Vikipediya:Bloklama qaydaları

Qayda səsvermə nəticəsində qəbul edilmişdir.

• Səsvermə müddəti: 6 iyun — 21 iyun 2023-cü il.
• Qüvvədədir: 24 iyun 2023-cü ildən.

Bloklama Vikipediya inzibatçılarının istifadəçiləri texniki olaraq redaktə hüququndan məhrum etməsi deməkdir. Blok istifadəçi hesablarına, İP ünvanlarına və İP ünvanlarının diapazonlarına müddətli və ya müddətsiz, bütün və ya səhifələrin bir hissəsinə tətbiq oluna bilər. Bloklanmış istifadəçilər Vikipediyaya daxil olmağa davam edə bilər, lakin bloklandıqları hər hansı səhifəni redaktə edə bilməzlər (o cümlədən, lazım olduqda, öz istifadəçi səhifələri). Əksər hallarda bütün səhifələrdən bloklanmış istifadəçi yalnız öz müzakirə səhifəsini redaktə edə bilir.

Bloklar istifadəçiləri cəzalandırmaq üçün deyil, pozuculuq fəaliyyətinin qarşısını almaq üçün istifadə olunur. İstənilən istifadəçi pozulma barədə məlumat verə və inzibatçılardan pozucu hesabı və ya IP ünvanını bloklamaq barədə məlumat verə bilər.

Əgər istifadəçilər blokun düzgün tətbiq olunmadığına inanırlarsa, onlar həmin blokun nəzərdən keçirilməsi üçün Vikipediya:İnzibatçılara müraciət səhifəsindən, yaxud öz müzakirə səhifələrindən {{bloku aç}} şablonu vasitəsilə inzibatçılara müraciət edə bilərlər. İnzibatçılar blokun əsassız olduğunu və ya artıq uyğun olmadığını hiss etdikdə istifadəçini blokdan çıxara bilərlər.

Məqsəd və hədəflər

Blok Vikipediyanı vurula biləcək zərərdən qorumağa və gələcəkdə mümkün problemləri azaltmağa xidmət etməlidir. Problemlər təkrarlanarsa, bloklar uzun müddət arta bilər. Onlar qisas kimi deyil, layihəni və digər istifadəçiləri pozuntudan və qeyri-münasib davranışlardan qorumaq və qeyri-münasib davranışın gələcəkdə mümkün təkrarlanmasının qarşısını almaq üçün nəzərdə tutulub. Bloklama, müdaxilə etməzdən əvvəl vəziyyətlərlə tanış olmalı və verdikləri hər hansı bir bloka haqq qazandıra bilməsi tələb olunan inzibatçılara həvalə edilən ən güclü vasitələrdən biridir.

Ümumiyyətlə, bir məsələ "soyuq" olduqdan və mövcud pozuntu riski başa çatdıqdan sonra, retrospektiv olaraq bloklanaraq onu yenidən açmaq adətən uyğun deyil. Bu vəziyyətdə, davam edən və ya ciddi narahatlıq olarsa, istifadəçinin müzakirəsinə və mümkün sanksiyalarına imkan vermək üçün bir neçə mübahisənin həlli prosesi mövcuddur.

Bloklara etiraz edilə bilər. Blokun açılması müraciətləri də qarşısının alınması və çəkindirilməsi baxımından qərara alınır. Əgər istifadəçi imtina etməyə razılaşarsa və məsələdən dərs almış kimi görünürsə və ya vəziyyət müvəqqəti olubsa və indi başa çatıbsa, istifadəçinin bloku daha əvvəl açıla bilər. Eyni şəkildə, daha əvvəlki bloku ləğv edildikdən sonra əvvəlki qeyri-münasib davranışa qayıdan istifadəçi, davranışın dəyişdirilməsinin və qəbuledilməzliyinin vacibliyini vurğulamaq məqsədilə müraciətinin qəbul edilmədiyini görə bilər.

Blok cəza olmamalıdır

Blok aşağıdakı hallar üçün tətbiq edilməməlidir:

1. qisas almaq
2. alçaltmaq
3. cəzalandırmaq və ya
4. davranışında hər hansısa bir problem yoxdursa

Bloklar profilaktik olmalıdır

Blok aşağıdakı hallar üçün tətbiq edilməlidir:

1. Vikipediyaya gözlənilən və ya davam edən zərərin və pozuculuq fəaliyyətinin qarşısını almaq;
2. pozucu davranışın davam etməsinin qarşısını almaq;
3. cəmiyyət normaları çərçivəsində daha məhsuldar, rahat redaktə üslubunu təşviq etmək;

"Qarşısını almaq" təkrarlanma ehtimalına əsaslanır. Məsələn, qısa bir müddət əvvəl redaktoru bloklamağı əsaslandırmaq mümkün olsaydı belə, indi belə bir bloklama, xüsusən də o vaxtdan bəri fəaliyyətlər dayandırılıbsa və ya davranış problemləri həll olunubsa, artıq əsaslandırıla bilməz.

Bloklar üçün ümumi əsaslandırmalar

Aşağıda blok tətbiq etmək üçün ümumi səbəblərdən bəziləri göstərilib.

Bir qayda olaraq, şübhə etdiyiniz zaman bloklamayın; əvəzinə məsləhət üçün digər inzibatçılarla məsləhətləşin. Mübahisə potensialı ola biləcək bloku tətbiq etdikdən sonra digər inzibatçıları məlumatlandırmaq üçün inzibatçılara müraciət səhifəsində bu barədə qeyd etmək tövsiyə olunur.

İnzibatçılar yeni istifadəçilərlə xüsusi diqqətli olmalıdırlar. Yeni başlayan redaktorlar Vikipediya qaydaları və prinsipləri ilə tanış deyillər və buna görə də onların davranışı əvvəlcə pozucu kimi görünə bilər. Həmin yeni istifadəçilərə blokla cavab vermək onları gələcəkdə redaktə etməkdən çəkindirə bilər (bax: Vikipediya:Yeni istifadəçilərə ilişməyin).

