Qırmızı Qəsəbə
Fətəli xan[2], Qırmızı Qəsəbə[3] və ya Qırmızı[4] (keçmiş adları Kulqat, Yevreyskaya Sloboda, Krasnaya Sloboda) — Azərbaycan Respublikasının Quba rayonunun inzibati ərazi vahidində qəsəbə. Eyniadlı bələdiyyənin tərkibindədir.[3]
| Qırmızı Qəsəbə | |
|---|---|
 | |
 | |
| 41°22′17″ şm. e. 48°31′04″ ş. u. | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Əsası qoyulub | 1742 |
| Mərkəzin hündürlüyü | 569 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 3 200 [1] nəfər |
|
| |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
.svg)
TarixiRedaktə
Qırmızı Qəsəbə Quba rayonunda, Qusara gedən yol üzərində yerləşir. Bura yəhudilər Abbasqulu ağa Bakıxanovun dəstəyi ilə köçürülmüşdür.[mənbə göstərin]
Bu kəndin əsasının 1731-ci ildə qoyulduğu güman edilir. Bu dövrdə siyasi təzyiq səbəbindən indiki əraziyə (Kulqat) köçən dağ yəhudiləri buraya kompakt formada yerləşir. Kəndin ilkin adı olan Kulqat indi də Qırmızı Qəsəbəni təşkil edən kvartallardan birinin adını daşıyır.
Ərazi 7 məhəllədən ibarətdir: Kulqat, Qusar, Qarçoq, Giləki, Ağacani, Çapkəni və Mizrahi. Bütün bu kvartallar əslində bu əraziyə köçən dağ yəhudilərinin gəldiyi ərazini və soyunu göstərir.
Qəsəbədə ən qədim kvartal Kulqatdır. Kulqat yəhudiləri özlərinin dediklərinə görə onlara qarşı siyasi təzyiq edən Kulqat xanının təzyiqi ilə bu əraziyə köçüblər. Qusar kvartalında yaşayan yəhudilər bura 1779-cu ildə Qusardan, Qarçoq kvartalında yaşayan yəhudilər bura Dərbənddən, Giləki kvartalında yaşayanlar Gilandan, Ağacani kvartalında yaşayanlar İranın Saqqız ərazisindən, Çapkəni kvartalında yaşayanlar Dağıstanın Axtı vilayətindən, Mizrahi kvartalında yaşayanlar isə Qubanın yaxınlığından bu əraziyə gəlmişdi.[5]
XVIII əsrdə bu qəsəbə "Qafqazın Yerusəlimi" adını almışdı.[6]
İkinci dünya muharibəsindən sonra yəhudi əsilli əhalinin sayı kənddə daha da artdı. Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra İsrail burada yaşayan yəhudilərə kömək edir.
1990-cı illərin əvvəllərində Qırmızı qəsəbənin sakinlərinin xahişi ilə Milli Məclis qəsəbənin adını dəyişib "Fətəli xan" adlandırılmasını qərara almışdı. Lakin həmin qərar təsdiq edilmədiyindən qəsəbənin köhnə adı saxlanıldı.[7] Lakin 5 oktyabr 1999-cu ildə qəsəbənin dəyişdirilərək Fətəli xan adlandırılmışdır.[2]
MədəniyyətiRedaktə
Əhalinin 99%-i yəhudidir. Qəsəbədə üç sinaqoq[8] və bir rus dilli orta məktəb fəaliyyət göstərir. Rayonun yerli camaatı qəsəbəni "Qırmızıkənd" (Krasnoselsk) adlandırır.
TəhsilRedaktə
2006-cı ildə qəsəbədəki 1 nömrəli orta məktəbə həmin qəsəbədə yaşamış tanınmış jurnalist İsaak Abramoviç Xanukovun adı verilmişdir.[4]
Coğrafiyası və iqlimiRedaktə
Qəsəbə Qudyalçayın kənarında yerləşir
ƏhalisiRedaktə
Əhalisi əsasən Dağ yəhudiləridən ibarətdir. Bundan başqa burada azərbaycanlılar və ləzgilər də yaşayır.
ŞəxsiyyətləriRedaktə
- Yevda Abramov - millət vəkili
- Qod Nisanov - iş adamı
- Zarah İliyev - iş adamı
İqtisadiyyatıRedaktə
Əhali əsasən ticarətlə məşğuldur.
QalereyaRedaktə
Qırmızı Qəsəbədə bir küçə
Qəsəbədə yerləşən evlər
Dağ yəhudilərin muzeyi
.jpg)
İstinadlarRedaktə
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq istinad şablonları ilə göstərilməlidir. |
- ↑ https://www.stat.gov.az/menu/6/statistical_yearbooks/source/demoqraphy_2019.zip
- ↑ 1 2 Azərbaycan Respublikasının bəzi rayonlarının inzibati-ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında
- ↑ 1 2 Bələdiyyələrin əraziləri və torpaqları haqqında
- ↑ 1 2 Quba rayonunun Qırmızı qəsəbəsindəki 1 nömrəli orta məktəbə İsaak Abramoviç Xanukovun adının verilməsi haqqında
- ↑ Миллер, Борис, Таты и их расселение и говоры: (материалы и вопросы), Баку, 1929, стр. 16
- ↑ Hidayət Orucov. "Azərbaycanda din: ən qədim dövrdən bu günədək". Bakı: "İdrak İB", 2012, səhifə 49
- ↑ Sən belə deyildin, əzəl ay Quba...
- ↑ Azərbaycan Milli Ensklopediyası səh. 155.