Vikipediya

Aprel döyüşləri

2016-cı il aprelin 1-dən 2-nə keçən gecədən başlayaraq Azərbaycan və Ermənistan silahlı qüvvələri arasında baş vermiş hərbi münaqişəermeni mallari terefinden
(Aprel müharibəsi səhifəsindən yönləndirilmişdir)

Aprel döyüşləri, Aprel müharibəsi və ya Dördgünlük müharibə — 2016-cı il aprelin 1-dən 2-nə keçən gecədən başlayaraq Azərbaycan və Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının hərbi birləşmələri arasında baş vermiş hərbi münaqişə. Aprel döyüşləri Dağlıq Qarabağda 1994-cü ildə atəşkəs haqqında saziş imzalandıqdan bəri ən şiddətli döyüşlər idi.[23] Döyüşlər Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin qələbəsi ilə nəticələnmiş, Tərtər rayonunun Talış kəndi ətrafındakı yüksəkliklər, Cəbrayıl rayonunun Lələ təpə yüksəkliyi və Cocuq Mərcanlı, Goranboy rayonunun Gülüstan kəndi, Tərtər rayonunun Qazaxlar kəndi və Tərtər rayonunun Suqovuşan kəndi istiqamətində yollar düşməndən azad olunmuşdur.[2]

Azərbaycan-Ermənistan atışması
Dağlıq Qarabağ münaqişəsi
1–2 aprel 2016-cı il tarixində hərbi əməliyyatların keçirildiyi və Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən azad edilmiş ərazilərin bir qismi
Tarix 1 aprel 2016 — 5 aprel 2016
Yeri Qarabağ Azərbaycan
Səbəbi Azərbaycanın Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş torpağları və Ermənistanın Azərbaycana qarşı yeni ərazi iddiaları
Nəticəsi

Azərbaycanın qələbəsi[1]

Münaqişə tərəfləri

Azərbaycan Azərbaycan

Ermənistan Ermənistan
Xarici dəstələr:

Komandan(lar)

Azərbaycan İlham Əliyev
Azərbaycan Zakir Həsənov
Azərbaycan Polad Həşimov

Ermənistan Serj Sarkisyan
Ermənistan Seyran Ohanyan
Murat Karayılan
Serok Sisliyan

Tərəflərin qüvvəsi

Azərbaycan 7.000

Ermənistan 20.000
Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası 10.000
9.000

İtkilər

Azərbaycan mənbələrinə əsasən:[10][11][12][13][14]

  • 101 hərbçi ölüb, 5 hərbçi itkin düşüb, 44 hərbçi yaralanıb
  • 6 mülki şəxs ölüb, 26 mülki şəxs yaralanıb
  • 1 Mi-24 helikopter vurulub və 1 PUA itib
  • 1 tank məhv olunub

Ermənistan mənbələrinə əsasən:[10][15]

  • 500–1500 hərbçi ölüb, 2000–2700 yaralanıb
  • 2 helikopter, 14 PUA vurulub
  • 26 tank, 4 zirehli maşın, 1 hərbi maşın, 1 çox lüləli raketata məhv olunub

Azərbaycan mənbələrinə əsasən:[16][17]

  • 560 hərbçi ölüb, 500 hərbçi yaralanıb
  • 60 tank və zirehli maşın, 45 artilleriya qurğusu məhv olunub

Ermənistan mənbələrinə əsasən:[10][18][19][20][21][22]

  • 91 hərbçi ölüb (11 qeyri-döyüşçü), 123 hərbçi yaralanıb
  • 9 mülki şəxs ölüb, 6 yaralanıb
  • 14 tank məhv olunub
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

5 apreldə hər iki tərəfin razılığı və beynəlxalq qurumların müşahidəsi ilə yenidən atəşkəs müqaviləsi imzalanmışdır. Buna baxmayaraq, Ermənistan tərəfindən dəstəklənən seperatçı qüvvələr atəşkəs imzalanmazdan bir neçə saat sonra onu dəfələrlə pozmuşdur. Azərbaycan Respublikasının verdiyi rəsmi məlumata görə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri 2,000 hektarlıq ərazini azad etmişdir, ancaq Ermənistan tərəfi bu ərazinin ölçüsünün sadəcə 800 hektar olduğunu və heç bir strateji əhəmiyyətə malik olmadığını iddia edir.[24]

Amerika Birləşmiş Ştatları Dövlət Departamentinin hesablamalarına görə, dörd gün davam edən döyüşlər zamanı həm hərbi, həm də mülki olmaqla təxminən 350 nəfərin həyatını itirdiyini açıqlamışdır.[25]

Zəmin

redaktə

Aprel döyüşləri özünün həcminə görə 12 may 1994-cü ildə razılaşdırılmış atəşkəs rejimindən sonra Azərbaycan qoşunların təmas xəttində baş vermiş ən böyük hərbi qarşıdurma idi.[26] Aprel döyüşlərinin başlanması barədə müxtəlif fikirlər vardır. Bəzi siyasi şərhçilərə görə, döyüşlərin əsl təşəbbüskarı Rusiya və ya Türkiyə idi.[27][28][29][30] Ermənistanın keçmiş müdafiə naziri Seyran Ohanyan 2019-cu ildə verdiyi açıqlamada Aprel döyüşlərinə hazırlıqla bağlı məlumatı hərbi birləşmənin kəşfiyyatı verdiyini, lakin konkret hansı günlər hücum ediləcəyi barədə məlumatın olmasını bilmədiyini bildirib.[31]

Döyüşlər

redaktə
 
 
 
 
  2016-cı ildə işğaldan tam və ya qismən azad olunan Azərbaycan kənd və yüksəklikləri
   Yaşayış məntəqəsi
  Yüksəklik

Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev və Ermənistan prezidenti Serj Sarkisyan aprelin 2-də erkən saatlarda Birləşmiş Ştatlarda Nüvə Təhlükəsizliyi Sammitindən evə qayıdırdılar, bu zaman təmas xəttinin şimal-şərq, şərq və cənub-şərq sahələrində genişmiqyaslı döyüşlər baş verdi. Döyüşlər əsasən 257 km uzunluğunda olan təmas xətti üzərində yönəldilmişdir.[1] Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyinin yaydığı məlumata görə 2016-cı il aprelin 1-dən 2-nə keçən gecə və gün ərzində bütün cəbhə boyu Azərbaycan mövqeləri və yaşayış məntəqələri Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən güclü artilleriya atəşinə məruz qalıb.[32] Bunun nəticəsində dinc sakinlərdən 2-si ölüb, 10 nəfər müxtəlif dərəcəli bədən xəsarətləri alıb. Cəbhənin ən gərgin Ağdərə-Tərtər-Ağdam və Xocavənd-Füzuli istiqamətində yerləşən birliklər, artilleriya bölmələri və digər qoşun növlərinin birgə, əlaqəli fəaliyyəti nəticəsində qısa müddətdə Ermənistan silahlı bölmələrinə qarşı cavab tədbirləri həyata keçirdi.[33] Ermənistan silahlı bölmələri cəbhənin müxtəlif istiqamətlərində 82 və 120 millimetrlik minaatanlardan və iriçaplı pulemyotlardan istifadə etməklə sutka ərzində atəşkəsi 127 dəfə pozub.[34] Ermənistanın İcevan rayonunun Berkaber kəndində yerləşən mövqelərdən Qazax rayonunun Qızılhacılı kəndi atəşə tutulub. Habelə, Berd rayonunun Çinari kəndində yerləşən mövqelərdən Tovuz rayonunun Ağbulaq kəndi, Krasnoselsk rayonu ərazisindəki adsız yüksəkliklərdə yerləşən mövqelərdən isə Gədəbəy rayonu ərazisindəki yüksəkliklər vurulub.[34] Azərbaycanın müdafiə naziri Zakir Həsənov 2019-cu ildə verdiyi açıqlamada Azərbaycan ordusunun ermənilərin qurduğu Ohanyan səddini 18 dəqiqəyə yardığını bildirib[35]. Talış kəndində olmuş "Kommersant" qəzetinin müxbirinin sözlərinə görə, Azərbaycan hərbçilərinin qrupu Talışa girsə də, orada möhkəmlənə bilmədilər.[36]