Qorumaq

Vikimedia Fondunun, onun istifadəçilərinin və ya ictimaiyyətin hüquqlarını, əmlakını və ya təhlükəsizliyini qorumaq üçün lazım olduqda istifadəçi bloklana bilər. Aşağıdakılara cavab olaraq blok tətbiq edilə bilər:

• davamlı və ya ciddi şəxsi hücumlar;
• şəxsi, peşəkar və ya hüquqi təhdidlər (Vikipediyadan kənara da aiddir);
• istifadəçiləri təhlükə altında qoyan hərəkətlər;
• başqalarının şəxsi məlumatlarının açıqlanması (məlumatın düzgün olub-olmamasından asılı olmayaraq);
• çoxsaylı müəllif hüquqları pozuntuları;
• istinadsız, zəif və ya yanlış istinad edilmiş və ya yaşayan şəxslər haqqında potensial böhtan xarakterli məlumatların davamlı olaraq əlavə olunması
• ələ keçirilmiş hesab (təcili tədbir kimi)

Pozuculuq

İstifadəçinin davranışı layihəni ciddi şəkildə pozduqda, yəni onların davranışı kollektiv ab-havaya uyğun gəlməyəndə və redaktorların birlikdə ensiklopediya yaratmaq üçün ahəngdar işləməsi prosesinə mane olduqda bloklana bilər. Aşağıdakılara cavab olaraq blok tətbiq edilə bilər:

• vandalizm
• kobud nəzakətsizlik
• təqib, narahatlıq vermə
• spam
• qayda və ya prinsiplərə əməl etməmək, xüsusilə də kuklaçılıq siyasətinə
• Vikipediyadan kənar hərəkətlərlə hədələməklə redaktorlara nəyisə məcburən etdirmək cəhdləri, istər saytda, istərsə də saytdan kənarda.

Redaktə müharibəsi, xüsusən üç dəfə geri qaytarma qaydasının pozulması, adətən istifadəçinin həmin səhifələrdən və ya bütün saytdan bloklanması ilə nəticələnir.

Sadəcə pozuculuq

Bəzi növ istifadəçi hesabları avtomatik olaraq pozucu hesab olunur və xəbərdarlıq edilmədən, adətən müddətsiz bloklana bilər:

• Vandalizm kimi yalnız pozucu məqsədlər üçün istifadə edilən hesablar.
• Redaktə tarixçəsinə əsasən, şəxsi, şirkəti, məhsulu, xidməti və ya təşkilatı tanıtmaq üçün, yeganə və ya əsas məqsəd üçün mövcud olan hesablar.
• Uyğun olmayan istifadəçi adları olan hesablar.
• Hərkəsə açıq hesablar (parolun hamı üçün əlçatan olduğu və ya böyük qrupla paylaşıldığı yerlərdə).
• Təsdiq edilməmiş və ya nasaz olan botlar.

Açıq və ya anonim proksilər

Açıq və ya anonim proksilər aşkar edildikdə bloklana bilər.

Qeyri-statik IP ünvanları və ya başqa cür daimi proksi olmayan hostlar adətən daha qısa müddətə bloklanmağa zəmanət verir, çünki IP ünvanının yenidən təyin edilməsi və ya açıq proksinin bağlanması ehtimalı var. Bir çox Tor proksiləri, xüsusən də qısa müddətə "çıxış qovşaqları"dır; ümumiyyətlə, bu proksilər nəzərə alınmadan qeyri-müəyyən müddətə bloklanmamalıdır.

"Ensiklopediya yaratmaq üçün burada deyil"

Bu tez-tez istifadə olunan bloklama məntiqi haqqında bu səhifədə geniş izahat verilmişdir: Vikipediya:Burada ensiklopediyanı genişləndirmək üçün olmaq#Burada ensiklopediyanı genişləndirmək üçün olmamaq

Blokun tətbiqi və blokdan yayınma

İnzibatçı blokdan qəsdən yayınan istifadəçinin blokunu yenidən tətbiq edə və əgər istifadəçi blokdan yayınarkən daha çox bloklana bilən davranışla məşğul olarsa, blok müddətini uzada bilər. Blokdan yayınmaq üçün istifadə edilən istifadəçi hesabları və ya IP ünvanları da bloklanmalıdır.

Bloklanmış redaktorlar tərəfindən və onların adından redaktələr

Hamı heç bir əlavə səbəb göstərmədən blokdan yayınaraq edilən redaktələri geri qaytarmaqda azaddır. Bu redaktələrə üç dəfə geri qaytarmaq qadağası tətbiq edilmir. Bu o demək deyil ki, redaktələr yalnız blokdan yayınan istifadəçi tərəfindən edildiyinə görə geri qaytarılmalıdır (yazı xətalarını düzəltmək və ya vandalizmi aradan qaldırmaq kimi açıq-aydın faydalı dəyişikliklərin qüvvədə olmasına icazə verilə bilər), lakin qeyri-müəyyən hallarda prezumpsiya geri qaytarılmalıdır.

Redaktələr geri qaytarılarkən, neytrallıq, yoxlanılabilərlik və yaşayan insanların bioqrafiyası kimi əsas prinsipləri poza biləcək materialın bərpa edilməməsinə diqqət yetirilməlidir.

Bloklanmış istifadəçilər tərəfindən blokundan yayınaraq yaradılmış və başqaları tərəfindən heç bir əsaslı redaktəsi olmayan səhifələr Ü5 kriteriyasına uyğun olaraq sürətli silinə bilər. Əgər yaxşı niyyətli redaktorlar tərəfindən edilən redaktələr əhəmiyyətlidirsə, Ü5 artıq tətbiq edilmir.

Kateqoriyalaşdırma bir çox səhifələrə təsir göstərə bildiyindən və birləşmədən kateqoriyanın silinməsi səhifələri yetim qoya biləcəyindən, bloklanmış istifadəçi tərəfindən yaradılan kateqoriyalarla nə edəcəyinizi diqqətlə düşünməlisiniz. Açıqca yararsız kateqoriyalar, eləcə də mövcud kateqoriya standartlarını açıq şəkildə pozan istənilən kateqoriyalar sürətlə silinə bilər. Bununla belə, məqalələrin sürətlə silinməzdən əvvəl əsas kateqoriyaya birləşdirilməli olub-olmamasına diqqət yetirilməlidir.

