Hatay dövləti
Hatay dövləti (Ərəbcə : لواء الإسكندرونة Lva 'Alaskandarune — İskəndərin Tugayı) hal-hazırda Türkiyə Respublikasına bağlı Hatay bölgəsində 7 sentyabr 1938 ilə 23 iyul 1939 tarixləri arasında qurulan dövlətdir. 23 iyul 1939 günü Türkiyə Respublikasına daxil olmuşdur.
| Dövlət | |||
| Hatay dövləti | |||
|---|---|---|---|
| دولة هتاي État du Hatay | |||
|
|||
| İstiqlal Marşı | |||
 |
|||
|
|
|||
| Paytaxt | Antakya | ||
| Dilləri | türk dili, fransız dili, ərəb dili | ||
| Rəsmi dilləri | türkcə, ərəbcə | ||
| Dövlət dini | İslam | ||
| Valyuta | Türk lirəsi, Suriya funtu | ||
| Ərazisi | 4.700 km² | ||
| Əhalisi | 234.379 (1939) | ||
| İdarəetmə forması | Respublika | ||
| Dövlət başçıları | |||
| Prezident | |||
| • | Tayfur Sökmen | ||
| Baş nazir | |||
| • | Əbdürrəhman Mələk | ||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Hatayın tarixi
redaktəHatay tarix boyu bir çox sivilizasiyaya ev sahibliyi etmiş və strateji mövqeyinə görə həmişə maraq bölgəsi olmuşdur. Hetlərdən farslara, Romalılardan Bizanslılara qədər bir çox sivilizasiyalar bölgədə hökm sürmüşdür. 16-cı əsrdə Osmanlı İmperatorluğunun hakimiyyəti altına keçən Hatay 1918-ci ildə Mudros barışıq müqaviləsi ilə fransızlar tərəfindən işğal edildi.[1]
Türk xalqı Fransanın işğalı altında olan Hatayda müstəqillik mübarizəsini davam etdirdi. Bu mübarizəyə Hatay Türkçü Cəmiyyəti və Tayfur Sökmen kimi liderlər öncülük etmişlər.[2]
1937-ci ildə Millətlər Cəmiyyətinin qərarı ilə Hatay xüsusi status aldı və Hatay Dövləti yaradıldı. 2 sentyabr 1938-ci ildə Hatay Millət Məclisinin qəbul etdiyi qərarla müstəqillik elan edildi. Dövlətin ilk prezidenti Tayfur Sökmen, baş naziri isə Əbdürrəhman Mələk olub.[3]
Hatay Dövlətinin Siyasi və İctimai Quruluşu
redaktəHatay Dövlətinin əhalisi türk, ərəb, erməni və kürd kimi müxtəlif etnik qruplardan ibarət idi. Dövlətin rəsmi dilləri türk və ərəb dilləri idi. Hatay Milli Məclisində 40 yer var idi və bu yerlərin 22-si türklər, 18-i isə ərəblər üçün ayrılmışdı.[4]
Hatay Dövlətinin İqtisadiyyatı
redaktəHatay dövlətinin iqtisadiyyatı əkinçilik və heyvandarlığa əsaslanırdı. Əsas kənd təsərrüfatı məhsulları pambıq, buğda, arpa və zeytun olub. Heyvandarlıqda mal-qara və qoyunçuluq geniş yayılmışdı.[5]
Hatayın Türkiyəyə qoşulması
redaktə1939-cu il iyunun 29-da Hatay Milli Məclisi Türkiyənin tərkibinə daxil olmaq qərarına gəldi. Bu qərar 7 iyul 1939-cu ildə Türkiyə Böyük Millət Məclisi tərəfindən təsdiq edilmişdir. Beləliklə, Hatay Türkiyə Cümhuriyyətinin 63-cü şəhəri oldu.[6]
İstinadlar
redaktə- ↑ Mustafa Akdağ. (2000). Hatay'ın Kurtuluş Mücadelesi. səh. 15
- ↑ Tayfur Sökmen. (1968). Hatay Hatıraları. səh. 20
- ↑ Ali Göksel . Hatay'ın Türkiye'ye Katılması.(2009) səh. 50
- ↑ Saim Kırlı. (2013). Hatay Devleti'nde Siyasi Partiler ve Seçimler. səh. 120
- ↑ İlhan Tekeli. (1987). Hatay'ın Ekonomisi. səh. 80
- ↑ Haydar Ünlü. (2004). Hatay'ın Türkiye'ye Katılma Süreci. səh. 150