Döyüşlər başlamazdan qabaq Azərbaycan Ordusunun diversiya qrupları cəbhənin dərinliyinə sızaraq bəzi əməliyyatlar həyata keçirmişdi. Belə əməliyyatların biri Aprel döyüşlərindən iki həftə öncə baş vermişdi, bu əməliyyat zamanı Azərbaycanın diversiya qrupu arxa cəbhənin olduqca dərinliyinə sızaraq, Əsgəran bölgəsindəki HHM kompleksinin RLS-ni məhv etmişdi.[37]

Aprelin 3-də Tərtər rayonunun Talış kəndi ətrafındakı yüksəkliklər və Seysulan kəndi azad olunub, Füzuli istiqamətində Ermənistanın pilotsuz uçuş aparatı vurulub.[38] Lakin tərəflərin Seysulan kəndindəki vəziyyət haqqında xəbərləri ziddiyyətli olaraq qalırdı. Hər iki tərəf Seysulan kəndinin öz nəzarətində olmasını iddia edir.[39][40]

Aprelin 4-ü Ermənistan itirilmiş mövqelərinin geri qaytarılması məqsədilə cəbhənin əsasən Ağdərə-Tərtər və Xocavənd-Füzuli istiqamətlərində mövqelərimizə hücum edir və təmas xəttinə yaxın olan yaşayış məntəqələrini intensiv surətdə atəşə tutub.[41]

Aprelin 5-də Ağdərə şəhərinə aparan əsas yol üzərindəki strateji baxımdan əhəmiyyətli Madaqiz məntəqəsindəki hərbi bazanın qərargahını və "Yerkrapa" erməni könüllülərini cəbhəyə gətirən avtobusa zərbə endirib.[42][43] Erməni tərəfi bu zərbə nəticəsində 7 nəfərin öldüyünü təsdiq edib.[43] Aprelin 5-də Xocavənd-Füzuli istiqamətində erməni qüvvələrinin 2 ədəd tankını heyətlə birlikdə və hərbi əmlakla dolu 5-dək təkərli texnikasını sıradan çıxarıb.[44]

Atəşkəs

redaktə
 
  2016-cı ildə işğaldan tam yaxud qismən azad olunan Azərbaycan kənd və yüksəklikləri
   Yaşayış məntəqəsi
  Yüksəklik

Aprelin 5-də saat 12.00-dan etibarən Azərbaycan-Ermənistan qoşunlarının təmas xəttində tərəflərin razılığı ilə əməliyyatlar dayandırılıb. Razılaşma Moskva şəhərində Azərbaycan və Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin baş qərargah rəisləri arasında əldə edilib.[45] Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri azad edilmiş torpaqlarda möhkəmləndirmə işlərini həyata keçirib.[46]

Aprelin 5-də saat 12.00-dan başlayaraq aprelin 6-sı saat 12.56-dək sutka ərzində Azərbaycan-Ermənistan dövlət sərhədində Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ordubad, Şahbuz və Babək rayonlarında yerləşən mövqeləri Ermənistan Respublikasının Mehri, Sisian və Cermuk rayonları ərazisindəki mövqelərdən iriçaplı silahlar və qumbaraatanlardan atəşə məruz qalıb. Azərbaycanın Əlahiddə Ümumqoşun Ordusunun həmin istiqamətlərdə yerləşən bölmələrinin dəqiq cavab atəşi ilə düşmən susdurulub. Ordubad rayonu istiqamətində yerləşən Azərbaycan ordusunun bölmələri cavab tədbirləri nəticəsində düşmənin qarşı tərəfdəki atəş nöqtəsi və mühəndis-istehkam qurğusu dağıdılıb.[47]

Aprel döyüşlərindən sonra may ayında Ermənistan və Azərbaycan prezidentləri Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin tənzimlənməsi üzrə ATƏT-in Minsk qrupuna həmsədrlik edən ölkə XİN rəhbərlərinin iştirakı ilə Vyanada görüşüb, iyunun 20-də Sankt-Peterburqda Rusiya prezidentinin iştirakı ilə üçtərəfli danışıqlar keçiriblər.[23] Görüşlər əsnasında münaqişə bölgəsində etimad tədbirlərinin möhkəmləndirilməsi, insidentlərin araşdırılması mexanizmlərinin yaradılması, ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədri ofisinin genişləndirilməsi haqqında razılıq əldə edilib.[23]

Atəşkəsdən sonrakı döyüşlər

redaktə

Aprelin 7-də Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin məlumatında bildirilir ki, cəbhə bölgəsində Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin mövqeləri üzərində uçuşlar həyata keçirməyə cəhd göstərən Ermənistana məxsus "X-55" tipli pilotsuz uçuş aparatı xüsusi üsulla endirilib.[48] Aprelin 7-də Ağdərə-Goranboy istiqamətində Azərbaycana məxsus sanitar tibb maşını atəşə tutulub. Hadisə nəticəsində sanitar maşına ciddi ziyan dəysə də, xəsarət alan olmayıb.[49]

Sınaqdan keçirilən texnologiyalar

redaktə

Bəzi xarici KİV-lərin verdiyi məlumata görə, döyüşlərdə Azərbaycan qüvvələri İsrailin istehsal etdiyi IAI Harop "Kamikadze" PUA, ThunderB nəzarət dronları və Spike TƏİR-ləri, Rusiya istehsalı olan TOS-1A 24-barrel termobarik (uzun məsafədə alovsaçan) raket sistemləri tətbiq olunub.[50][51] Rusiyalı hərbi analitik Aleksandr Xramçixinin iddiasına görə, Ermənistanın tank itkilərinin əsas səbəbi Harop PUA-ları olub.[52] Lakin hərbi ekspert Ədalət Verdiyev Ermənistan ordusunun məhv edilən ağır texnikalarının 80 faizinin "Spayk" raketləri vasitəsilə vurulduğunu yazıb.[53]

İtkilər

redaktə

Azərbaycan tərəfi

redaktə

Hərbi

redaktə
Əsas məqalə: Aprel döyüşlərində həlak olan Azərbaycan hərbçilərinin siyahısı (2016)

2016-cı il aprelin 19-da Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin müvafiq sərəncamları ilə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 3 üzvü "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı", 7 üzvü "Azərbaycan Bayrağı" ordeni, 1 üzvü 2-ci dərəcəli və 4 üzvü 3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni, 19 üzvü "Vətən uğrunda" medalı, 43 üzvü "İgidliyə görə" medalı, 45 üzvü "Hərbi xidmətlərə görə" medalı, 2 üzvü "general-mayor" ali hərbi rütbəsi ilə mükafatlandırılıb.[54]

Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Vaqif Dərgahlının verdiyi məlumata görə, Aprel döyüşlərində Ermənistana məxsus 30-dək tank, 320 döyüşçü məhv edilmiş və 500-dən artıq döyüşçüsü yaralanıb.[55][56][57]

Mülki şəxslər

redaktə
 
Aprel döyüşlərində Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Tərtər rayonuna atdığı mərminin qəlpəsi

Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin 2016-cı ilin aprel ayının 6-sında yayımladığı məlumata əsasən aprelin 2-dən etibarən intensivləşən Azərbaycan-Ermənistan silahlı münaqişəsi kontekstində Ermənistan tərəfindən beynəlxalq humanitar hüququn pozulmasının davam etdirilməsinə dair məlumat yayıb. Nazirliyin məlumatında bildirilir ki, "2016-cı ilin 2 aprel tarixində səhər erkən saatlardan başlayaraq Ermənistan münaqişə zonasında hərbi fəaliyyətini intensivləşdirərək, mülki əhaliyə qarşı müharibə cinayətləri və bəşəriyyət əleyhinə cinayətlərə bərabər tutulan çoxsaylı aktlar törədib. Bu müddət ərzində Ermənistan tərəfi Ermənistan və Azərbaycan silahlı qüvvələrinin təmas xətti boyunca sıx məskunlaşmış ərazilərdə yaşayan, aralarında qadınlar, uşaqlar və ahılların da olduğu qeyri-döyüşçü mülki əhaliyə qarşı qəsdən, sistematik və hədəflənən hücumlar edib. 32 yaşayış məntəqəsinin bombalanması nəticəsində aralarında 16 yaşdan kiçik 2 uşaq olmaqla 6 mülki şəxs həlak olub, 26 şəxs ağır yaralanıb. Hücumlar nəticəsində həmçinin çoxsaylı ictimai və şəxsi mülkiyyətə, o cümlədən mülki infrastrukturlara ciddi ziyan dəyib. 232 fərdi yaşayış evi, 99 elektrik dirəyi, 3 elektrik yarımstansiyası, kilometrlərlə su və qaz boruları dağıdılıb. Məktəblər, xəstəxanalar və ibadət yerləri də daxil olmaqla sosial müəssisələrə Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən idarə olunan raket zərbələri endirilib. 1 məscid ibadət zamanı yüksək kalibrli artilleriya mərmiləri ilə vurulub".[58][59]

Azərbaycan Respublikasının Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsi sədrinin 2016-cı ilin mayın 2-sində vurğuladığı məlumatda deyilir ki, "Ermənistanın təxribatçı hücumları nəticəsində təmas xəttində yerləşən ərazilərimiz mütəmadi olaraq atəşə tutulmuş, bunun nəticəsində isə məcburi köçkünlərə və yerli sakinlərə ziyan dəymiş, evlər dağıdılmış, hərbçilər və mülki əhalidən olan sakinlər isə həlak olmuşlar; Belə ki, məcburi köçkünlərdən 16 nəfər həlak olmuş, 40 nəfər yaralanmış, məcburi köçkünlərin məskunlaşdığı 228 mənzilə ziyan dəymiş, onlardan 43 ev tamamilə dağıdılmış, 185 ev qismən dağıdılmış və 235-ə yaxın mal-qara tələf olmuşdur."[60]

Ermənistan tərəfi

redaktə

Ermənistan tərəfin məlumatlarına əsasən döyüşlərdə 91 hərbçi həlak olmuşdur.[18] Azərbaycan tərəfin məlumatlarına əsasən isə 560 nəfər ölmüşdür.[17]

Şübhəli ölümlər

redaktə

Ermənistan KİV-lərində yayılan məlumatlara əsasən, 2016-cı ilin aprel ayının 11-ində sıravi Qarnik Qamletoviç Avetisyan bədbəxt hadisə nəticəsində ölüb.[61][62][63] Növbəti gün, aprelin 12-sində sıravi Sevak Norayroviç Xaçatryanın[64][65][66][67], 25-ində isə sıravi Ovannes Vaçikoviç Petrosyanın[68][69][70] başında güllə yarası izi olan meyidləri tapılıb. Ermənistan KİV-lərinə əsasən, 2016-cı ilin may ayının 4-ündə rəsmi olaraq yayımlanmış qısa məlumatlarda qeyd edilir ki, mayın 3-ündə sıravi əsgərlər İqor Akopyan və 19 yaşlı Koryun Arutyunyan ölü tapılıblar, meyidlərin üzərində işgəncə və odlu silah yarası izləri aşkarlanmamışdır.[71][72]

Aprel döyüşlərinin nəticəsi

redaktə

Aprel döyüşləri Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin qələbəsi ilə nəticələnmiş[1], Tərtər rayonunun Talış kəndi ətrafındakı yüksəkliklər, Cəbrayıl rayonunun Lələ təpə yüksəkliyi və Cocuq Mərcanlı, Goranboy rayonunun Gülüstan kəndi və Tərtər rayonunun Madaqiz kəndi istiqamətində yollar düşməndən azad olunmuşdur.[2] Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev iyulun 10-da Nazirlər Kabinetinin 2016-cı ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasında qeyd edib ki, Aprel döyüşləri zamanı 2 min hektar ərazi işğaldan azad edilib.[73]

Aprel döyüşləri vaxtı, hər iki ölkədə iqtidar və müxalifət eyni mövqeyi nümayiş etdirdi.[74] Aprelin 29-da Ermənistanda üç yüksək rütbəli hərbi və müdafiə rəsmiləri Aprel döyüşlərində uğursuzluğa görə işdən qovulmuşdur.[75]

5 aprel atəşkəsi Ermənistanda ehtiyatlı optimistliklə qarşılandı. Erməni rəsmiləri əvvəlcə erməni qüvvələrinin effektiv fəaliyyətini vurğulamışlarsa da, ictimaiyyətin xəyal qırıqlığı ordunun korrupsiyaya və könüllülüyünə yönəldildi. Hərbi əməliyyatların ilk bir neçə saatı zamanı çoxlu erməni tələfatından ötrü məsuliyyət cəbhə xəttləri boyunca köhnəlmiş avadanlıq və kommunikasiya xətlərinin olmasına yönəldildi.[1] 2020-ci ilə qədər Ermənistan tərəfi cəbhə xəttinə ABŞ-dən alınan 225 müasir videomüşahidə avadanlıqları quraşdırmaqla bu çatışmazlığı qismən aradan qaldırmağa çalışıb.[76] Bu sistem kilometrlərlə aralıdan istənilən hərəkəti qeydə alırdı və xüsusi komanda mərkəzinə ötürürdü. Habelə Ermənistan təmas xətti boyu öz müdafiə istehkamlarını möhkəmləndirmişdi, xüsusən şimal istiqamətində beton bunkerlər şəbəkəsi qurmuşdu. Həmin bunkerləri 44 günlük müharibədə 1 tonluq aviabombalar belə dağıda bilmirdi.[77]

Aprel döyüşləri zamanı 2000-dən artıq insan Qarabağı tərk edib Ermənistana köçüb. Məcburi köçkünlərin əsas hissəsini qadınlar, uşaqlar və qocalar təşkil edirdi, kişilər isə Qarabağda hərbi əməliyyatlarda iştirak etmək üçün qaldılar. 2016-cı ilin sonuna olan məlumata görə 573 nəfər (172 ailə) məcburi köçkün olaraq qalırdı, onlar əsasən döyüşlər zamanı dağıdılmış Talış kəndinin sakinləri idi.[78]

Reaksiyalar

redaktə

Təşkilatlar

redaktə
  •   Avropa İttifaqı — Qurumun rəsmisi Federika Moqerini[it.] getdikcə qarşıdurmanın ciddi xarakter almasından narahatlığını da bildirib. "Əmin olmaq istəyirik ki, münaqişə tərəfləri baş verənlərin məsuliyyətini anlayır və beynəlxalq təşkilatların narahatlığına anlayış göstərəcəklər. Biz münaqişənin danışıqlar masası arxasında və sülhlə nəticələnməsini istəyirik".[79]
  •   BMT — Baş katib Pan Gi Mun bütün tərəfləri hərbi əməliyyatlara son qoymağa, atəşkəs rejiminə tam əməl etməyə və vəziyyətin sabitləşməsi üçün addımlar atmağa çağırıb.[80]
  • Avropa Şurası Parlament Assambleyasının Prezidenti, Pedro Aqramunt iki tərəfi atəşkəs rejiminə hörmət edib, dinc danışmalara qayıtmağa və həmçinin Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrin əsasında Ermənistanı Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərindən bütün silahlı qüvvələrini çıxarmağa çağırıb.[81]