İstifadəçilər dəyişikliklər üçün yoxlanılabilən və müstəqil səbəblər göstərə bilmirlərsə bloklanmış istifadəçinin göstərişi ilə məzmun əlavə edə bilməzlər. Bloklanmış istifadəçinin əlavə etdiyi məzmunu bərpa edən istifadəçi həmin məzmunun məsuliyyətini öz boynuna götürür.

Bloklanmış istifadəçi ilə eyni davranışda olan, hansı ki Vikipediyada hansısa bir məqsəd üçün redaktə etdiyi bəlli olan yeni istifadəçilər, həmin bloklanmış istifadəçiyə tətbiq olunan sanksiyalara tabedir. Bax: Vikipediya:Kuklalar

Blok nə vaxt tətbiq edilməməlidir

İnzibatçı mübahisəsi və iştirakı

İnzibatçılar məzmun mübahisəsi etdikləri istifadəçiləri bloklamamalıdırlar; əvəzinə onlar problemi digər inzibatçılara bildirməlidirlər. İnzibatçılar, həmçinin onların cəlb olunduğu səhifələr və ya mövzular ilə bağlı potensial münaqişələrdən xəbərdar olmalıdırlar. İnzibatçının həmin inzibatçının istifadəçi məkanında açıq-aşkar vandalizmlə məşğul olan istifadəçini bloklaması məqbuldur.

Sakitləşdirmək

Əsəbi istifadəçini "sakitləşdirmək" üçün nəzərdə tutulmuş bloklardan tətbiq edilməməlidir, çünki onlar çox vaxt əks effekt verir, lakin həmin istifadəçi pozuculuq edirsə, sonrakı pozulmaların qarşısını almaq üçün bloklana bilər.

Blok jurnalında qeydiyyat aparmaq

İstifadəçinin bloklanma jurnalında xəbərdarlıqların və ya digər neqativ hadisələrin qeyd edilməsi məqsədilə blok tətbiq edilməməlidir. Adətən çox qısa blokları əhatə edən bu təcrübə, tez-tez cəzalandırıcı və alçaldıcı kimi qəbul edilir.

Çox qısa bloklar, məsələn, yanlış və ya təsadüfi bloklanma halında, əgər orijinal blokun müddəti başa çatıbsa, blok jurnalında üzr istəmə və ya səhvin etirafını qeyd etmək üçün istifadə edilə bilər. (Əks halda, həmin mesaj blokun açılması səbəbində qeyd oluna bilər.)

Bloklayan inzibatçıya qarşı

Bloklanmış inzibatçı onu bloklayan inzibatçını blok edə bilər, lakin bunu yalnız açıq və təcili olan müstəsna hallarda, məsələn, hesabın oğurlanması zamanı etməlidir. Mübahisəni davam etdirmək və ya bloklayan inzibatçıya cavab vermək üçün blok alətindən istifadəyə icazə verilmir.

Bloklanma ilə bağlı müraciətlər

Pozucu fəaliyyət barədə məlumat və bloklanma üçün müraciətlər Vikipediya:İnzibatçılara müraciət səhifəsində edilə bilər. Bloklanma üçün müraciət edən istifadəçilər blok üçün etibarlı səbəb göstərməlidirlər. İnzibatçılar heç vaxt bloklamaq məcburiyyətində deyillər və vəziyyəti özləri araşdırmaqda sərbəstdirlər. Blok tətbiq etməzdən əvvəl inzibatçılardan vəziyyət ilə tam tanış olması gözlənilir.

Vikipediya xaricində edilən müraciətlər

Sosial şəbəkələri istifadə edən inzibatçılara xatırladılır ki, bu kanalların müəyyən məqsədləri olsa da, həmin şəbəkədə məsələnin müzakirəsi şəbəkəni istifadə etməyən istifadəçiləri bu müzakirədən kənarlaşdırır. Buna görə də belə müzakirə heç vaxt viki-daxili müzakirə və ya mübahisənin həllinə bərabər deyil. Bloklar və ya digər mövzular haqqında konsensus vikidən kənarda qəbul edilməməlidir.

Bloklamaq

İlk öncə: maarifləndirmə və xəbərdarlıqlar

Blok tətbiq edilməzdən əvvəl istifadəçiləri Vikipediya siyasətləri və qaydaları haqqında maarifləndirmək və davranışları bunlarla ziddiyyət təşkil etdikdə onları xəbərdar etmək üçün səylər göstərilməlidir. Yeni gələnləri qarşılayın, onlara ilişməyin və sadəcə düşünün ki, burada redaktə edən insanların çoxu zərər verməyə deyil, kömək etməyə çalışır. Yeni gələnlər Vikipediya siyasətlərini və qaydalarını öyrənmək üçün səy göstərməlidirlər ki, səhv etməkdən necə qaçmağı öyrənə bilsinlər. Rahatlıq üçün müxtəlif şablon mesajları mövcuddur, baxmayaraq ki, məqsədyönlü yazılmış mesajlara çox vaxt üstünlük verilir. İstifadəçinin pozulma və ya digər bloklana bilən davranışa görə bloklana biləcəyini bildirən xəbərdarlıq şablonları yalnız inzibatçılar tərəfindən deyil, digər istifadəçilər tərəfindən də istifadə oluna bilər.

Bununla belə, xəbərdarlıqlar bloklama üçün ilkin şərt deyil. Ümumiyyətlə, inzibatçılar yaxşı niyyətdə olan istifadəçilərin qaydalardan xəbərdar olmasını və bloklamadan əvvəl davranışlarını düzəltmək üçün imkan verilməsini təmin etməlidirlər və bloklamadan əvvəl ilk növbədə belə istifadəçilərlə ünsiyyət qurmaq xüsusilə arzuolunan ola bilər. Digər tərəfdən, əsas və ya yeganə məqsədi qadağan olunmuş fəaliyyət (kuklaçılıq, vandalizm və s.) olan istifadəçilər üçün heç bir xəbərdarlıq tələb edilmir və onlar dərhal bloklana bilərlər.

