Seysmik dalğalar
Seysmik dalğalar — zəlzələ və ya güclü partlayış nəticəsində Yerdə yaranan dalğalar.
Elmi izahıRedaktə
Seysmik dalğalar, zəlzələ mənbəyindən başlayaraq üç növ dalğa formasında yayılır. Bu dalğalar birinci (P), ikinci (S) və səth (L) dalğaları kimi sistemləşdirilmişdir.
P dalğaları - uzununa dalgalari olub, yayilma süreti 6-9 km/san olur. P dalğalrı Yer təbəqələrini bir-birində yaxınlaşdiraraq həm təbəqələr arası, həm də təbəqələrin ayrı-ayrı hissələri arasında sıxlaşma və seyrəkləşmə yaradır.
S dalgaları - eninə dalğalardır və Yer təbəqələrinin rəqsi hərəkət istiqamətinə perpendikulyar istiqamətdə yayılır bu dalğalarin surəti P dalğalarının sürətindən kicikdir və seysmoqraf S dalğalarını ikinci novbədə qeydə alır.
L dalğalari - zəlzələnin dağıdıcı fəlakətlərini yaradan və yerin səthi boyunca yayılan dalğalardır. Bu dalğaların surəti P və S dalğalarının surətindən kiçik, rəqs periodları və dalga uzunluqları isə daha boyükdür. Zəlzələnin gücünü təyin etmək üçün 12 ballıq Beynəlxalq seysmik şkaladan istifadə edilir. Bu şkala ilk dəfə zəlzələnin gücünü ölçmüş amerikalı alim Caroz F.Rixterin şərəfinə Rixter şkalası adlanmışdır. Gücü 1.5 bala qədər olan zəlzələ zəif, 8,5 baldan yüksək olanı isə şiddətli hesab olunur.