Dövlətlər

redaktə
  •   ABŞ — ABŞ dövlət katibi Con Kerri və dövlət katibinin müavini Viktoriya Nuland Azərbaycanı açıq şəkildə təhdid edib. Bu təzyiqin təsiri altında Azərbaycan aprel müharibəsi zamanı əks hücumu dayandırmağa məcbur oldu.[82]
  •   Almaniya — Xarici İşlər Naziri Frank-Valter Ştaynmayer hər iki tərəfi dərhal döyüşü dayandırmağa və atəşkəs rejiminə tam əməl etməyə çağırıb.[83]
  •   Türkiyə — Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan azərbaycanlı həmkarı İlham Əliyevə telefonla zəng edib. Türkiyə prezidenti Azərbaycanla Ermənistan qoşunlarının təmas xəttində baş verən silahlı toqquşma zamanı Azərbaycan Ordusunun hərbi qulluqçularının şəhid olması ilə bağlı İlham Əliyevə başsağlığı verib[84]. Rəcəb Tayyib Ərdoğan başqa bir açıqlamasında isə "çox təəssüf ki, neçə illər ərzində Dağlıq Qarabağ bölgəsindəki münaqişəyə Minsk qrupu həmsədrləri laqeyd yanaşdığı üçün bizi bu mənzərə ilə qarşı-qarşıya qaldıq" demişdir[85].
  •   Pakistan — Pakistan prezidentinin katibi Əhməd Fərrux bildirib ki, "Pakistan həmişə Azərbaycanın yanındadır" və "Azərbaycana qardaş və dost ölkədir".[86]
  •   Gürcüstan — Gürcüstanın Müdafiə Naziri Tinatin Xadeşeli[gürc.] Gürcüstanın Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəklədiyini və münaqişənin tezliklə beynəlxalq hüquq normaları əsasında sülhlə həll olunacağına ümid etdiyini bildirib.[87]
  •   Qazaxıstan — Dağlıq Qarabağ münaqişəsi zonasında atəşkəs rejiminin pozulması və insan itkiləri barədə xəbərlərdən ciddi narahatlıq bildiririk. Tərəfləri təmkinli olmağa və atəşkəs müqaviləsinə əməl etməyə çağırırıq.[88]
  •   İran — Azərbaycan Respublikasının Müdafiə naziri general-polkovnik Zakir Həsənov İran İslam Respublikasının Müdafiə və Silahlı Qüvvələrə dəstək naziri general-mayor Hüseyn Dehqan[ing.] ilə qoşunların təmas xəttində yaranmış gərginliyi telefon vasitəsilə müzakirə ediblər. Danışıqlar zamanı, general-mayor H. Dehqan İran İslam Respublikasının Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıdığını bir daha qeyd edərək Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin qısa müddət ərzində beynəlxalq hüquq normaları əsasında həll olunacağına ümid etdiyini bildirib. O, İranın Azərbaycan tərəfinə münaqişənin həll olunması istiqamətində yardım və dəstəyini təklif edib. General-polkovnik Zakir Həsənov dəstəyə görə minnətdarlığını ifadə edib[89].
  •   Ukrayna — Ukrayna Prezidenti Petro Poroşenko Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıdığını qeyd edib.[90]
  •   Belarus — Belarus Xarici İşlər Nazirliyinin aprelin 2-sində yayımladığı bəyanatdında deyilir ki, Belarus Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıyır.[91]

İctimaiyyətdə

redaktə

Aprel döyüşləri zamanı tanınmış siyasi-ictimai şəxslərdən Azərbaycan tərəfini Türkiyə milli futbol komandasının futbolçusu Arda Turan, basketbolçu Hidayət Türkoğlu, televiziya aparıcısı Acun Ilıcalı, müğənnilər Mustafa Sandal və Demet Akalın, Ermənistan tərəfini isə prodüser Timur Vaynşteyn, maneken Kim Kardaşyan, siyasətçi Səlahəddin Dəmirtaş dəstəkləyib.[92][93][94][95]

Aprel döyüşləri zamanı Azərbaycan tərəfli istifadəçiləri Facebook, Instagram və Twitter sosial şəbəkələrində əsgərləri #KarabakhNow, #GüpləGetsin, #Əsgərlərimizləyik, Ermənistan tərəfli istifadəçiləri isə #KarabakhPeace heşteqlərilə dəstəkləyiblər.[96]

Azərbaycanda bəzi idmançılar Aprel döyüşləri şəhidlərini əsgər salamı və sayğı duruşu ilə yad ediblər.[97][98]

Etiraz aksiyaları

redaktə

Aprel döyüşləri zamanı Azərbaycanın və dünyanın bir sıra şəhərlərində şəhidlərin xatirəsini, orduya dəstək, Azərbaycan torpaqlarının suverenliyini, Ermənistana qarşı protestlərlə, yürüşlərlə və digər tədbirlərlə qeyd ediblər.[99][100]