Bloklama səbəbi

Bloklama ciddi məsələdir. Viki cəmiyyət blokların yalnız uyğun səbəblərə görə, yoxlanılabilən sübutlara və ağlabatan mühakimələrə əsaslanaraq ediləcəyini və bloku dəstəkləyən bütün amillərin tələb olunarsa, müstəqil baxışdan keçiriləcəyini gözləyir.

İstifadəçini məlumatlandırmaq

İnzibatçılar istifadəçinin niyə bloklandığını göstərən aydın və konkret səbəb göstərməlidirlər. Bloklama səbəbləri, bloklanmış istifadəçilərin onları daha yaxşı başa düşə bilməsi üçün mümkün qədər jarqondan istifadə etməməlidir. İnzibatçılar istifadəçiləri bloklayanda onları müzakirə səhifəsində mesaj yazaraq xəbərdar etməlidirlər. Tətbiq edildiyi vaxtda blokun səbəbini izah etmək adətən daha sonra səbəbi izah etməkdən daha asandır.

Bloklama menyusunda bir sıra hazır blok səbəbləri mövcuddur; buraya digər və ya əlavə səbəblər də əlavə edilə bilər. İstifadəçilər bir sıra şablon mesajlarından istifadə edərək bloklar və bloklama səbəbləri barədə məlumatlandırıla bilərlər.

Digər vacib məlumatlar

Araşdırma edən inzibatçının bilməli olduğu və ya bloka baxılarkən inzibatçı mübahisələrinin qarşısını almağa kömək edə biləcək hər hansı xüsusi tövsiyələr və ya hallar varsa, bloklayan inzibatçı bu məlumatı blok bildirişinə daxil etməyi düşünməlidir. Məsələn:

• Aşkar ola bilməyən, tam təqdir olunmayan və ya başqa cür uyğun ola bilən məlumat və ya sübut olduqda.
• Hər hansı bir inzibatçı bloku açmaq istəsə və ya bunun üçün konsensus varsa, bloklayan inzibatçı ilə məsləhətləşmədən edə biləcəyinə dair əvvəlcədən verilən təsdiqləmə.
• Blokdan çıxarmaq üçün təklif olunan şərtlər.

Məxfi məlumatlar

Blokun səbəbi bütün inzibatçılar üçün əlçatan olmayan məlumatdan asılıdırsa, bu məlumat tədbir görülməsi üçün MetaVikidəki təftişçiyə və ya nəzarətçiyə göndərilməlidir.

Təftişçi və ya nəzarətçi olan inzibatçılar, təftiş aləti vasitəsilə aşkar edilmiş qeyri-ictimai məlumatlara və ya silinmiş redaktələrə və jurnal qeydlərinə əsasən (hansı ki, hər ikisi inzibatçılar üçün əlçatmazdır) istifadəçiləri bloklaya bilər.

Blokun tətbiqi

Bloklama və bloku açma ilə bağlı texniki təlimatlar və bloklama interfeysi haqqında məlumat mw:Help:Blocking users səhifəsində mövcuddur. Aşağıda xüsusi olaraq Vikipediyada bloklama və bloku açma ilə bağlı tövsiyələr verilmişdir.

IP ünvanları bloklamaq

Əlavə məsləhətlərə əlavə olaraq, IP ünvanlarının bloklanması zamanı nəzərə alınmalı olan xüsusi mülahizələr var. IP ünvan blokları bir çox istifadəçiyə təsir edə bilər və IP ünvanları dəyişə bilər. IP ünvanını bloklamaq niyyətində olan inzibatçılar ən azı həmin ünvandan istifadəni yoxlamalı və müddəti diqqətlə nəzərdən keçirməlidirlər. IP ünvanları nadir hallarda, qeyri-müəyyən müddətə bloklanmalıdır. Əgər IP hansısa bir həssas təşkilat və ya dövlət qurumuna bağlıdırsa, bu barədə Vikimediya Fonduna məlumat verməlisiniz.

Yan təsirlər

Bəzi IP ünvan diapazonunu bloklamaq istəmədən eyni diapazondakı digər istifadəçilərə təsir edə bilər. Bloklamadan əvvəl, xüsusən də əhəmiyyətli bir müddət üçün, diapazon blokundan təsirlənə biləcək digər istifadəçilərin mövcud olma ehtimalını yoxlamalısınız:

• qeydiyyat keçməmiş istifadəçilər — Xüsusi:Fəaliyyətlər
• qeydiyyatdan keçmiş istifadəçilər — yoxlaması üçün təftişçiyə müraciət edin

Əgər təsirlənən istifadəçi varsa, ona IP blokundan azad olma hüququ verilə bilər.

Blokun müddəti

Bloklamada məqsəd cəza deyil, pozucu fəaliyyətin qarşısının alınmasıdır. Blokların müddəti istifadəçinin uyğun olmayan davranışı təkrarlama ehtimalı ilə əlaqələndirilməlidir. Təkrarlanan və yüksək səviyyəli pozuntular üçün tətbiq olunacaq daha uzun bloklar inzibati yükü azaltmaq üçündür; bu belə istifadəçilərin gələcəkdə tez-tez pozuculuğa səbəb ola biləcəyi ehtimalı ilə tətbiq edilir. İnzibatçılar nəzərə almalıdır:

• davranışın dərəcəsi;
• istifadəçinin bu hərəkəti daha əvvəl edib-etməməsi. IP ünvanını paylaşan digər istifadəçilərə yan təsirləri məhdudlaşdırmaq üçün paylaşılan və ya dinamik IP ünvanlarındakı bloklar, qeydiyyatdan keçmiş hesablar və ya digər oxşar şəraitdə yaradılmış statik IP ünvanlarının bloklarından daha qısa olmalıdır. Blokun müddəti şəraitdən asılı olaraq dəyişməli olsa da, bəzi standartlar var:
• pozucu fəaliyyət üçün adətən bir gündən bir neçə günə, davamlı pozuntular üçün daha uzun müddətə blok tətbiq olunur;
• yalnız pozuculuq üçün istifadə edilən hesablar xəbərdarlıq edilmədən qeyri-müəyyən müddətə bloklana bilər;
• qoruyucu bloklar adətən qorunma lazım olduğu müddətcə, çox vaxt qeyri-müəyyən müddətə davam edir.

