Bəhreyndəki Yəhudilərin tarixi

Bəhreyn Yəhudiləri
יהודי בחריין
البحرينية اليهو
	; Houda Nonoo, Bəhreynin ABŞ elçisi.
Ümumi sayı
	35-50
Yaşadığı ərazilər
Dili
	Ərəb dili, İvrit dili
İrqi
	Yəhudilər, Mizrahi
Dini
	İudaizm

Bəhreyn yəhudiləri dünyanın ən kiçik yəhudi icmalarından biridir. Bir vaxtlar 1500-ə qədər əhalisi olan camaatın^[1] indi əlli nəfərdən az üzvü, sinaqoq və kiçik bir qəbiristanlığı var^[2].

Eski tarix redaktə

Talmud öz mənbələrində bu gün Bəhreyn ərazisində yəhudilərin mövcudluğundan bəhs edir; Məhəmmədin dövründə Həcərdə yəhudilərin olması haqqında ərəb mətnləri də mövcuddur. Tudelalı Benjamin, XII əsrdə Kaysda 500 yəhudinin, əl-Katifada isə 5000 yəhudinin yaşadığını söyləyir. Ayrıca, bu yəhudilərin inci sənayesinin biliciləri olduğunu bildirir. Bəhreynli yəhudi yazıçı Nensi Kheduri, "Başlanğıcımızdan bu günümüzədək" adlı kitabında yəhudi icması haqqında məlumat verir. Khedurinin sözlərinə görə, Bəhreyndə indiki yəhudi icmasının mövcudluğu 1880-ci illərdə İraqlı tacir ailəsi olan Yadgar ailəsi bölgəyə köçəndə başladı. Həm Şura üzvü İbrahim Davud Nonoo, həm də Khedurinin süfrələr və parçalar idxalında aparıcı ailəsi olan buradakı yəhudilər 700.000 nəfərlik ada krallığının cəmiyyətinə birləşdilər. Müəllifə görə, ölkədəki yəhudi əhalisi bir anda 1500-ə çatdı. "Yəhudi kişilərin əksəriyyəti tacir, qadınların əksəriyyəti müəllim və ya tibb bacısıdır və əvvəldən yerlilərlə möhkəm dostluq əlaqələri qurmuşlar" dedi. Kheduri, Gulf News qəzetində kitabının "Bəhreyndə illərdir dini tolerantlığın mövcud olduğunu, bu gözəl Krallığda yaşamağın bir imtiyaz olduğunu və Krallığın hər bir vətəndaşa əmin-amanlıq və təhlükəsizlik təqdim etdiyini" söylədi. O, Bəhreyn tribunasına "xalqların dinc yanaşı yaşaması, kral Həmad bin İsa əl-Xəlifə tərəfindən dəstəklənən dini tolerantlıqdan qaynaqlandığını" söylədi. Yəhudi tədqiqatçısı Ariel Scheibin fikrincə, Bəhreyndə yəhudilərin olması Talmudian dövrünə təsadüf edir. Scheib həmçinin ərəb mətnlərində yəhudilərin Bəhreynin paytaxtı Həcərdə yaşadıqlarını və Məhəmmədin qoşunlarının bölgəyə girdiyini, ancaq yəhudilərin İslamı qəbul etməkdən imtina etdiklərini bildirir^[3].