  •   Azərbaycan — 2016-cı il 6 apreldə Bakıda minlərlə gənc cəbhə bölgəsindəki əsgərlərə dəstək məqsədilə küçələrə çıxıblar.[101] Gənclər Şəhidlər xiyabanından Fəvvarələr meydanına kimi yürüş ediblər.[101] Orduya dəstək kampaniyaları həm də Azərbaycanın digər şəhərlərində keçirilib.[102]
  •   ABŞ — 2016-cı il 4 apreldə Amerika Birləşmiş Ştatlarının paytaxtı Vaşinqton şəhərində yaşayan Güney və Quzeydən olan azərbaycanlıların bir qrupu Ermənistanın ABŞ-dəki səfirliyi qarşısında etiraz aksiyası keçiriblər.[103] Aksiyalar ABŞ-nin Çikaqo və Nyu-York şəhərlərində də keçirilib.[104]
  •   Avstraliya — 2016-cı il 5 apreldə Kanberra şəhərində yaşayan bir qrup azərbaycanlı və burada təhsil alan tələbələr Avstraliya parlamentinin binası qarşısında aksiya keçiriblər.[105]
  •   Almaniya — 2016-cı il 6 apreldə Almaniyada yaşayan azərbaycanlılar, Berlində Ermənistan prezidenti Serj Sarkisyanla Almaniya kansleri Angela Merkelin baş tutacaq görüşünə etiraz ediblər.[106] Həmin ilin 17 apreldə Almaniyanın Düsseldorf şəhərində azərbaycanlı fəallar aksiya keçirib.[107]
  •   Ukrayna — 2016-cı il 6 apreldə Kiyev şəhərində yaşayan və təhsil alan tələbə və azərbaycanlılar orduya dəstək aksiyası keçirib.[108]
  •   İtaliya — 2016-cı il 6 apreldə Roma şəhərində İtaliya Parlamentinin önündə Azərbaycan-İtaliya Gənclər Assosiasiyası tərəfindən son günlərdə təmas xəttində baş verən hadislərlə bağlı aksiya təşkil olunub.[109] Aksiyada müğənni Vaqif Nağıyev də iştirak edib.[110]
  •   Latviya — 2016-cı il 7 apreldə Riqada azərbaycanlı tələbələr orduya dəstək məqsədilə aksiya keçiriblər.[111]
  •   Litva — 2016-cı il 7 apreldə Litva Azərbaycanlı Gənclər Təşkilatının üzvləri paytaxt Vilnüsdə və Kaunas şəhərlərinin mərkəzində keçirdikləri "Qarabağ Azərbaycana məxsusdur" şüarı ilə dəstək aksiya keçirilib.[112]
  •   Niderland — 2016-cı il 7 apreldə Ermənistan Respublikasının Niderland Krallığındakı səfirliyinin önündə Ermənistan ordusunun son hərbi təxribatlarına etiraz aksiyası keçirilib.[113] Piket Hollandiya-Azərbaycan Türk Kültür Dərnəyinin təşkilatçılığı, Benilüks Azərbaycanlıları Konqresi (BAK) və Ana Vətən Cəmiyyətinin dəstəyi ilə baş tutub.[113] Ümumilikdə aksiyada Azərbaycan və türk diaspor təşkilatlarının 300-dən çox nümayəndəsi iştirak edib.[113]
  •   Danimarka — 2016-cı il 7 apreldə Danimarkada fəaliyyət göstərən Azərbaycan diaspor təşkilatı "Vətən" Cəmiyyətinin təşkilatçılığı ilə Kopenhagendə baş tutan etiraz aksiyasında türk və türkmən diaspor təşkilatlarının nümayəndələri də iştirak edib.[114]
  •   Türkiyə — 2016-cı il 7 apreldə İstanbulun Taksim meydanında Qarabağa dəstək aksiyası keçirilib.[115] 11 apreldə Türkiyənin Kayseri şəhərində yerləşən Erciyes Unversitetində təhsil alan azərbaycanlı tələbələr, "Kansa kan, səninləyik, Azərbaycan", "Vətən sənə canım fəda", "Hər şey vətən üçün" və s. şüarları ilə Azərbaycan ordusunun cəbhə xəttindəki əməliyyatlarını dəstəkləyiblər.[116]
  •   Rusiya — 2016-cı il 8 apreldə Dağıstan Respublikasının Dərbənd şəhərində azərbaycanlılar milli orduya dəstək aksiyası keçiriblər.[117] 11 apreldə isə Sankt-Peterburq şəhərində Azərbaycan diasporu tərəfindən Azərbaycana dəstək aksiyası və avtomobil yürüşü təşkil edilib.[118]
  •   Gürcüstan — 2016-cı il 8 apreldə Gürcüstanda yaşayan azərbaycanlılar silahlı qüvvələrə dəstək aksiyaları keçirilib. Aksiyalar Tbilisidə və Qori şəhərlərində keçirilib.[119]
  •   İsveç — 2016-cı il 9 apreldə İsveçdə yaşayan azərbaycanlı, türk və türkmən icmalarının üzvləri Ermənistan-Azərbaycan qoşunlarının təmas xəttində son vaxtlar ermənilərin təxribatçı hərəkətlərinə qarşı Stokholmun mərkəzində, Sergeltorg meydanında etiraz aksiyası keçiriblər.[120]
  •   Fransa — 2016-cı il 9 apreldə Ermənistanın Parisdəki səfirliyinin önündə Ermənistan silahlı qüvvələrinin Azərbaycanın işğal edilmiş ərazilərində təmas xətti yaxınlığında yerləşən yaşayış məntəqlərindəki mülki əhalini hədəf alan son hərbi təxribatlarına etiraz məqsədilə aksiya keçirilib.[121] Aksiya zamanı Fransada fəaliyyət göstərən radikal erməni qrupu, Daşnaksütun partiyasının gənclər qanadı olan Nor Serund təşkilatının təqribən 15 üzvü aksiya yerinə yaxınlaşaraq əllərində terrorçu təşkilatlar olan ASALA və PKK-nın bayraqlarını tutaraq təxribat törədib.[121] Təxribata baxmayaraq, aksiya nəzərdə tutulduğu qaydada davam edib və tədbirin sonunda aksiya iştirakçılarının bəyanatı Ermənistan səfirliyinin poçt qutusuna atılıb.[121]
  •   Cənubi Koreya — 2016-cı il 10 apreldə Seul şəhərinin mərkəzi rayonu olan Youido ərazisində keçirilmiş aksiyada 40-a yaxın azərbaycanlı, türk, malayziya və koreyalı tələbələr iştirak ediblər.[122]
  •   Böyük Britaniya — 2016-cı il 11 apreldə Londonda yaşayan azərbaycanlılar Ermənistanın təcavüzünə etiraz əlaməti olaraq aksiya keçiriblər.[123] Trafalqar meydanında toplaşan azərbaycanlılar buradan Böyük Britaniya baş naziri Devid Kemeronun iqamətgahının qarşısına qədər yürüyüblər.[123] Aksiya iştirakçıları arasında Pakistan və Türkiyə vətəndaşları da olub.[123]
    •   Şotlandiya — 2016-cı il 9 apreldə Şotlandiyada yaşayan azərbaycanlılar Qlazqo şəhərində Azərbaycanın işğal edilmiş ərazilərində təmas xətti yaxınlığında yerləşən yaşayış məntəqlərindəki mülki əhalini hədəf alan son hərbi təxribatlarına etiraz məqsədilə aksiya keçirib.[124]
  •   Polşa — 2016-cı il 11 apreldə Polşada yaşayan azərbaycanlılar tərəfindən bu ölkənin paytaxtı Varşava şəhərində yerləşən Ermənistan Respublikasının səfirliyi önündə aksiya keçirilib.[125]
  •   Belçika — 2016-cı il 11 apreldə Azərbaycan-Belçika Dostluğu Cəmiyyəti və Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin dəstəyi ilə Azərbaycan diasporunun 50-dən çox nümayəndəsi, Azərbaycanın dostları və beynəlxalq hüquq müdafiəçiləri Dağlıq Qarabağ və 7 ətraf rayonun Ermənistan tərəfindən işğalına etiraz əlaməti olaraq Brüsseldə aksiya keçiriblər.[126]
  •   Kanada — 2016-cı il 11 apreldə Torontonun mərkəzində Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ regionunda erməni təcavüzünün yenidən başlanması və Erməni silahlı qüvvələrinin qoşunların təmas xətti yaxınlığında yaşayan mülki əhalini hədəfə alan son hərbi təxribatları ilə əlaqədar etiraz aksiyası keçirilib.[127]
  •   İsrail — 2016-cı il 15 apreldə Netanya şəhərinin Mədəniyyət Mərkəzi qarşısında Azərbaycanın Ermənistana qarşı addımlarını dəstəkləyən nümayiş keçirilib.[128]
  •   Çexiya — 2016-cı il 16 apreldə Çexiyada fəaliyyət göstərən Azərbaycan Tələbə Şəbəkəsi, Azərbaycan icmasının üzvlərinin iştirakı ilə Praqanın mərkəzində Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcavüzünə son qoyulmasını tələb edən sülhməramlı aksiya keçirilib.[129]

Mədəniyyətdə

redaktə

2017-ci il aprelin 6-da Azərbaycan Ordusunun 2016-cı ilin aprel döyüşlərində qazandığı qələbə münasibətilə Horadiz şəhərində Müdafiə Nazirliyi və Füzuli Rayon İcra Hakimiyyətinin birgə təşkilatçılığı ilə zəfər yürüşü keçirilib, "Aprel şəhidlərinə xatirə" abidəsinin açılışı olub.[130]

Azərbaycana qarşı informasiya təxribatı

redaktə

Aprel döyüşləri zamanı bəzi Ermənistan, İran və Rusiya KİV-ləri Azərbaycana qarşı genişmiqyaslı informasiya müharibəsinə başlayıb.[131][132] 2016-cı il aprelin 5-də Rusiyanın LifeNews telekanalının jurnalistləri Azərbaycan ərazisində akkreditasiya olunmadan işlədiyinə görə ölkədən deportasiya olunub.[133]

Şərhlər

redaktə
  1. ↑ Türkiyə KİV-lərinin məlumatına əsasən 400 nəfər PKK üzvləri Aprel döyüşlərində Ermənistan tərəfində vuruşub.[4][5][6][7][8][9]

