperation in Europe — CSCE). Hazırda 56 üzv və 11 tərəfdaş dövlətlə dünyanın ən böyük regional təşkilatıdır.^[2]

ATƏT "soyuq müharibə"nin qurtarmasından sonra ümumavropa təhlükəsizlik sistemini formalaşdıran, yeni Avropanın siyasi və iqtisadi həyatının sivil birgəyaşayış qaydalarını müəyyən edən, dövlətlərarası münasibətləri rəqiblik və münaqişə relsindən əməkdaşlıq və qarşılıqlı mənafe istiqamətlərinə yönəldən bir təşkilat funksiyasını icra edir.^[3]

ATƏT 1975-ci ildə yaradılandan bəri təşkilatın yüksək səviyyədə 6 sammiti keçirilib.^[4] Təşkilatın son zirvə görüşüləri 1999-cu ildə İstanbulda, 2010-cu ilin dekabrın 1–2-də Astanada keçirilib. Astana sammitində təşkilata üzv olan 56 ölkənin, habelə qurumun tərəfdaşı olan 12 ölkənin dövlət və hökumət başçıları, o cümlədən 68 beynəlxalq təşkilatın rəhbərləri iştirak etmişdilər^[5].

Azərbaycan 1992-ci ildən ATƏT-in üzvüdür. Həmin il martın 24-də Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə, danışıqlar vasitəsilə həlli üçün ATƏT-in Minsk qrupu yaradılmışdır.^[6]

İştirakçı olan dövlətlər

ATƏT-in iştirakçıları

Dövlət	Dövlət
Avstriya	Malta
Albaniya	Monako
Andorra	Monqolustan
Azərbaycan	Niderland
Ermənistan	Belarus
Belçika	Polşa
Bolqarıstan	Portuqaliya
Bosniya və Herseqovina	Rusiya
Vatikan	Rumıniya
Birləşmiş Krallıq	San-Marino
Macarıstan	Serbiya
Almaniya	Slovakiya
Yunanıstan	Sloveniya
Gürcüstan	ABŞ
Danimarka	Tacikistan
İrlandiya	Türkmənistan
İslandiya	Türkiyə
İspaniya	Özbəkistan
İtaliya	Ukrayna
Qazaxıstan	Finlandiya
Kanada	Fransa
Kipr	Xorvatiya
Qırğızıstan	Monteneqro
Latviya	Çexiya
Litva	İsveçrə
Lixtenşteyn	İsveç
Lüksemburq	Estoniya
Şimali Makedoniya	Moldova
Norveç

Əməkdaşlıq üzrə tərəfdaşlar

Aralıq dənizi	İl	Asiya	İl
Əlcəzair		Əfqanıstan	2003
Misir	1995		2009
İsrail	2002	Cənubi Koreya	2001
İordaniya	00000	Tailand	2000
Mərakeş	1988	Yaponiya	1992
Tunis	777	Avstraliya

Həmçinin bax

İstinadlar

↑ "OSCE - Organization for Security and Co-operation in Europe 2022". Countryeconomy.com. 2017-07-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-06-25.
↑ Heydər Əliyev. Müstəqilliyimiz əbədidir: (Çoxcildliyin I–IX cildlərinin köməkçi aparatı).- Bakı, 2008.- 339 səh.
↑ "United Nations". www.osce.org (ingilis). 2 March 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-01-20. On 26 May 1993, a Framework for Co-operation and Co-ordination between the United Nations Secretariat and the CSCE was agreed upon, and in October of the same year, the UN granted the CSCE observer status.
↑ Galbreath, David J. The Organization for Security and Co-operation in Europe (OSCE). Routledge global institutions (Volume 14). New York, NY: Routledge. 2007. ISBN 9780203960943. 2023-08-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-06-25.
↑ "Ermənistan küncə sıxışdırılıb: "2+5" ssenarisindən necə qaçmalı?". 2010-11-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-24.
↑ "Mandate for the Co-Chairmen of the Minsk Process - OSCE". www.osce.org. 1 December 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 April 2018.

Xarici keçidlər

http://www.osce.org/ru/ Rəsmi saytı (ing.)
OSCE The U.S. Mission to the OSCE
OSCE The OSCE Mission to Bosnia and Herzegovina
OSCE POLIS Arxivləşdirilib 25 dekabr 2021 at the Wayback Machine Policing OnLine Information System
DMOZ-da OSCE
United States Institute of Peace online training course for OSCE required for U.S. citizens hired by the Organization. Provides a detailed outline of the OSCE, with additional modules on each major area that it is involved in. Website freely available, but tests only given to those who have submitted applications.
Official OSCE account on ru:Twitter
Summer Academy on OSCE Arxivləşdirilib 12 aprel 2010 at the Wayback Machine
Postage stamps of Moldova celebrating her admission to the OSCE

[1] "OSCE - Organization for Security and Co-operation in Europe 2022". Countryeconomy.com. 2017-07-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-06-25.

[2] Heydər Əliyev. Müstəqilliyimiz əbədidir: (Çoxcildliyin I–IX cildlərinin köməkçi aparatı).- Bakı, 2008.- 339 səh.

[3] "United Nations". www.osce.org (ingilis). 2 March 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-01-20. On 26 May 1993, a Framework for Co-operation and Co-ordination between the United Nations Secretariat and the CSCE was agreed upon, and in October of the same year, the UN granted the CSCE observer status.

[galbreath-4] Galbreath, David J. The Organization for Security and Co-operation in Europe (OSCE). Routledge global institutions (Volume 14). New York, NY: Routledge. 2007. ISBN 9780203960943. 2023-08-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-06-25.

[5] "Ermənistan küncə sıxışdırılıb: "2+5" ssenarisindən necə qaçmalı?". 2010-11-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-24.

[6] "Mandate for the Co-Chairmen of the Minsk Process - OSCE". www.osce.org. 1 December 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 April 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]