Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayəti

Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayəti
Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayəti
İnzibati mərkəz	Çerkessk
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	12 yanvar 1922
Ləğv edilib	16 may 1992
Sahəsi	14.100 km²;
Əhalisi
Əhalisi	417.560 nəf. (1989);

Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayəti (Qaraçay-Çərkəz MV) — RSFSR daxilində 12 yanvar 1922-ci ildən 26 aprel 1926-cı il və 11 fevral 1957-ci ildən 16 may 1992-ci ilə qədər mövcud olmuş inzibati-ərazi vahididir.

İnzibati mərkəzi Çerkessk şəhəridir.

Tarixi

Vilayət 1922-ci il yanvarın 12 -də Kuban-Çernomorsk vilayətinin Batalpaşinski idarəsi və Dağ MSSR Qaraçay Milli Dairəsi ərazisinin böyük hissəsindən, mərkəzi Batalpaşinskaya kəndindən yaradılmışdır.

1924-cü il oktyabrın 16-dan rayon Şimali Qafqaz diyarının tərkibinə daxil edildi.

1926-cı il aprelin 26-da rayon Qaraçay Muxtar Vilayəti və Çerkes Milli Dairəsinə bölündü, Batalpaşinski rayonu isə Şimali Qafqaz ərazisinə verildi.

1957-ci il fevralın 11 — də Qaraçayların reabilitasiyasından sonra Çərkəz Muxtar Vilayəti Stavropol diyarının tərkibində Qaraçay-Çərkəz Muxtar Dairəsinə^[2] çevrildi. Stavropol diyarının Zelençukski, Karaçayevski və Ust-Cequtinski rayonları da ona verildi^[3] .

30 noyabr 1990-cı ildə Qaraçay-Çərkəz Muxtar Dairəsi Stavropol diyarından ayrıldığını və RSFSR tərkibində Qaraçay-Çərkəz Sovet Sosialist Respublikasının (QÇSSR) yaradıldığını elan etdi.

1990-cı il dekabrın 15-də RSFSR Xalq Deputatlarının II qurultayı Qaraçay-Çərkəziyanın Stavropol diyarından çıxarılmasını qanuniləşdirdi və RSFSR Konstitusiyasına düzəlişlər etdi.^[4]

1991-ci il iyulun 3 -də RSFSR Ali Soveti Rusiya konstitusiyasına Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayətini RSFSR-in tərkibində Qaraçay-Çərkəz Sovet Sosialist Respublikasına çevirən dəyişiklik etdi. Bu düzəliş RSFSR Xalq Deputatları qurultayına baxılması üçün təqdim edildi^[5] .

21 aprel 1992-ci ildə Rusiya Xalq Deputatları Konqresi RSFSR konstitusiyasına Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayətini Qaraçay-Çərkəz Respublikasına çevirən düzəliş qəbul etdi^[6] . Düzəliş 16 may 1992-ci ildə "Rossiyskaya qazeta"da dərc olunduqdan sonra qüvvəyə minmişdir^[7] .

İnzibati bölgü

23 mart 1977-ci il tarixinə rayona 2 rayon tabeliyində olan şəhər daxil idi:

Qaraçayevsk ;
Çerkessk

və 8 rayon:

Əhali

Bölgə əhalisinin dinamikası:

İllər	Əhali sayı, nəfər	Mənbə
1959	277 959	1959-cu il siyahıyaalınması
1970	344 651	1970-ci il siyahıyaalınması
1979	368 343	1979-cu il siyahıyaalınması
1989	414 970	1989-cu il siyahıyaalınması

1989-cu il siyahıyaalınmasına əsasən əhalinin milli tərkibi :

Milliyyət	Əhali sayı, nəfər	Ümumilikdə faiz payı </br> əhali, %
ruslar	175 931	42.4
qaraçaylar	129 449	31.2
çərkəzlər	40 241	9.7
Abaza	27 475	6.6
noqaylar	12 993	3.1
ukraynalılar	6 308	1.5
osetinlər	3 806	0.9
tatarlar	2 496	0.6
yunanlar	bir 630	0.4
Ümumi	414 970	100

Həmçinin bax

Qaraçay-Çərkəz Respublikası

İstinadlar

[_ec062ad1f7f12c0f-1] ttp://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg1.php.

[2] "Закон СССР от 11.02.1957 "Об утверждении Указов Президиума Верховного Совета СССР о восстановлении национальной автономии балкарского, чеченского, ингушского, калмыцкого и кар..." 2015-07-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-09.

[3] СК/Хроника основных АТ изменений в Ставропоольском крае в 1945–1991.pdf Сборник "Промышленность Ставропольского края в архивных документах (1945–1991 гг.) ^{[ölü keçid]}

[4] "Закон РСФСР от 15 декабря 1990 г. "Об изменениях и дополнениях Конституции (Основного Закона) РСФСР"". 2016-03-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-09.

[5] Закон РСФСР от 3 июля 1991 г. "Об изменениях и дополнениях Конституции (Основного Закона) РСФСР в связи с преобразованием автономных областей в Советские Социалистические Республики"

[6] Закон Российской Федерации от 21 апреля 1992 года № 2708-I "Об изменениях и дополнениях Конституции (Основного Закона) Российской Советской Федеративной Социалистической Республики"

[7] "Список законов РСФСР/РФ. 1990-1993". 2015-01-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-09.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]