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ 1 2 3 4 Broers, Laurence. "The Nagorny Karabakh Conflict Defaulting to War" (PDF). The Royal Institute of International Affairs. Iyul 2016. 2017-09-10 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2017.
  2. ↑ 1 2 3 4 5 6 "Aprel zəfərinin il dönümüdür". cebhe.info. 2017-11-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2017.
  3. ↑ "Silahlı Qüvvələrimiz tərəfindən 2000 hektardan artıq ərazi azad edilib". Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi. 18 may 2016. 18 may 2016 tarixində arxivləşdirilib.
  4. ↑ "PKK'dan Ermenistan'a terörist desteği" (türk). www.yenisafak.com. Nisan 07, 2016. 2016-04-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-22.
  5. ↑ "PKK'dan Ermenistan'a terörist desteği" (türk). www.sabah.com.tr. 2016-04-07. 2016-04-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-22.
  6. ↑ "PKK'dan Ermenistan'a militan desteği" (türk). www.ulusalbulten.com. 2016-04-07. 2016-04-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-22.
  7. ↑ "PKK'dan Ermenistan'a terörist desteği" (türk). www.star.com.tr. 2016-04-07. 2016-04-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-22.
  8. ↑ "PKK'dan Ermenistan'a terörist desteği" (türk). www.polisiyebakis.com. 2016-04-07. 2016-04-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-22.
  9. ↑ "Azerbaycan'a karsi … PKK'da yeni serok Sisliyan" (türk). www.turkishnews.com. 2016-04-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-22.
  10. ↑ 1 2 3 "Azeri surgeon: Number of severely injured soldiers greatly tops the norm". PanARMENIAN.Net. 16 April 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 April 2016.
  11. ↑ "Siyahı: 101 hərbçi şəhid olub, 6 mülki şəxs dünyasını dəyişib (YENİLƏNİR)". Meydan TV. 2017-07-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-14.
  12. ↑ "Baku says Armenia's military dictatorship threats values that civilized world stands for". AZERNEWS. 2016-05-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-14.
  13. ↑ "18 Armenian, 12 Azerbaijani troops killed in fighting". 2 April 2016. 4 April 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 April 2016.
  14. ↑ "Минобороны Азербайджана назвало потери в боях". 4 October 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 November 2016.
  15. ↑ "Министерство Обороны Азербайджана признало факты скрытия погибших в Нагорном Карабахе". FMG NEWS - Международная Служба Новостей. 20 April 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 April 2016.
  16. ↑ "Azerbaijan kills over 320 Armenian occupants in April clashes". Trend.Az. 13 May 2016. 16 May 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 November 2017.
  17. ↑ 1 2 "Azərbaycanın Müdafiə naziri: "Aprel döyüşlərində 560 erməni məhv edilib"". Report.Az. 21 June 2020. 22 June 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 June 2020.
  18. ↑ 1 2 "Karabakh War Casualty Update: Armenia puts April death toll at 92". 2016-04-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-27.
  19. ↑ "ICRC: Fates of all reported missing in April hostilities in Karabakh clarified". 21 April 2016. 22 April 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 April 2016.
  20. ↑ "Скончался раненый в результате атаки азербайджанского дрона доброволец". 21 April 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 April 2016.
  21. ↑ "Armenian Soldier Succumbs to Wounds After Months of Treatment". 2016-11-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-27.
  22. ↑ "Serj Tankian calls on supporting families of killed Armenian soldiers". 2016-04-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-14.
  23. ↑ 1 2 3 "2016: Ermənistanda əsas hadisələr nə oldu?". BBC. 2018-09-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2017.
  24. ↑ "Karabakh lost 800 ha of land that played no strategic role: Armenia (video)". PanARMENIAN.Net. 17 may 2016. 18 May 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 May 2018.
  25. ↑ "Background Briefing on the Nagorno-Karabakh Conflict". ABŞ Dövlət Departamenti. 16 may 2016. 17 May 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 may 2018.
  26. ↑ ""2016-cı il Aprel döyüşləri: dərslər və nəticələr"" (PDF). Humanitar Tədqiqatlar İctimai Birliyi. 2022-08-01 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 25 noyabr 2017.
  27. ↑ Farchy, Jack. "Russia senses opportunity in Nagorno-Karabakh conflict". www.ft.com. 2018-11-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 noyabr 2017.
  28. ↑ "Aprel döyüşlərindən bir il sonra". www.azadliq.org. 2017-07-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 noyabr 2017.
  29. ↑ "A frozen conflict explodes". www.economist.com. 2016-06-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 noyabr 2017.
  30. ↑ "Russia slams Turkey's 'unacceptable' stance on Karabakh clashes". www.hurriyetdailynews.com. 2019-03-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 noyabr 2017.
  31. ↑ "Aprel döyüşlərinə hazırlıqla bağlı məlumatı hərbi birləşmənin kəşfiyyatı vermişdi" – Ohanyan Arxivləşdirilib 2019-04-06 at the Wayback Machine ordu.az
  32. ↑ "Müdafiə Nazirliyi". www.mod.gov.az (azərb.). 2 aprel 2016. 2016-04-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 aprel 2016.
  33. ↑ "Cəbhə bölgəsində vəziyyət gərgindir Read more: https://sputnik.az/azerbaijan/20160402/404405564.html". sputnik.az. 2016-04-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 noyabr 2017.
  34. ↑ 1 2 "Düşmən iriçaplı pulemyotlardan da istifadə etməklə mövqelərimizi atəşə tutub". www.1news.az. 2017-11-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 noyabr 2017.
  35. ↑ Müdafiə naziri: "Aprel döyüşlərində Ordumuz müdafiə xəttini 18 dəqiqəyə yardı" Arxivləşdirilib 2019-04-06 at the Wayback Machine ordu.az
  36. ↑ "Талыш не слышит выстрелов". 2016-04-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-04.
  37. ↑ Erməni politoloq Aprel döyüşləri barədə: "İki həftə öncə Əsgərandakı HHM kompleksinin RLS-i məhv edilmişdi" [ölü keçid]
  38. ↑ "Qarabağda ermənilərin pilotsuz uçuş aparatı məhv edildi". www.interpress.az. 2020-10-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 noyabr 2017.
  39. ↑ "Qarabağ savaşını dəyişən 4 GÜN – FOTO". 2019-04-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-06.
  40. ↑ АО НКР обнародовала видео с трупами азербайджанцев, якобы "захвативших" оставшийся армянским Сейсулан Arxivləşdirilib 2017-08-29 at the Wayback Machine; ИА Panorama.am, 23:00 03/04/2016
  41. ↑ "Cəbhədə gərgin vəziyyət qalmaqdadır". www.amerikaninsesi.org. 2016-04-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 noyabr 2017.
  42. ↑ Sanchez, Raf. "'Suicide drone' used for first time in fighting between Azerbaijan and Armenia". www.telegraph.co.uk. 2017-07-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 noyabr 2017.
  43. ↑ 1 2 ""Azerbaycan, Ermeni hedeflerini İsrail'in insansız hava araçlarıyla vurdu" iddiası". www.hurriyet.com.tr. 2017-12-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 noyabr 2017.
  44. ↑ "Azərbaycan MN: Düşmənin Madagiz məntəqəsindəki hərbi bazasının qərargahı dəqiq zərbələrlə dağıdılıb Böyüt". apa.az. 2016-07-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 noyabr 2017.
  45. ↑ "Ermənistan silahlı qüvvələrinin bölmələri tərəfindən atəşkəs yenə də pozulmaqdadır". 2016-10-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
  46. ↑ "Məlumat. 5 aprel 2016 il". 2016-08-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
  47. ↑ "Düşmən Naxçıvanda atəşkəs rejimini pozub". 2016-08-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-17.