Müasir Dövr redaktə

Müxtəlif mənbələrə görə Bəhreyn yəhudilərinin sayı 36 ilə 50 arasındadır^[4]. Körfəz bölgəsindəki sinaqoqları olan yeganə ərəb ölkəsidir. Ölkənin yəhudiləri liberal orta təbəqədəndirlər, siyasətdə Ebrahim Daoud Nonoo və Houda Ezra Nonoo kimi fəal üzvləri var^[5]. İsrail Dövlətinin qurulmasından əvvəl Bəhreyndə 600 yəhudi yaşayırdı, lakin çox sayda yəhudi 1948 və 1967-ci illərdə baş verən antisemitizm iğtişaşları səbəbindən ölkədən qaçdılar. Bu gün Bəhreyndən olan yəhudilərin İsrailə gəlməsinə icazə verilmir. Bəhreynin 2004-cü ildə ABŞ ilə sərbəst ticarət sazişi bağladığı üçün Bəhreyn İsraili ticari boykotunu ləğv etdi. Bəhreyndəki müasir dövrdəki yəhudi icması, Bağdaddan olan yəhudi ailələrindən meydana gəldi. Cəmiyyətin əhalisi İsrailin qurulması və Altı günlük müharibə ilə azaldı. 1948-ci ildə antisemit üsyanları üçün Houda Nonoo The İndependent qəzetinə dedi: Bəhreynin cavabdeh olduğunu düşünmürəm. Bunlar xaricdən olan insanlar idi. Bəhreyn xalqının çoxu evlərini yəhudilərə açdı və onları qorudu. " İngiltərə və Bəhreyn arasındakı ticarət əlaqələrini idarə edən keçmiş siyasətçi Ser Charles Belgraveın fikirləri də Nonunu dəstəkləyir. Bu zaman yəhudilərə fiziki hücum və ya təcavüz və ya sinaqoq, məktəb, qəbiristanlıq kimi yəhudi təsisatlarına vandalizm yoxdur. Hökumət yəhudilərə din azadlığını təmin edən bir qanun qəbul etməməsinə baxmayaraq, bu qanunun olmamasını yəhudilər hiss etmirlər. Hökumət təhsildə qərəzsizlik və ya dözümlülük məsələsində xüsusi səy göstərmir. Bəzən bəzi antisemitizm siyasi yazıları və cizgi filmləri İsrail-Fələstin münaqişəsindən qaynaqlanır. Hökumət yəhudilərin ibadətinə müdaxilə etmədi.

Həmçinin bax redaktə

İstinadlar redaktə

↑ israelnationalnews.com. "A Book on the History of Bahraini Jews Debuts in the Gulf State. By Nissan Ratzlav-Katz, O7/03/07". 2015-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-18.
↑ BBC News. "Bahrain Names Jewish Ambassador". 29 Mayıs 2008. 2018-08-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-18.
↑ israelnationalnews.com. "A Book on the History of Bahraini Jews Debuts in the Gulf State. By Nissan Ratzlav-Katz, O7/03/07". 2015-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-18.
↑ gulfnews.com. "Bahrain defends contacts with US Jewish body. By Habib Toumi, April 04, 2007".
↑ gulfnews.com. "Bahraini Jewish woman elected rights body head. By Habib Toumi, September 04, 2005". December 19, 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 18, 2019.

Xarici keçid redaktə

Article about the current Jewish community in Bahrain
A Book on the History of Bahraini Jews Debuts in the Gulf State, Israel National News, 3 July 2007
Jewish Virtual Library on the Jews of Bahrain
Life’s good for Jews of Bahrain — as long as they don’t visit Israel, Jewish Standard, 19 October 2006
The Jews of Bahrain Arxivləşdirilib 2009-03-03 at the Stanford Web Archive, The Washington Times, 21 March 2000
Low profile but welcome: a Jewish outpost in the Gulf Arxivləşdirilib 2008-01-04 at the Wayback Machine The Independent, 2 November 2007

[1] israelnationalnews.com. "A Book on the History of Bahraini Jews Debuts in the Gulf State. By Nissan Ratzlav-Katz, O7/03/07". 2015-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-18.

[2] BBC News. "Bahrain Names Jewish Ambassador". 29 Mayıs 2008. 2018-08-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-18.

[3] israelnationalnews.com. "A Book on the History of Bahraini Jews Debuts in the Gulf State. By Nissan Ratzlav-Katz, O7/03/07". 2015-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-18.

[4] gulfnews.com. "Bahrain defends contacts with US Jewish body. By Habib Toumi, April 04, 2007".

[5] gulfnews.com. "Bahraini Jewish woman elected rights body head. By Habib Toumi, September 04, 2005". December 19, 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 18, 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]