Daşkənd (Göyçə)

Basarkeçər rayonunda kənd

DaşkəndQərbi Azərbaycanın Göyçə mahalında kənd.

Daşkənd
40°07′35″ şm. e. 45°47′28″ ş. u.
Ölkə
Region Geğarkunik mərzi
Tarixi və coğrafiyası
Mərkəzin hündürlüyü 2.151 ± 1 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 317 nəf. (2011)[1]
Rəsmi dili
Daşkənd xəritədə
Daşkənd
Daşkənd
Daşkənd xəritədə
Daşkənd
Daşkənd
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi redaktə

Daşkənd indiki Ermənistan ərazisindəki Göyçə mahalının Şərq hissəsində yerləşmiş, qədim tarixə malik bir kənddir. Daşkənd sözünün mənası "sıldırım qayalıq və sal daşlardan ibarət yer" deməkdir. Kəndin bir hissəsi dağlıq, çaylarla əhatə olunan düzənlik göy yamaclardan ibarətdir. Daşkənd kəndi XIV əsrin sonunda, (1387-1388) yaranmışdır. Daşkənd kəndinin sakini 130 yaş ömür sürmüş Hacı Məmməd kişinin dediyinə görə kəndin himi Gəncə bölgəsindən gələn Hacı Hüseyn adlı dövlətli kişi və qohumları tərəfindən salınmışdır. Hacı Hüseyn kəndin himini salarkən həmin yerin münbit torpağının maldarlıq üçün əhəmiyyətli, bol sulu bulaqlarla əhatə olunduğuna görə yaşayış yeri seçmişdir. Kəndin ərazisi Qazax mahalının otaraq və yaylaq yerləri olmuşdur. Kənd Aşağı Şorca, Yuxarı Şorca, Qoşabulaq, Qayabaşı, Sarıyaqub kəndləri ilə əhatə olunmuşdur.

İnzibati cəhətdən Basarkeçər (indiki Vardenis) rayonunun azərbaycanlı kəndlərindən ərazicə və əhalinin sayına görə ən böyüyü olmuşdur.

Kənddən azərbaycanlılar qovulmamışdan əvvəl bir orta məktəb, uşaq bağçası, xəstəxana, məişət evi fəaliyyət göstərmişdir.

Kəndin relyefi onu iki hissəyə ayıran qayalar silsiləsindən ibarətdir. Kənddə iki alban məbədi mövcuddur. Qaya silsiləsində dörd böyük mağara var. Erməni işğalçıları kəndin adını dəyişərək Ayrk qoymaqla sanki türk izini silməyə çalışmışlar. Halbuki, bu kənd Azərbaycan aşıq məktəbinə Şair Məmmədhüseyn, Aşıq Nəcəf, Həsən Xəyallı, Aşıq Hacı, Sərraf Şiruyə, Aşıq Alqayıt, Aqil İman, Qılman İman kimi saz-söz ustaları vermişdir.

Kəndin Andranikin dəstələrinə qarşı şücaətlə vuruşmuş Hacı Rəhim,Məşədi Qasım, Ziyad Babayev, Qaçaq İdris kimi oğulları olmuşdur. Kənd əhalisi 1948-1953-cü il deportasiyasına məruz qalmışdır. 1988-ci ildə isə axırıncı azərbaycanlılar sovet ordusunun ermənilərə köməyi nəticəsində öz ata-baba yurdundan qovulmuşdur.

Onların əksər hissəsi Bərdə rayonunun Yeni Daşkənd kəndində yaşayır.

Kənd rayon mərkəzi Basarkeçərdən 8 km məsafədə yerləşir.

5 fevral 1919-cu ildə Göyçə mahalının Daşkənd kəndindən olan el sənətkarı Aşıq Nəcəf daşnaklar tərəfindən girov götürülmüşdür. Onu 2 gün ac-susuz çalıb-oxumağa məcbur etmişlər. Sonra isə Aşıq Nəcəf Çaxırlı kəndi ilə Basarkeçər arasındakı Küllütəpə adlanan yerdə ağır işgəncə ilə qətlə yetirilmişdir. Belə ki, onun kürəyinə qaynar samovar bağlayaraq küləyin əks istiqamətində qaçmağa məcbur etmişlər.

Daşkəndin adı 19 aprel 1991-ci ildən Hayrik qoyulmuşdur.[2]

1988-ci ilin soyqırımınıda kənddən həlak olanlar. Həsənov Sultan (1928) və Əliyev Zeynalabdin (1930).

Əhalisi redaktə

1987-ci ilin məlumatına görə Daşkənd kəndində 458 ailə-təsərrüfat, 2343 nəfər əhali yaşayırdı.[3]

İllərə və millətlərə görə kənd əhali məlumatları
Milliyəti / İllər 1831 1873 1897 1905 1914 1919 1922 1926 1931 1987 2001 2008 2010 2011
Azərbaycanlı 357 560 816
(bəzi mənbələrdə:
1004
(540 kişi, 464 qadın))
816 1389 0 882 984 1230 2100 0 0 0 0
Erməni 0 0 0 0 0 80 0 0 0 0 441 471 520 597
Digər millətlər ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?