  48. ↑ "Azərbaycan: "Erməni dronu xüsusi üsulla endirilib"". www.azadliq.org. 2018-10-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 noyabr 2017.
  49. ↑ "General-mayor: Düşmən tərəfindən sanitar tibb maşını atəşə tutulub". az.trend.az. 2016-04-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 noyabr 2017.
  50. ↑ "Azerbaijan shows off kamikaze drone in military exercises". www.c4isrnet.com. www.c4isrnet.com. 2019-04-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 aprel 2019.
  51. ↑ "Israeli dronemaker said to have bombed Armenians for Azerbaijan faces charges". www.timesofisrael.com. www.timesofisrael.com. 2019-04-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 aprel 2019.
  52. ↑ Храмчихин, Александр. "Карабахский разлом вечен". Novaya Qazeta. 2017-03-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 iyul 2019.
  53. ↑ "Aprel döyüşlərinin israilli "qəhrəmanları" - "Harop" və "Spayk"". 2019-07-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-16.
  54. ↑ Hərbi vətənpərvərlik tərbiyəsinin təbliğində Aprel döyüş- lərinin rolu. Bakı. 2017. 36. (#accessdate_missing_url)
  55. ↑ ""Aprel döyüşlərində düşmənin 320 döyüşçüsü öldürüldü" – Vaqif Dərgahlı". news.lent.az. 2017-08-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2017.
  56. ↑ ""Aprel döyüşlərində düşmənin 320 döyüşçüsü öldürüldü" – Vaqif Dərgahlı". news.lent.az. news.lent.az. 18 August 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 may 2016.
  57. ↑ Kəmalə Məmmədova (ANSPress). "Aprel döyüşlərində ermənilərin 30-dək tankı, 320 döyüşçüsü məhv edildi" (az.). www.anspress.com. 2016-05-13. 2016-05-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-13.
    Orijinal mətn (az.)
    Aprel döyüşlərində ermənilərin 30-dək tankı məhv edildi, 320 döyüşçü öldürüldü, 500-dən artıq döyüşçüsü yaralanıb.
    Bunu Müdafiə Nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Vaqif Dərgahlı Milli Məclisdə “Təmas xəttində son hadisələr: Beynəlxalq humanitar hüququn probemləri” mövzusunda keçirilən dinləmələr zamanı bildirib.
  58. ↑ "2 aprel 2016-cı il tarixindən etibarən intensivləşən Azərbaycan – Ermənistan silahlı münaqişəsi kontekstində Ermənistan tərəfindən beynəlxalq humanitar hüququn pozulmasının davam etdirilməsinə dair məlumat". mfa.gov.az (azərb.). 6 aprel 2016. 6 aprel 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 aprel 2016.
  59. ↑ AXİN. "2 aprel 2016-cı il tarixindən etibarən Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən Azərbaycanın mülki əhalisinə və mülki obyektlərə qarşı silahlı hücumlarının nəticələrinə dair məlumat (6 aprel 2016-cı il saat 12:00-a olan məlumat)" (PDF) (az.). www.mfa.gov.az. 2016-04-06. 2016-04-06 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2016-04-06.
  60. ↑ "Yaponiyanın ölkəmizdəki səfiri Baş nazirin müavini Əli Həsənovla görüşmüşdür" (az.). www.refugees-idps-committee.gov.az. 2016-05-02. 2016-05-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-04.
  61. ↑ "Солдат оказался зажатым между буксирующим и буксируемым грузовиками" (rus). www.tert.am. 2016-04-12. 2016-05-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-05.
  62. ↑ "Армянский военнослужащий скончался в результате несчастного случая" (rus). analitik.am. 2016-04-12. 2016-05-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-05.
  63. ↑ Nana Martirosyan. "Serviceman Garnik Avetisyan died in an accident" (ingilis). www.arminfo.am. 2016-04-13. 2016-05-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-05.
  64. ↑ "Военнослужащий получил смертельное ранение в одной из воинских частей Армении" (rus). newsarmenia.am. 2016-04-13. 2016-05-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-05.
  65. ↑ "Обнаружен труп срочного военнослужащего" (rus). a1plus.am. 2016-04-13. 2016-05-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-05.
  66. ↑ "Следственный комитет выясняет обстоятельства гибели солдата" (rus). news.am. 2016-04-13. 2016-05-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-05.
  67. ↑ Нана Мартиросян. "Погиб солдат- срочник Севак Хачатрян" (rus). arminfo.info. 2016-04-14. 2016-05-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-05.
  68. ↑ "Погиб армянский военнослужащий" (rus). www.versia.am. 2016-04-26. 2016-05-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-05.
  69. ↑ "Труп военнослужащего обнаружен в кузове грузовика — СК Армении" (rus). www.epress.am. 2016-04-26. 2016-05-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-05.
  70. ↑ "Погиб армянский военнослужащий" (rus). azatutyun.am. 2016-04-26. 2016-05-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-05.
  71. ↑ "Հայտնաբերվել է 2 զինծառայողի դի" (amhar). hraparak.am. 2016-05-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-05.
  72. ↑ "Двое военнослужащих погибли в Арцахе" (rus). araratnews.am. Май 4, 2016. 2016-05-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-05.
  73. ↑ "İlham Əliyev: «Qeyri-neft sektorunda artım var»". www.azadliq.org. 2016-07-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 noyabr 2017.
  74. ↑ Əhmədzadə, Tural. "Yeni Ermənistan-Azərbaycan sülh platforması işləyəcəkmi?". BBC. 2017-12-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2017.
  75. ↑ Kuchera, Joshua. "After "Four-Day War" Exposes Weaknesses, Heads Begin To Roll In Yerevan". www.eurasianet.org. www.eurasianet.org. Archived from the original on 4 September 2017. İstifadə tarixi: 2 may 2016.
  76. ↑ "Nazirin mətbuat katibi: "Ön cəbhədə 225 müasir videomüşahidə cihazları quraşdırılmışdır"". 2022-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-06.
  77. ↑ ""Aprel müharibəsindən dərs çıxarmasaydıq indi Dağlıq Qarabağı tam itirərdik, özü də cəmi 15–20 günə…"". 2022-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-04-02.
  78. ↑ "More than 2000 people left Karabakh for Armenia amid 2016 NK conflict escalation – UNHCR representative in Armenia". 2017-06-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-14.
  79. ↑ "Avropa İttifaqı tərəfləri sülhə çağırır" (az.). 2 Aprel 2016-cı il. 2016-04-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 aprel 2016.
  80. ↑ "ABŞ, BMT, Fransa və İrandan Qarabağda toqquşmalarla bağlı açıqlama…" (az.). 2 Aprel 2016-cı il. İstifadə tarixi: 4 aprel 2016.[ölü keçid]
  81. ↑ "PACE President calls for respect of cease fire in Nagorno-Karabakh" (English). PACE. 3 April 2016. 6 April 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 April 2016.
  82. ↑ "Əli Kərimli Paşinyanla birlikdə Əliyevə qarşı". 2022-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-03.
  83. ↑ "Dozens Of Casualties Reported As Fighting Erupts In Armenia-Azerbaijan Region" (ingilis). 2 Aprel 2016-cı il. 2016-04-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 aprel 2016.
  84. ↑ Sarp Özer. "Erdoğan'dan Aliyev'e taziye telefonu". http://aa.com.tr/ (türk). Anadolu agentliyi. 2 aprel 2016. 2016-04-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 aprel 2016.
  85. ↑ Sarp Özer. "Cumhurbaşkanı Erdoğan: Minsk Üçlüsü'nün zaafları durumu bu noktaya taşımış oldu". http://aa.com.tr/ (türk). Anadolu agentliyi. 2 aprel 2016. 2016-04-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 aprel 2016.
  86. ↑ "Pakistan always stands by Azerbaijan, says high-ranking official" (English). azernews.az. 4 April 2016. 5 April 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 April 2016.
  87. ↑ "Türkiyə və Azərbaycanın Müdafiə nazirləri cəbhədə yaranmış vəziyyəti müzakirə ediblər". milli.az (azərb.). Milli.az xəbər portalı. 4 aprel 2016. 2016-04-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 aprel 2016.