Qeyri-müəyyən müddətə olan bloklar

Qeyri-müəyyən müddətə olan (müddətsiz) blok müəyyən edilmiş müddəti olmayan blokdur. Bu bloklar adətən böyük pozuculuq və ya Vikipediya qaydalarının əsas pozuntuları olduqda tətbiq edilir. Belə hallarda, məsələ müzakirə yolu ilə həll olunana qədər gələcək problemlərin qarşısını almaq üçün müddətsiz blok məqsədəuyğun ola bilər. Bütün bloklarda olduğu kimi, bu, cəza deyil. O, gələcək pozulmaların qarşısını almaq üçün nəzərdə tutulmuşdur və arzu olunan nəticə Vikipediyanın qayda və təlimatlarına riayət etmək və gələcəkdə problemli davranışı dayandırmaq öhdəliyidir.

Qeyri-müəyyənlik "sonsuz" və ya "daimi" demək deyil; sadəcə olaraq blok üçün heç bir avtomatik bitmə vaxtı (və ya müddət) təyin edilməmişdir. Qeyri-müəyyən müddətə bloklanmış istifadəçi sonradan müvafiq hallarda blokdan çıxarıla bilər.

Blok parametrlərinin tənzimlənməsi

Müəyyən hallarda istifadə edilməli olan, blokların təsirini dəyişdirmək üçün bir neçə parametr mövcuddur:

Redaktə

• Sayt boyu blok istifadəçinin öz müzakirə səhifəsi istisna olmaqla, Vikipediyadakı hər hansı səhifəni redaktə etməsini bloklayacaq. Bu, defolt olaraq təyin edilən seçimdir və istifadəçinin istənilən səhifədə pozuculuqla məşğul olacağı ehtimalı böyük olduqda istifadə edilməlidir. Məsələn, vandalizm edənlər və ya ensiklopediya yaratmaq üçün burada olmayan istifadəçilər.
• Qismən blok istifadəçinin müəyyən səhifələr toplusunu və ya müəyyən ad fəzalarını redaktə etməsinə mane olacaq. İstənilən seçim təyin oluna bilər və ya hər ikisinin kombinasiyası seçilə bilər. Hər blok üçün 10 səhifə məhdudiyyəti var; Bundan əlavə, bunun əvəzinə sayt boyu bloklanma nəzərdən keçirilməlidir.

Standart

• İstifadə olunan IP ünvanlarını avtomatik bloklamaq hesabın sonuncu istifadə etdiyi IP ünvanına, eləcə də bloklanarkən hesabın redaktə etməyə çalışdığı hər hansı sonrakı IP ünvanlarına avtoblok tətbiq edəcək. Avtobloklanmış IP ünvandan fərqli azad olmayan istifadəçi hesabı daxil olarsa və redaktə etməyə cəhd edərsə, istifadəçi hesabı da avtomatik bloklama siyahısına əlavə olunacaq. Bu seçim adətən təsdiqlənməmiş və ya nasaz işləyən botları bloklayarkən (botun operatorunu və ya həmin IP ünvanından istifadə edən hər hansı digər botları bloklamamaq üçün) deaktiv edilməlidir, baxmayaraq ki, pozucu və ya zərərli davranış üçün hesabları bloklayan zaman aktiv edilməlidir. Bu seçim standart olaraq aktivdir və yalnız hesaba blok tətbiq edildikdə mümkündür.
• Yeni hesab yaratmağın qarşısını almaq blok müddəti ərzində istifadəçinin Xüsusi:HesabAç səhifəsinə daxil olmasını məhdudlaşdıracaq. Sərt blok tətbiq olunan IP ünvanına və ya diapazonuna tətbiq olunarsa, IP blokundan azad olmayan bütün istifadəçi hesablarının yeni hesablar yaratmasına mane olacaq. Əgər istifadəçi hesabına tətbiq edilərsə və avtomatik bloklama seçimi də təyin edilərsə, o, həmçinin hesabın sonuncu istifadə etdiyi IP ünvanında hesabların yaradılmasının qarşısını alacaq. O, adətən uyğun olmayan istifadəçi adına məxsus hesabları bloklayanda istifadəçiyə uyğun olan adla yeni hesab yaratmağa icazə vermək üçün deaktiv edilməlidir, Pis niyyətli istifadəçi adlarını bloklayanda (məsələn, açıq-aydın təhdid, təhqiramiz və ya digər istifadəçilərə açıq hücumlar və ya sadəcə vandalizm) aktivləşdirilməlidir.
• İstifadəçinin e-poçt göndərməsinin qarşısını almaq blok müddəti ərzində istifadəçinin Xüsusi:EmailUser səhifəsinə daxil olmasını məhdudlaşdıracaq. Bu seçim defolt olaraq seçilmir və yalnız bloklanmış istifadəçinin ondan sui-istifadə etdiyi və ya digər redaktorları təqib etmək, hədələmək, qorxutmaq üçün istifadə etdiyi hallarda aktiv edilməlidir. İnzibatçılar e-poçtdan sui-istifadə ehtimalının böyük olduğunu hiss etdikdə, onlar öz mülahizələrindən istifadə edə və bunun baş verməsinin qarşısını almaq üçün bunu aktiv edə bilərlər. Aktivləşdirildikdə, istifadəçiyə öz müzakirə səhifəsini redaktə edə biləcəyi barədə məlumat verilməlidir. Sərt bloklanmış IP ünvanına və ya diapazonuna tətbiq edildikdə IP blokundan azad olmayan bütün istifadəçi hesablarının digər hesablara e-poçt göndərməsinə mane olacaq. İstifadəçi hesabına tətbiq edilərsə və avtomatik bloklama seçimi də təyin edilərsə, bu, hesabın sonuncu istifadə etdiyi IP ünvanına birbaşa təsir göstərməyəcək, çünki anonim istifadəçilərin Xüsusi:EmailUser səhifəsinə giriş icazəsi yoxdur.