Kəndin tayfaları redaktə

Qızılhacılılar, Rəsullular, İmanovlar, Babakişilər, Dumanlılar, Şamoylular, Zeynallılar, Şahnazarlılar, Pirnazarlılar, Cabbarlılar, Gözdülər, Rzalılar, Qocamanlılar, Sarıhüseynlilər, Səfəralılar, Alılar, Məşədi Alılar, Hacı Balılar, Hacı Məmmədlilər, Qazax Oruclular, Hacı Kazımlılar, Şairlər, Bayramlılar, Nəsiblilər, Qaxaz Bayramlılar, Dərzilər, Arazlılar, Hacı Hüseynlilər, Pirlər, Namazlılar, Sarıəlilər, Koralılar, Babalar, Xıdırlılar, Bayrışdılar, Seyidlər

Şəhidləri redaktə

Ziyafət Balıyev, Abbas Qasımov, Tofiq Qocamanov, Ziya Quliyev, Qulam Qədirov, Rövşən Qədirov, Nəbi Zeynalov, Rəsul İlyasov, Yasif Kərimov, Mehdi Məhərrəmov, Eldəniz Nəzərov, Rəşadət Piriyev, Elçin Hüseynov, Firudin Həsənov, Cəfər Cəmilov, Nurəddin Süleymanov, Məhərrəm Əliyev, Mahmud Canbaxışov, Azad Hümbətov

Hacıları redaktə

Hacı Hüseyn, Hacı Allahverdi, Hacı Zeynal, Hacı Kərim, Hacı Dünyamalı, Hacı Oruc, Hacı Məhəmməd, Hacı Tanrıverdi Abdulla oğlu, Hacı Məhəmməd Hacı Tanrıverdi oğlu, Hacı Kazım Hacı Zeynal oğlu, Hacı Zeynalabdı Babakişi oğlu, Hacı Balı Rəsul oğlu, Hacı Kərim Rəsul oğlu, Hacı Rəhim Molla Şəfi oğlu, Hacı Seyid Səkinə Seyid Bayram qızı, Hacı Rasim Zeynalabdin oğlu, Hacı Səxavət Bəxtiyar oğlu, Hacı Rövşən Vəli oğlu, Hacı Frunze Sayad oğlu, Hacı Ədalət Molla Əmirxan oğlu, Hacı Fərman Vəli oğlu, Hacı Firuddin Bayram oğlu, Hacı Əli Abdulla oğlu, Hacı Yaqub Böyükkişi oğlu,

Kərbəlayiləri redaktə

Kərbəlayi Məmmədhüseyn Həsən oğlu, Kərbəlayi Bədəl Hacı Hüseyn oğlu, Kərbəlayi Hümbət Məhərrəm oğlu, Kərbəlayi Camal Qocaman oğlu, Kərbəlayi Abbas, Kərbəlayi Rüstəm Süleyman oğlu, Kərbəlayi Əsəd Kərbəlayi Məmmədhüseyn oğlu, Kərbəlayi Məhəmməd Kərbəlayi Məmmədhüseyn oğlu, Kərbəlayi Qasım Kərbəlayi Məhəmməd oğlu, Kərbəlayi Muxtar Babakişi oğlu, Kərbəlayi Hacı Kərbəlayi Muxtar oğlu, Kərbəlayi Mustafa, Kərbəlayi Məmməd, Kərbəlayi Əli Kərbəlayi Məmməd oğlu, Kərbəlayi Əmrah Hacı Kərim oğlu, Kərbəlayi Zeynal Hacı Kazım oğlu, Kərbəlayi Əli Əziz oğlu, Kərbəlayi Aynurə Səyyad qızı,

Məşədiləri redaktə

Məşədi Abdulla, Məşədi Xəlil, Məşədi Əli Kərbəlayi Məmmədhüseyn oğlu, Məşədi Məmməd, Məşədi Göyçək Hacı Hüseyn qızı, Məşədi Mirzə Hacı Hüseyn oğlu, Məşədi İsmeyil Atakişi oğlu, Məşədi Qasım Hacı Kərim oğlu, Məşədi Həsən Babakişi oğlu, Məşədi Ələkbər Babakişi oğlu, Məşədi Rəfiqə İslam qızı, Məşədi Təyyaf Bayram qızı, Məşədi Şölə Oruc qızı Piriyeva, Məşədi Gülü Əsgər qızı İmanova, Məşədi Səlvinaz Ənvər qızı, Məşədi Əziz Mahir oğlu