  88. ↑ "Qazaxıstan XİN Dağlıq Qarabağdakı vəziyyətlə bağlı açıqlama yayıb" (az.). 4 Aprel 2016-cı il. 2019-01-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 aprel 2016.
  89. ↑ "Müdafiə Nazirliyi". www.mod.gov.az (azərb.). 3 aprel 2016. 2016-04-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 aprel 2016.
  90. ↑ Позиція України щодо підтримки суверенітету та територіальної цілісності Азербайджану незмінна – телефона розмова Президентів двох держав – Ukrayna Prezidentin saytı (ukr.)
  91. ↑ "Заявление Министерства иностранных дел Республики Беларусь в связи с событиями вокруг Нагорного Карабаха" (rus). mfa.gov.by. 2016-04-02. 2016-04-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-11.
  92. ↑ "Тимур, который подвел свою команду и страну – МНЕНИЕ". ru.oxu.az. 2018-10-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2017.
  93. ↑ "Türkiyənin iki məşhur insanından Azərbaycana DƏSTƏK". ucnoqta.az. 2022-03-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2017.
  94. ↑ "Turkish celebrities express support for White House petition to stop Karabakh occupation Zoom". apa.news. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2017.[ölü keçid]
  95. ↑ "Kim Kardashian blasted by Azerbaijani ambassador after posting about conflict". www.mirror.co.uk. 2016-07-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2017.
  96. ↑ Lomsadze, Giorgi. "Information War Rages over Karabakh". 2016-04-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 aprel 2016.
  97. ↑ "Ermənini məğlub edən idmançımız qələbəni – Şəhidlərə həsr etdi". www.qafqazinfo.az. www.qafqazinfo.az. 2022-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.
  98. ↑ "Şəhid oğlu qol vurdu, əsgər salamı verdi". www.anspress.com. www.anspress.com. 2016-04-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.
  99. ↑ "Bakıda avtomobillərin izdihamlı bayraq yürüşü – VİDEO". oxu.az. oxu.az. 2016-04-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.
  100. ↑ "Bakıda gənclər ordumuza dəstək yürüşü keçiriblər". www.olke.az. www.olke.az. 2016-08-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.
  101. ↑ 1 2 "Bakıda gənclər "Qarabağ bizimdir" şüarı ilə aksiya keçirib". www.bbc.com. BBC. 2017-04-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 aprel 2016.
  102. ↑ "Masallıda "Qarabağ bizimdir, bizim olacaq!" devizi ilə Milli Orduya dəstək aksiyası keçirilib". azertag.az. azertag.az. 2016-04-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 aprel 2016.
  103. ↑ "ABŞ-də yaşayan azərbaycanlılar Ermənistan səfirliyinin qarşısında aksiya keçirib". report.az. report.az. 2019-05-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.
  104. ↑ "ABŞ-nin Çikaqo şəhərində Qarabağa dəstək yürüşü". oguzeli.info. oguzeli.info. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.[ölü keçid]
  105. ↑ "Avstraliyada yaşayan azərbaycanlılar aksiya keçiriblər". www.aktual.az. www.aktual.az. 2022-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.
  106. ↑ "Azərbaycanlılar Ermənistan prezidentinin yolunu kəsdilər". az.baku.ws. az.baku.ws. 2019-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.
  107. ↑ "Azərbaycanlı fəallar Almaniyada etiraz aksiyası keçirəcək". www.azadliq.info. www.azadliq.info. 2016-04-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 aprel 2016.
  108. ↑ "Ukraynada yaşayan azərbaycanlılar orduya dəstək aksiyası". www.mia.az. www.mia.az. 2018-10-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.
  109. ↑ "Azərbaycanlı gənclər İtaliyada Ali Baş Komandanın döyüş əmrinə hazır olduqlarını bildiriblər". www.1news.az. www.1news.az. 2016-04-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.
  110. ↑ "AZƏRBAYCANLI MÜĞƏNNİ İTALİYADA ƏSGƏRLƏRİMİZƏ DƏSTƏK OLDU". www.primetime.az. www.primetime.az. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.[ölü keçid]
  111. ↑ "Riqada azərbaycanlı tələbələr orduya dəstək aksiyası keçiriblər". uluyol.info. uluyol.info. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.[ölü keçid]
  112. ↑ "Litvada "Qarabağ Azərbaycana məxsusdur" şüarı ilə aksiya keçirilib". azertag.az. azertag.az. 2022-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 aprel 2016.
  113. ↑ 1 2 3 "Ermənistanın Hollandiyadakı səfirliyi qarşısında etiraz aksiyası keçirilib". report.az. report.az. 2016-04-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.
  114. ↑ "Danimarkada yaşayan azərbaycanlılar etiraz aksiyası keçirib". www.islaminsesi.org. www.islaminsesi.org. 2016-04-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.
  115. ↑ "İSTANBULDA TƏHSİL ALAN AZƏRBAYCANLI TƏLƏBƏLƏR QARABAĞA DƏSTƏK AKSİYASI KEÇİRİB". www.sherg.az. www.sherg.az. 2018-11-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.
  116. ↑ "Türkiyədə təhsil alan azərbaycanlı tələbələr aksiya keçirib". arqument.az. arqument.az. 2016-04-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.
  117. ↑ "Dərbənddə azərbaycanlılar milli ordumuza dəstək aksiyası keçiriblər". www.butov.az. www.butov.az. 2017-01-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.
  118. ↑ "Sankt-Peterburqda Azərbaycana dəstək aksiyası". az.trend.az. az.trend.az. 2016-04-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 aprel 2016.
  119. ↑ "Gürcüstanın Qori rayonunda yaşayan azərbaycanlılar Qarabağa dəstək aksiyası keçirib". report.az. report.az. 2016-04-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.
  120. ↑ "İsveçdə yaşayan azərbaycanlılar erməni təxribatlarına qarşı etiraz aksiyası keçiriblər". azertag.az. azertag.az. 2022-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.
  121. ↑ 1 2 3 "Ermənilər Parisdə azərbaycanlılara hücum etdi: saxlanılanlar var". az.baku.ws. az.baku.ws. 2016-04-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.
  122. ↑ "Koreyada yaşayan azərbaycanlılar ermənistanın işğalçı siyasətinə etdi". oguzeli.info. oguzeli.info. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.[ölü keçid]
  123. ↑ 1 2 3 "Londonda böyük Qarabağ aksiyası". az.baku.ws. baku.ws. 2016-04-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.
  124. ↑ "Şotlandiyada Azərbaycan mədəniyyət gecəsi keçiriləcək". report.az. report.az. 2016-04-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 aprel 2016.
  125. ↑ "Polşada yaşayan azərbaycanlılar Ermənistan səfirliyi önündə aksiya keçirdi". 525.az. 525.az. 2018-12-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.
  126. ↑ "Ermənistanın Belçikadakı səfirliyinin qarşısında etiraz aksiyası keçirilib". report.az. report.az. 2016-04-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.
  127. ↑ "Azərbaycanlılar böyük aksiya keçirdi". www.qafqazinfo.az. www.qafqazinfo.az. 2016-04-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.
  128. ↑ "İsraildə Ermənistan əleyhinə aksiya keçirildi". dunyaxeber.com. dunyaxeber.com. İstifadə tarixi: 16 aprel 2016.[ölü keçid]
  129. ↑ "Praqada Qarabağ aksiyası". www.azetimes.com. www.azetimes.com. İstifadə tarixi: 22 aprel 2016.[ölü keçid]
  130. ↑ "Füzulidə "Aprel şəhidlərinə xatirə" abidəsi açılıb". mod.gov.az. 2017-05-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 noyabr 2017.
  131. ↑ "Nagorno-Karabakh: Who Won the Media War?". www.eurasianet.org. 2017-10-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2017.
  132. ↑ "Нагорный Карабах: кто выиграл информационную войну?". inosmi.ru. 2017-12-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2017.
  133. ↑ "The rise and fall of LifeNews". news.az. 2017-09-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2017.

Xarici keçidlər

redaktə
 
Vikianbarda Aprel döyüşləri ilə əlaqəli mediafayllar var.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Aprel_döyüşləri&oldid=7853968"