• Blokda olan istifadəçinin öz müzakirə səhifəsini redaktə etməsinin qarşısını almaq seçilərsə, bloklanan istifadəçinin blok müddəti ərzində öz müzakirə səhifəsini redaktə etməsinin (həmçinin, istifadəçinin etiraz etmə imkanının) qarşısını alacaq. Bu defolt olaraq seçilmir və adətən seçilməməlidir. Yalnız davamlı sui-istifadə hallarında və ya istifadəçi ciddi təhdidlər, ittihamlar və ya təhqirlər olduqda seçilməlidir.
• Bu IP ünvanından daxil olmuş istifadəçilərə blok tətbiq etmək blok müddəti ərzində bütün IP blokdan azad olmayan istifadəçi hesablarının IP ünvanından və ya diapazonundan redaktə etməsinə icazə verməyəcək. Hesab yaratmaq və ya digər istifadəçilərə e-poçt göndərmək imkanına da icazə verilmirsə, bu funksiyalar da bloklanacaq. Bu adətən seçilməməlidir və adətən yalnız uzunmüddətli sui-istifadə hallarında, kukla istifadəsi, yüksək dərəcədə vandalizm keçmişi olan IP ünvanları üçün və ya açıq proksi və ya məkan hostu (location host) üçün istifadə olunmalıdır.

Əsas blok növləri

Qeydiyyatdan keçmiş hesablara tətbiq edilə bilən iki blok növü mövcuddur:

• Yumşaq blok (avtoblok deaktiv edilib, hesab yaratmağa icazə verilir) yalnız seçilmiş hesabın redaktə edilməsini bloklayacaq. Son istifadə edilən hesaba avtoblok tətbiq edilmir və IP ünvanından daxil olan digər hesablara normal olaraq redaktə etməyə icazə verilir. Bu əsasən reklam məqsədli istifadəçi adlarının bloklanması və ya digər uyğun olmayan istifadəçi adlarının istifadəsi kimi hallarda istifadə olunur. Bu, bloklanmış hesaba istifadəçi adı siyasətinə uyğun olan istifadəçi adı ilə yeni hesab yaratmağa və ya sadəcə olaraq anonim şəkildə redaktə etməyə imkan verir.
• Sərt blok (avtoblok aktivləşdirilib, hesab yaradılması icazə verilmir) hesabın sonuncu dəfə redaktə etmək üçün istifadə etdiyi IP ünvanına avtoblok tətbiq edəcək və bloklama müddətində istifadəçi yeni hesablar yarada bilməyəcək. Bloklama müddətində hesabın redaktə etməyə çalışdığı istənilən əlavə IP ünvan(lar) da avtomatik bloklanır və avtomatik bloklama siyahısına əlavə edilir. Avtobloklanmış IP ünvanından redaktə etməyə cəhd edən hər hansı IP blokundan azad olmayan istifadəçilər bunu edə bilməyəcək və avtomatik olaraq bloklanacaq və avtomatik bloklama siyahısına əlavə olunacaq. Bu, adətən vandalizmin qarşısını almaq və ya digər pozuntuların qarşısını almaq üçün istifadə olunur.

IP ünvanlarına tətbiq edilə biləcək iki blok növü var:

• Yumşaq IP bloku (yalnız anonim hesablar, hesab yaradılmağa icazə verilmir) əsasən pozulma hallarında – vandalizm və redaktə müharibəsi də daxil olmaqla istifadə olunur və yalnız anonim istifadəçilərin redaktə etməsinin qarşısını alır. O, həmçinin bloklanmış IP ünvanı istifadə edən IP blokdan azad olmayan hesablar tərəfindən hesab yaradılmasını bloklayır. Bloklanmış IP ünvanından və ya diapazonundan hesab yaradılmasına icazə yalnız çox nadir, unikal və xüsusi hallarda verilir.
• Sərt IP bloku (hesab yaradılması bloklanıb, bu IP ünvandan daxil olmuş istifadəçiləri blokla) bloklanmış IP ünvanı ilə daxil olan istifadəçilər üçün bütün redaktə və hesab yaradılmasını məhdudlaşdırır. Açıq proksilər aşkar edildikdə sərt şəkildə bloklanır və Tor IP ünvanları Tor blok əlavəsi tərəfindən avtomatik bloklanır.

Botların bloklanması

Avtomatlaşdırılmış və ya yarı avtomatlaşdırılmış botlar bəzən müxtəlif səbəblərə görə nəzərdə tutulduğu kimi işləməyə bilər. Problem həll olunana qədər botlar (və ya faktiki bot asanlıqla müəyyən edilmədikdə onların əlaqəli IP ünvanı) bloklana bilər. Avtoblokun eyni IP-ni paylaşan digər əlaqəli olmayan botlara təsir göstərməməsi üçün botlar yumşaq (avtoblok deaktiv edilməli) bloklanmalıdır. Yalnız bir tapşırıq nasazdırsa və bot fərdi tapşırıqları söndürməyi dəstəkləyirsə, digər bot tapşırıqlarının işləməyə davam edə bilməsi üçün nasaz olan tapşırığı deaktiv etməyə üstünlük verilir.

Təsdiq edilməmiş və ya bota oxşayan istifadəçi adı siyasətini pozan istifadəçi adları bot siyasətini pozduqları halda dərhal və qeyri-müəyyən müddətə bloklanır.

Botun redaktələri əlavə olaraq botun sahibi olan istifadəçinin də redaktələri hesab olunur. Nəticədə, bot operatoru bloklanarsa, onlara aid edilən istənilən bot da bloklanmış istifadəçinin müddəti ilə eyni müddətə bloklana bilər.

