Portal:Arxeologiya
redaktə
Seçilən məqalə Ötzi, Ötsi yaxud Similaun adamı (alm. Ötzi, it. Mummia del Similaun) — insan epoxasının mis dövrünə aid buzlaşmış insan mumiyası. Ötzi mumiyası 1991 ci ildə Tirolun Ötztal Alpındakı (alm. Ötztaler Alpen) Şnalştal buzlağında (alm. Schnalstal), 3200 m hündürlükdən, kəskin buz ərintisi nəticəsində aşkarlanmışdır. Mumiyanın mənsub olduğu şəxsin ölüm tarixi radio kömür müayinəsi əsasında e.ə. ≈ 3359 və 3105 il, yaşı isə ≈5250 il müəyyən edilmişdir. Avstriyada mumiya Ötzi adamı, İtaliyada isə “Similaun adamı” və “Tirol buzlaq adamı” kimi təqdim edilmişdir. 2011 ci ilin oktyabrında alimlər Ötzinin genetik kodunu açmağa müvəffəq olmuşlar. redaktə
Arxeoloqlar Lео Frоbеnius (1873-1928) аrхеоlоq, еtnоlоq, fоlklоrşünаs оlmuş, diffuziоnizm çərçivəsində «mədəniyyətin аnоtоmiyаsı, mоrfоlоgiyаsı, fiziоlоgiyаsı» və «mədəni dаirələr» nəzəriyyəsini yаrаtmışdır. Аfrikа mədəniyyətinin mаhir bilicisi оlаn Frоbеnius Аfrikа, Аvstrаliyа və Оkеаniyа хаlqlаrının mədəniyyətinin tədqiqi ilə əlаqədаr 12 еkspеdisiyаdа оlmuşdur. Tədqiqаtlаrının nəticəsini «Аfrikа mədəniyyətinin mənşəyi» (1898) əsərində cəmləşdirən Frоbеnius mədəniyyətə cаnlı оrqаnizm kimi bахmış, dəyişməsinin ümumi həyаt qаnunlаrınа tаbе оlduğunu bildirmişdi. redaktə
Seçilən şəkilAzıxantropun Azıx mağarasından tapılmış çənə sümüyü. Azərbaycan Tarix Muzeyində saxlanılır. redaktə
Arxeoloji abidələr Gəmiqaya petroqlifləri – Kiçik Qafqazın Ordubad dağlarında, Qapıcıq dağının cənub və şərq yamaclarındakı Nəbi yurdunda, Qaranquş yaylaqlarında yerləşən qayalarda çəkilmiş petroqlif-piktoqramlar, Azərbaycan mədəniyyətinin ən qədim nümunələrindən biri. Gəmiqaya rəsmləri 1968 – ci ildən tədqiq olunmaqdadır. Naxçıvan MR Ali Məclisi “Ordubad rayonundakı Gəmiqaya abidəsinin tədqiq olunması barədə” 26 aprel, 2001 – ci il tarixli sərəncan qəbul etmişdir. Arxeoloqlar Qaranquş yaylağında qayaüstü rəsmlərin həkk olunduğu ərazidə Azərbaycanın qədim sakinlərinə aid yurd yerlərinin qalıqlarını aşkara çıxarmış, müəyyənləşdirmişlər ki, Alp çəmənlikləri ilə zəngin olan Gəmiqaya - Qaranquş yaylağı Naxçıvanın qədim sakinlərinin əsas ov məskənlərindən biri olmuşdur. Sonralar isə buralar Araz sahilində, eləcə də Naxçıvançay, Əlincəçay, Gilançay vadilərində yaşamış tayfaların yaylaq yerləri olmuşdur. Elə həmin dövrlərdən buradakı qayalar üzərində insan və müxtəlif heyvan (keçi, maral, öküz, quş və s.) rəsmləri, yay-oxla keçi ovlanması səhnəsi, ayrı - ayrı işarələr və s. təsvirlər həkk edilmişdir. redaktə
Arxeologiya indeksləriredaktə
Mədəniyyətlər Aşel mədəniyyəti — Azərbaycan ərazisində arxeoloji mədəniyyətdir. Azərbaycanda Aşel mədəniyyəti Quruçay mədəniyyəti əsasında inkişaf etmiş və onun ikinci mərhələsini təşkil etmişdir. Aşel mədəniyyətinə aid tapıntılar Azərbaycan ərazisində Qazax rayonunun Qayalı, Acıdərə, Şişquzey düşərgələrindən və digər abidələrdən aşkar edilmişdir. Lakin Aşel mədəniyyətinə aid ən zəngin maddi-mədəniyyət nümunələri Azıx mağarasından aşkar olunmuşdur. Azıx mağarasında Aşel mədəniyyətinin başlıca olaraq erkən və orta mərhələsi geniş təmsil olunmuşdur. Erkən Aşel 700-500 min il bundan əvvələ aid edilir. Azıx mağarasında Erkən Aşel Quruçay mədəniyyəti əsasında inkişaf etmiş və onun davamı olmuşdur. Aşel dövrünün erkən mərhələsi Azıx mağarasının altıncı təbəqəsində aşkar olunmuşdur. Bu təbəqədən xeyli daş məmulatı (2000-dən artıq), ocaq qalıqları, müxtəlif heyvan sümükləri, bitki ovuntusu aşkar olunmuşdur. Heyvan qalıqlarının çox aşkar olunması Aşel dövründə təsərrüfatda ovçuluğun əsas yer tutduğunu göstərir. redaktə
Arxeoloji muzeylər Münhen Qliptoteki (alm. Münchener Glyptothek) — Bavariya əyalətinə məxsus qədim Roma-yunan dövrünə aid heykəllər kolleksiyası. Qliptotek Münhen muzeyi 1813-cü ildə yaradılmışdır. Muzeyin kolleksiyasına ellinizm dövrünə aid "sərxoş catir", Artemida, Knidoslu Afrodita , Egin adasındakı Afay məbədinin frontal heykəl fiqurları - "eginetlər" və s. daxildirlər. redaktə
Kateqoriyalarredaktə
Əlaqəli portallar
|
