Məbrurə Gönenç
Əminə Məbrurə Gönenç (1900, Konstantinopol – 6 dekabr 1981) — türk məktəb müəllimi və siyasətçi, Türkiyə Böyük Millət Məclisinin ilk 18 qadın millət vəkilindən (deputat) biri. O, Türkiyənin 5-ci, 6-cı və 7-ci parlamentində Afyon seçki dairəsinin millət vəkili kimi fəaliyyət göstərib.
| Məbrurə Gönenç | |
|---|---|
| türk. Mebrure Gönenç | |
 | |
Türkiyə Böyük Millət Məclisinin VII çağırış deputatı | |
| 8 mart 1943 – 14 iyun 1946 | |
| Seçki dairəsi | Afyon seçki dairəsi |
Türkiyə Böyük Millət Məclisinin VI çağırış deputatı | |
| 3 aprel 1939 – 15 yanvar 1943 | |
| Seçki dairəsi | Afyon seçki dairəsi |
Türkiyə Böyük Millət Məclisinin V çağırış deputatı | |
| 1 mart 1935 – 27 yanvar 1939 | |
| Seçki dairəsi | Afyon seçki dairəsi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1900 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 6 dekabr 1981 |
| Partiya | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Şəxsi həyatı redaktə
Məbrurə Gönenç İstanbulda, Osmanlı sultanı II Əbdülhəmidin şəxsi məsrəflər idarəsində məmur işləyən İbrahim və onun həyat yoldaşı Didarın ailəsində, rəsmi məlumatlara görə 1900, ailənin qeyri-rəsmi məlumatına görə isə 1898-ci ildə anadan olub.[1] İbtidai təhsilini Üsküdar qız peşə liseyində almış, daha sonra Beşiktaşdakı "Osmanlı birliyi məktəbi"ndə oxumuşdur. Gönenç 1914-cü ildə Arnavutköy amerikan qızlar liseyinə daxil olmuş və oran 1919-cu ildə bitirmişdir.[1][2]
Gönenç 1927-ci ildə Adana sakini olan həkim Əhməd Rəmzi ilə evlənib və həyat yoldaşı ilə Adanaya gedərək orada məskunlaşıb. Bu evlilikdən onun iki uşağı dünyaya gəlib.[1]
Pedaqoloji fəaliyyəti redaktə
Əminə Məbrurə ilk olaraq Bəylərbəyi Qızlar Məktəbində fransız dili müəllimi kimi fəaliyyətə başlayıb, daha sonra Gedikpaşadakı Amerikan Məktəbində dərs deyib.[1][2]
Siyasi karyera redaktə
Gönenç 1930-cu ildə Adana bələdiyyə məclisinə seçilmiş və beləliklə, məclisin ilk qadın üzvlərdən biri olmuşdur.[2] O, ərinin işi ilə bağlı 1933-cü ilin iyun ayında Mersinə köçmüş və 1934-cü ildə Mersin bələdiyyə məclisinin də üzvü olub.[1]
1934-cü ildə qüvvəyə minmiş seçki hüququ qanununa görə türk qadınlarına parlamentdə səs vermək və namizəd olmaq hüququ verilirdi. Gönenç 1935-ci il parlament seçkilərində Cümhuriyyət Xalq Partiyası (CHP) tərəfindən namizəd göstərilmiş və 666 seçicinin səsi ilə Afyonqarahisarın millət vəkili olaraq 5-ci parlamentə seçilmişdir.[1] Beləliklə, o, parlamentin ilk 18 qadın üzvündən biri olub. Bu qadınlar arasından TBMM kürsüsündə birinci and içən Gönenç olmuşdur və buna görə də o, həm də Türkiyənin ilk qadın millət vəkili olaraq tarixə düşüb.[3]
Gönenç 18-26 aprel 1935-ci il tarixlərində İstanbulda keçirilən 12-ci Beynəlxalq Qadınlar Konqresində iştirak etmişdir. O həm də 1935-c ildə təşkil edilən Üçüncü Türk Dil qurultayının iştirakçılarından idi.[3]
Gönenç 1935-ci ildə parlament üçün hazırladığı seçki dairəsi ilə bağlı hesabatında kəndlilərin maarifləndirilməsinin və alkoqolizmlə mübarizənin vacibliyini vurğulamışdır. O əlavə edib ki, qadınlar sosial cəhətdən kifayət qədər fəal deyillər, orta məktəblərdə müəllim çatışmazlığı var və ərazidəki termal bulaqların inkişaf etdirilərək turizmməqsədli istifadə edilməsi lazımdır. O, TBMM-də olduğu müddətdə Milli Məclisin İctimai işlər üzrə komitəsində çalışıb.[1]
Gönenç Türkiyənin 6-cı və 7-ci parlamentin də deputatı olmuş və iyulun 21-də keçirilən 1946-cı il parlament seçkilərinə qədər TBMM-dəki yerini qorumuşdur.[1][3] O, millət vəkili kimi fəaliyyəti dövründə heç vaxt Afyonqarahisarda olmayıb.[2]
Sosial fəaliyyət redaktə
Gönünç 1949-cu ildə Səhiyyə Nazirliyinə bağlı bir qurum olan Korlar Dərnəyi və onun Korlar Məktəbinin sədri olub. O Türkiyədə Brayl əlifbasının qəbul edilməsində mühüm rol oynamışdır.[1][3]
Məbrurə Gönenç 6 dekabr 1981-ci ildə ürək çatışmazlığından vəfat etmişdir.[1]
İstinadlar redaktə
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Duroğlu, Sibel. "Türkiye'de İlk Kadın Milletvekilleri - Mebrure Gönenç" (PDF) (türk). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 2007. 67–69. 2015-02-07 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2018-01-10.
- ↑ 1 2 3 4 Şahin, Cemile. Türk parlamentosundakı kadın milletvekilleri (1935-2007) (Tezis) (türk). Ərzurum: Atatürk Universitetinin Sosial Elmlər İnstitutu. 2010. 2022-12-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-28.
- ↑ 1 2 3 4 "Mebrure Gönenç (1900-1981)". Atatürk Ansiklopedisi (türk). 2021-05-03. İstifadə tarixi: 2024-05-01.