"Təmiz başlanğıc"dan sonra blok jurnalında qeyd aparma

Redaktorlar əvvəlki hesablarını açıqlamamağı seçərək yeni hesab yaradaraq, yaxud istifadəçi adlarını dəyişdirərək və köhnə məlumatlarını silərək (həmçinin silinməsini tələb edərək) təmiz başlanğıc edə bilərlər. Əgər bu redaktorlar daha əvvəl bloklanıbsa (əsasən onlara qarşı cari blok, məhdudiyyət və qadağalar var isə) və bu barədə əsaslı şübhələr varsa, bu halda istifadəçilər MetaViki vasitəsilə təftişçiyə müraciət edə bilərlər.

Həmçinin, bu, çox güman ki, istifadəçi hər nə qədər gizlənməyə çalışsa da, davranış və fəaliyyətlərindən də özünü büruzə verəcək. Bu və təqib kimi hallar aşkar olunduğu halda istifadəçilər tərəfindən müvafiq müraciətlər olunmalı və inzibatçılar istifadəçiyə qarşı inzibatı addımlar atılmalı, həmçinin bloklanan hesabların istifadəçi səhifələrində və blok qeydlərində bu barədə ətraflı qeydlər buraxılmalıdır.

Müəyyən sanskiyalara tabe olan istifadəçilərin redaktə məhdudiyyətlərinin götürülməsi üçün öncə müvafiq müraciətlər olunmalı və müzakirə nəticəsində qərar verilməlidir. Bəzi müəyyən hallarda inzibatçı tərəfindən fərdi təşəbbüs göstərilə bilər (əgər istifadəçi icma qərarı ilə bloklanmayıbsa və əsasən istifadəçini özü blokladığı halda). Lakin istifadəçinin blok müddəti bitibsə və məsələ keçmişdə qalıbsa, bunu istifadəçinin yeni hesabını göstərərək açıqlamağa gərək yoxdur, təbii ki, istifadəçi köhnə hesab(lar)ındakı pozucu fəaliyyətlərə davam etmir və ona qarşı tətbiq olunan məhdudiyyətləri pozmursa. Yəni lazım olmadıqca bu məlumatları açıqlamaq və blok gərəkmir.

Blokun açılması

Blokun açılması və ya müddətinin qısaldılması əsasən bloklanmış istifadəçi müraciət etdikdə olur. Mövzuda bitərəf olan inzibatçı blokun açılması müraciətinin qəbul edilib-edilmədiyinə qərar vermək üçün əsas vəziyyəti, istifadəçinin əvvəlki davranışını və digər müvafiq sübutları, istifadəçi və başqaları tərəfindən verilən hər hansı əlavə məlumatı nəzərdən keçirməlidir. Əsas səbəblərə aşağıdakılar daxildir: şəraitin dəyişməsi, istifadəçinin davranışında dəyişiklik edəcəyinə dair söz verməsi, inzibatçının bloklamadan əvvəl vəziyyətlə tam tanış olmaması və ya açıq-aydın səhvlik olması.

Açılması mümkün olmayan hallar

Blok aşağıdakı hallarda açılmamalıdır:

• redaktə müharibəsi yaradacağı zaman
• öz hesabının blokunu açmaq (öz tətbiq etdiyi bloklar istisna olmaqla). Bu botlar da daxil olmaqla, alternativ hesablara tətbiq edilən bloklara da aiddir.

Bunların hər biri hətta ilk dəfə baş verdikdə belə, inzibati alətlərdən sui-istifadəyə görə inzibatçı hüquqlarının ləğvi kimi sanksiyalara səbəb ola bilər.

İstifadəçinin blokun açılması üçün edə biləcəyi müraciət üçün təyin olunmuş limit yoxdur. Ancaq, bunun sui-istifadəsi müzakirə səhifəsini redaktə etmək hüququnun ləğv edilməsinə səbəb ola bilər.

Açılması ilə bağlı müraciətlər

Müraciətin bir hissəsi kimi digər istifadəçilər də müzakirədə iştirak edə bilərlər. Bloklayan inzibatçıdan tez-tez bloku nəzərdən keçirmək və ya müzakirə etmək və ya əlavə məlumat vermək xahiş oluna bilər. Müraciətin məqsədi blokun bitərəf istifadəçilər tərəfindən nəzərdən keçirilməsi olduğundan, bloklayan inzibatçı müraciəti (yəni müzakirəni) sonlandıra bilməzlər. Həmçinin, inzibatçılar adətən eyni blokla bağlı birdən çox müraciətə baxmırlar.

Bloklamanın səbəbi ilə bağlı səhv və ya mövzuda önəmli dəyişikliklər istisna olmaqla, digər inzibatçılar bloklayan inzibatçı ilə müzakirə aparmadan istifadəçiləri blokdan çıxarmamalıdırlar. Əgər bloklayan inzibatçı aktiv deyilsə və ya inzibatçılar razılığa gələ bilmirsə, o zaman Vikipediya:İnzibatçılara müraciət səhifəsində müzakirə etmək tövsiyə olunur.

Bloku nəzərdən keçirən inzibatçılar nəzərə almalıdırlar ki, bəzi tarixi kontekst dərhal aydın olmaya bilər. Kuklalar, təqib və ya məxfiliklə bağlı narahatlıqları araşdırmaq etmək xüsusilə çətindir. Bəzən bu cür problemlər mübahisəli blokların açılmasına səbəb olur. Dəqiq məlumat olmadan bloku açmaq problem yarada bilər. Bloklayan inzibatçı həmçinin qeyd etmək istəyə bilər ki, burda xüsusi bir məsələ var və nəzərdən keçirən inzibatçı məsələni tam başa düşmək üçün bloklayan inzibatçı ilə müzakirə etmədən bloku açmamalıdır.

İstənilən istifadəçi müzakirədə iştirak edə bilər; lakin müraciəti yalnız inzibatçılar sonlandıra bilərlər (ya qəbul edilmir, ya da blok açılır).

Müvəqqəti hallarda bloklama

Bəzi növ bloklar xüsusi müvəqqəti hallarda cavab olaraq istifadə olunur. Həmin vəziyyət artıq olmadıqda blok açılmalıdır:

• Açıq və ya anonim proksilərdəki bloklar, onların bağlandığı təsdiqləndikdən sonra blok açılmalıdır (lakin bəzi açıq proksilərin yalnız müəyyən vaxtlarda açıq ola biləcəyini nəzərə alın).
• Təsdiqlənməmiş və ya nasaz olan botların blokları botlar təsdiqləndikdən və ya təmir edildikdən sonra açılmalıdır.
• Hüquqi təhdidlərə tətbiq edilən bloklar, təhdidin həmişəlik geri götürüldüyü təsdiqləndikdən sonra açıla bilər.

