VII İohann (imperator)
VII İohann Paleoloq (yun. Ἰωάννης Παλαιολόγος, Iōánnēs Palaiológos; 1370[1][2][…], Konstantinopol – 22 sentyabr 1408, Saloniki) — Bizans imperatoru.[5][6]
| VII İohann | |
|---|---|
| yun. Ιωάννης Ζ' Παλαιολόγος | |
 | |
| 14 aprel 1390 – 17 sentyabr 1390 | |
| Əvvəlki | V İohann |
| Sonrakı | V İohann |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1370[1][2][…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 22 sentyabr 1408 |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | Regent |
| Atası | IV Andronik (imperator)[3] |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elm sahəsi | hökumət[4], siyasət[4] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1370-ci ildə Konstantinopolda (indiki İstanbul) dünyaya gəldi. Atası IV Andronik Bizans imperatoru idi və babası V İohannla birlikdə ortaq imperator kimi hökm sürürdü. Anası isə Bulqar çarı İvan Aleksandrın qızı Keratsa idi. Bu səbəblə taxtın növbəti varisləri sırasında görülürdü.
1371-ci ildə atası V İohann Osmanlı sultanı Murad Hüdavəndigarın təbəəliyini qəbul etdi. O əsnada imperator Osmanlı ordusuyla birlikdə Rumelidə idi və bundan istifadə edən atası Andronik babasının əleyhinə üsyan başlatdı. Sultan Muradın o əsnada Bursada olan oğlu Savcı bəylə birləşən Andronikin üsyanı 1373-cü ilin mayında baş tutdu. Savcı bəy özünü Bursada sultan, atası Andronik isə Konstantinopolda imperator elan etdi. Ancaq Bizans mənbələrinə görə, 25 may 1373-cü ildə baş tutan çatışmada hər ikisi məğlub edildi. Atası babasının birliklərinə təslim olsa da (30 may), bir gözü kor edildi və taxtdan məhrum edilərək əmisi Manuel varis elan olundu.
Ancaq 3 il sonra - 1376-cı ilin iyulunda genuyalıların dəstəyilə atası Andronik həbsdən qaçdı və Osmanlı sultanı Murad Hüdavəndigara sığınaraq Gelibolu yarımadasının təhvil verilməsi qarşılığında ittifaq təklif etdi. Osmanlı sultanı onun bu təkifi qəbul etdi və nəticədə, babası V İohann və əmisi Manuel Konstantinopolda həbs olundular. VII İohann isə ortaq imperator təyin edildi. Ancaq artan narazılığın sonunda Osmanlı sultanı Murad Hüdavəndigarın müdaxiləsi ilə babası V İohann və əmisi Manuel 1 iyul 1379-cu ildə həbsdən çıxarıldı və hakimiyyətləri bərpa olundu. Atası IV Andronik isə qaçaraq gizləndi və 1381-ci ildə bağışlanaraq yenidən ortaq imperator elan olundu.
Atasının 1385-ci ildə vəfat etməsinin ardından VII İohann onun taxt iddiasını davam etdirdi. Bulqar çarı və Genuyalıların dəstəyilə 1390-cı ildə hakimiyyəti ələ aldı. Əmisi II Manuelin paytaxtda olmamasından istifadə edən VII İohann Konstantinopola gələrək özünü suveren imperator elan etdi. Paytaxt əhalisi tərəfindən coşquyla qarşılanmağına baxmayaraq əmisi II Manuelin səfərdən qayıtmasıyla onun səltənəti sonlandı. Osmanlı sultanı İldırım Bəyazid və Malta cəngavərlərinin dəstəyilə babası V İohannın hakimiyyəti bərpa olundu. Taxtdan endirilən VII İohann isə İldırım Bəyazidin vassalı olaraq Selumbriyada (indiki Silivri) yaşamağa davam etdi. Babasının bir il sonra vəfatıyla əmisi II Manuel təkbaşına hakimiyyəti ələ aldı.
Ancaq bölgədə artan Osmanlı təzyiqi səbəbilə 1399-cu ildə əmisi II Manuellə sülh bağladı və Konstantinopola gələrək yenidən ortaq imperator elan olundu. O əsnada Konstantinopolu mühasirəyə almağa hazılaşan İldırım Bəyazidə qarşı yardım toplamaq məqsədilə Avropaya səyahətə çıxan II Manuelin yerinə naib olaraq imperiyanı idarə etdi. Onun əsas məsuliyyəti isə şəhəri mühasirəyə alan Osmanlılara müqavimət göstərmək oldu. Şəhəri cəsarətlə müdafiə etdi və Əmir Teymurun Anadoluya gəlməsiylə bu təhlükədən xilas oldu. İldırım Bəyazidin 20 iyul 1402-ci ildə Ankara döyüşündə məğlub edilərək əsir düşməsinin ardından, bölgədə Bizansın nüfuzu yenidən yüksəldi. İldırım Bəyazidin oğullarından Süleyan Çələbi qardaşı Qasım və bacısı Fatmanı Konstantinopola girov göndərdi və imperatorun dəstəyini alaraq özünü Osmanlı sultanı elan etdi.
1403-cü ilin iyununda əmisi II Manuelin dönüşüylə naibliyi sonlandı. Ancaq əmisinin dönüşüylə hakimiyyətdən alındı və Lesbos adasına sürgün edildi. Ancaq adaya göndərildiyi əsnada qaçdı və mübarizəyə davam etdi. 1403-cü ildə tərəflər arasında bağlanan yeni sazişə görə, VII İohann yenidən ortaq imperator elan olundu və 3 yaşlı oğlu Androniklə birlikdə muxtariyyət alaraq Salonikidə təkbaşına hakimiyyətə gəldilər. 1408-ci ildə Salonikidə vəfat etdi.
Mənbə
redaktə- Nicol, Donald M. (1993). The Last Centuries of Byzantium, 1261-1453. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9780521439916
- Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor: University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-08260-5
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 Pas L. v. Ioannes VII Palaiologos // Genealogics (ing.). 2003.
- ↑ 1 2 Emperor of the East John VII Palaeologus // Faceted Application of Subject Terminology.
- ↑ Lundy D. R. John VII Palaeologus, Emperor of Constantinople // The Peerage (ing.).
- ↑ 1 2 Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- ↑ Nicephorus Gregoras. Byzantine History. Vol. 1. Saint Petersburg. 1862
- ↑ Grierson, Philip (1999). Catalogue of the Byzantine Coins in the Dumbarton Oaks Collection and in the Whittemore Collection: Michael VIII to Constantine XI, 1258-1453. Dumbarton Oaks. p. 95. ISBN 978-0-88402-261-9