Qırmızı Qəsəbə
Qırmızı Qəsəbə (əvvəlki adları: Kulqat; Yevreyskaya Sloboda; Krasnaya Sloboda; Qırmızı Qəsəbə; Fətəli xan) — Azərbaycan Respublikasının Quba rayonunun inzibati ərazi vahidində qəsəbə. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 5 oktyabr 1999-cu il tarixli, 708-IQ saylı Qərarı ilə Quba rayonunun Qırmızı Qəsəbə qəsəbə inzibati-ərazi vahidi tərkibindəki Qırmızı Qəsəbə şəhər tipli qəsəbə Fətəli xan şəhər tipli qəsəbə, Qırmızı Qəsəbə qəsəbə inzibati-ərazi vahidi Fətali xan qəsəbə inzibati-ərazi vahidi adlandırılmışdır.[1]
| Qırmızı Qəsəbə | |
|---|---|
 | |
| 41°22′17″ şm. e. 48°31′04″ ş. u. | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Əsası qoyulub | 1742 |
| Mərkəzin hündürlüyü | 569 m |
| Saat qurşağı | |
|
| |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
.svg)
ToponimiasıRedaktə
Rayonun yerli camaatı qəsəbəni "Qırmızıkənd" (Krasnoselsk) adlandırır.
TarixiRedaktə
Qırmızı Qəsəbə Quba rayonunda, Qusara gedən yol üzərində yerləşir. Bura yəhudilər Abbasqulu ağa Bakıxanovun dəstəyi ilə köçürülmüşdür.
Bu kəndin əsasının 1731-ci ildə qoyulduğu güman edilir. Bu dövrdə siyasi təzyiq səbəbindən indiki əraziyə (Kulqat) köçən dağ yəhudiləri buraya kompakt formada yerləşir. Kəndin ilkin adı olan Kulqat indi də Qırmızı Qəsəbəni təşkil edən kvartallardan birinin adını daşıyır.
Ərazi 7 məhəllədən ibarətdir: Kulqat, Qusar, Qarçoq, Giləki, Ağacani, Çapkəni və Mizrahi. Bütün bu kvartallar əslində bu əraziyə köçən dağ yəhudilərinin gəldiyi ərazini və soyunu göstərir.
Qəsəbədə ən qədim kvartal Kulqatdır. Kulqat yəhudiləri özlərinin dediklərinə görə onlara qarşı siyasi təzyiq edən Kulqat xanının təzyiqi ilə bu əraziyə köçüblər. Qusar kvartalında yaşayan yəhudilər bura 1779-cu ildə Qusardan, Qarçoq kvartalında yaşayan yəhudilər bura Dərbənddən, Giləki kvartalında yaşayanlar Gilandan, Ağacani kvartalında yaşayanlar İranın Saqqız ərazisindən, Çapkəni kvartalında yaşayanlar Dağıstanın Axtı vilayətindən, Mizrahi kvartalında yaşayanlar isə Qubanın yaxınlığından bu əraziyə gəlmişdi.[2]
XVIII əsrdə bu qəsəbə "Qafqazın Yerusəlimi" adını almışdı.[3]
İkinci dünya muharibəsindən sonra yəhudi əsilli əhalinin sayı kənddə daha da artdı. Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra İsrail burada yaşayan yəhudilərə kömək edir.
Coğrafiyası və iqlimiRedaktə
Qəsəbə Qudyalçayın kənarında yerləşir.
ƏhalisiRedaktə
Əhalisi əsasən dağ yəhudiləridən ibarətdir. Bundan başqa burada azərbaycanlılar və ləzgilər də yaşayır.
Tanınmış şəxsləriRedaktə
- Yevda Abramov — millət vəkili
- Qod Nisanov — iş adamı
- Albert Aqarunov — milli qəhrəman
- Zarah İliyev — iş adamı
- German Zaxaryev — iş adamı
- Akif Gilalov — iş adamı
- Zaur Gilalov — iş adamı
- Aydəmir Hacıyev — şəhid
İqtisadiyyatıRedaktə
Əhali əsasən ticarətlə məşğuldur.
MədəniyyətiRedaktə
TəhsilRedaktə
Qəsəbədə bir rus dilli orta məktəb fəaliyyət göstərir. 2006-cı ildə qəsəbədəki 1 nömrəli orta məktəbə bu qəsəbədə yaşamış tanınmış jurnalist İsaak Abramoviç Xanukovun adı verilmişdir.
DinRedaktə
Qəsəbədə üç sinaqoq mövcuddur.
ŞəkilləriRedaktə
Qırmızı Qəsəbədə bir küçə
Qəsəbədə yerləşən evlər
Dağ yəhudilərin muzeyi
.jpg)
İstinadlarRedaktə
- ↑ "Azərbaycan Respublikasının bəzi rayonlarının inzibati-ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 5 oktyabr 1999-cu il tarixli, 708-IQ saylı Qərarı". 2022-06-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-24.
- ↑ Миллер, Борис, Таты и их расселение и говоры: (материалы и вопросы), Баку, 1929, стр. 16
- ↑ Hidayət Orucov. "Azərbaycanda din: ən qədim dövrdən bu günədək". Bakı: "İdrak İB", 2012, səhifə 49