Müvəqqəti hallarda blokun açılması

İstifadəçilərin bloklama ilə bağlı müzakirədə iştirak etmələri üçün müvəqqəti və şərti olaraq blokları açıla bilər. Bu cür müvəqqəti və şərti blok açmaq istifadəçilərin blokunu açan inzibatçı tərəfindən açıq şəkildə müəyyən edilmiş müvafiq müzakirə səhifə(lər)i istisna olmaqla, heç bir səhifəni (istifadəçi müzakirə səhifəsindən başqa) redaktə edə bilməyəcəyini başa düşərək edilir. İstifadəçilərə hər hansı digər səhifələri redaktə etmək faktiki olaraq qadağan edilir və bu qadağanı pozmaq müvafiq qaydada sanksiyaalara səbəb ola bilər. Müzakirə başa çatdıqdan sonra blokun açılması üçün konsensus olmadıqda blok bərpa edilməlidir.

Təftişçi blokları

Təftişçi ilə məsləhətləşmədən inzibatçılar xüsusi olaraq "təftişçi bloku" kimi tətbiq edilmiş hər hansı blokun müddətini azalda və ya ləğv edə bilməzlər. İnzibatçı təftişçi blokunun səhvən tətbiq edildiyini düşünürsə, bu barədə həmin təftişçi ilə müzakirə aparmalıdır. Müzakirə edilmədən blokun açılması və ya müddətinin azaldılması inzibatçı hüquqlarının alınması ilə nəticələnir.

Nəzarətçi blokları

Nəzarətçi ilə məsləhətləşmədən inzibatçılar xüsusi olaraq "nəzarətçi bloku" kimi tətbiq edilmiş hər hansı blokun müddətini azalda və ya ləğv edə bilməzlər. İnzibatçı Nəzarətçi blokunun səhvən tətbiq edildiyini düşünürsə, bu barədə həmin nəzarətçi ilə müzakirə aparmalıdır. Müzakirə edilmədən blokun açılması və ya müddətinin azaldılması inzibatçı hüquqlarının alınması ilə nəticələnir.

Şərtlə blokun açılması

İnzibatçılar bloklanmış istifadəçinin razılığı ilə bloku açarkən bəzi şərtlər qoya bilər. Bu şərtlər bloklamaya səbəb olan davranışın təkrarlanmasının qarşısını almaq üçün nəzərdə tutulmuşdur (məsələn, sonrakı redaktə müharibəsinin qarşısını almaq üçün səhifə qadağası).

• Əgər bloklanmış istifadəçi inzibatçı ilə təklif olunan blokdan çıxarma şərtləri ilə bağlı razılığa gəlməzsə, bloklanmış istifadəçi başqa bloklama müraciəti aça bilər.
• İnzibatçılar bu şərtlərin müddətini təyin etmək hüququna malikdirlər:
  • Bir il və ya daha az müddətə təyin olunmuş bloklar üçün şərtlərin müddəti ən çox 1 il ola bilər.
  • Bir ildən çox müddətə (qeyri-müəyyən müddət də aiddir) təyin olunmuş bloklar üçün şərtlərin müddəti müddətsiz ola bilər.
• Şərtlərə səhifə qadağası, mövzu qadağası, geri qaytarma qadağası, tək hesab məhdudiyyətləri və bloku açan inzibatçının qərarı ilə digər məhdudiyyətlər daxil ola bilər.
• Qismən blok blok şərti olaraq istifadə oluna bilər. (Bütün sayt boyu blok əvəzinə)
• Əgər istifadəçilər bu şərtləri pozsalar və ya yeni pozuntulara yol versələr, onlar yenidən bloklana və ya daha da məhdudlaşdırıla bilərlər.
• İstifadəçi şərtləri qəbul edibsə və blok açılıbsa, istifadəçi şərtlərin ləğvi üçün də bloku açan inzibatçıya, yaxud müvafiq səhifəyə müraciət edə bilər.
• İstifadəçi bloku açıldıqda müzakirə səhifəsində şərtlər barədə məlumatlandırılmalı və blok jurnalında müvafiq fərq/daimi keçid daxil edilməlidir.

Qismən bloklar

Qismən bloklar bloklama qaydalarına və ya konsensusa uyğun olaraq inzibatçının mülahizəsinə əsasən istifadə edilə bilər. O həmçinin redaktə məhdudiyyətlərini tətbiq etmək və ya şərti blok açmaq üçün istifadə edilə bilər

Qlobal bloklar

Qlobal blok Vikimediya stüardlarının IP ünvanları və diapazonlarını vikilərarası pozuculuqdan blokladıkları MediaViki əlavəsidir. IP ünvan və ya diapazon bloklandıqda o MetaVikidən başqa (bloka etiraz edə bilməsi üçün) bütün vikilərdən bloklanır. Qeydiyyat keçmiş istifadəçilər qlobal bloklana bilməzlər. Qeydiyyatdan keçmiş istifadəçilərə hesablarına giriş məhdudiyyəti qoyan qlobal kilid tətbiq olunur.

Qlobal bloklanmış IP ünvanların siyahısı Xüsusi:GlobalBlockList səhifəsində yerləşir.

Qlobal blokların açılması

Lokal ağ siyahıya almaq — Qlobal bloklanmış IP ünvanının bloku lokal inzibatçı tərəfindən Xüsusi:GlobalBlockWhitelist səhifəsində açıla bilər. Qlobal kilidləri lokal olaraq açmaq mümkün deyil. Qlobal bloka etiraz etmək — Blokun açılması üçün müraciətlər stewardswikimedia.org ünvanına göndərilə bilər. Qlobal bloklanmış IP ünvanları metadakı müzakirə səhifəsi vasitəsilə də müraciət edə bilərlər.