Görkəmli şəxsiyyətləri redaktə

Hacı Rəhim, Məşədi Qasım, Ziyad Babayev, Qaçaq İdris, Məhəmməd Hacıyev, Tapdıq Əliyev, Tanrıverdi Hacıyev, Qoşunəli Şamoyev, Səfxan Rüstəmov, Təvəkkül Hüseynov, Yaqub Hacıyev, Səfxan Şamoyev, Əmirtarix Kərimov, Qurban Namazov, Məhəmməd Babayev, Zakir Kərimov, Firdovsi Kərimov, Azər Kərimov, Hacı Əli Məmmədov, Pənah Abdullayev, Qələndər Canbaxışov, Vaqif Abdullayev, Lətif Əsədov, Rüstəm Dastanoğlu, Əli Hüseynov, Turab Canbaxışov, Yuris Bayramov, Rafiq Bayramov, Ələddin Əliyev, Xasay Zeynalov, Məzahim Piriyev, Sabir Cahangirov, Fəzair Piriyev, Nüsrət Bayramov,

Aşıq və şairləri redaktə

Şair Məmmədhüseyn, Aşıq Nəcəf, Başxanım Şəfiqızı, Aslan Məmmədsadiqoğlu, Aşıq Savad, Gülgəz Maqsudqızı, Həsən Xəyallı, İsoy Qurbanov, Aşıq Ziyad, Qəmgin Fəzi, Aşıq Əli Şairov, Aşıq Abbasəli, Nohəxan Qəşəm, Muxayıl Göyçəli, Aşıq Abbasəli Nəzərov, Aşıq Səfiyar, Xasay Hacıyev, İsmayıl Hüseynov, Coşqun Ağababa, Xasay Zeynalov, Aşıq Firuddin, Aşıq Novruz, Aşıq Hacı Göyçəli, Nəbi Həsənoğlu, Molla Əmirxan, Əmirxan Məcidoğlu, Dərdli Səməd, Alqayıt, İbrahim Daşkəndli, Sərraf Şiruyə, Firdovsi Xəlilov, Kamran Məmmədov, Maksim Müəllim, Vidadi Süleymanov, Aşıq Nuriddin, İsrail Şairov, Aqil İman, Eldar Həsənli, Zahid Məcid, İradə Hacıyeva, Aşıq Arzuman, Aşıq Firudin, Aqşin Hacızadə, Araz Yaquboğlu, Əli Məhərrəmov, Zülfiyyə Şiruyəqızı, Cahad, Qılman İman, Firuzə Nəsibli, Gəncəli İmanov

1941/45-də həlak olanlar redaktə

Abbasəliyev İslam Hidayət oğlu, Abbasov Teymur Fərman oğlu, Abdullayev Nəsib Məhərrəm oğlu, Abdullayev Yusif Məmməd oğlu, Alıyev Bəhman Nəbi oğlu, Alıyev Həmid Məsim oğlu, Alıyev Yusif Məsim oğlu, Babayev Albaba Hacı Zeynalabdı oğlu, Babayev Xanoğlan Cəmşid oğlu, Babayev Abduləzim Cəmşid oğlu, Babayev İsmixan Cəmşid oğlu, Babayev Məmili Kərbəlayi Hacı oğlu, Babayev Ələmdar Qəhrəman oğlu, Babayev Hətəmxan Qəhrəman oğlu, Balıyev Qoşun Tahar oğlu, Bayramov Allahverən İsmayıl oğlu, Bayramov Allahyar İsmayıl oğlu, Bayramov Balı Əş… oğlu, Bayramov Bəyiş Məhərrəm (Əli) oğlu, Bayramov İsgəndər Abuzər oğlu, Bayramov Göyüş Molla Abuzər oğlu, Bayramov Kalvalı Həsənqulu oğlu, Bayramov Mahmud Hasanqulu oğlu, Bayramov Müseyib Bayram (Həsən) oğlu, Bayramov Müseyib Məhəmməd oğlu, Bayramov Müslüm Canbaxış oğlu, Bayramov Oruc Abbas oğlu, Bayramov Surxay Çəpərxan oğlu, Bayramov Tapdıq Hümbət oğlu, Bədəlov Sayad Əsəd oğlu, Cabbarov İsrəfil Cəlil oğlu, Cabbarov İslam Cəlil oğlu, Cabbarov Məhəmməd Əhməd oğlu, Cabbarov Bayram Səyyad oğlu, Cabbarov Yusif Səyyad oğlu, Cavadov (Bayramov) Qurban Cavad oğlu, Cəfərov Məhərrəm İsmayıl (Abdulkərim) oğlu, Cəfərov Səfər Hüseyn oğlu, Dünyamalıyev Bayramxan Abbasəli oğlu, Dünyamalıyev Əsgərxan Məşədi Məmməd oğlu, Dünyamalıyev (Nəsibov) Nəsib Oruc (Ocaqverdi) oğlu, Əhmədov Tapdıq Səfəralı oğlu, Ələkbərov Ələkbər Məsim oğlu, Ələkbərov Ellər Məsim oğlu, Əliyev Əziz Xıdır oğlu, Əliyev Hüseyn Məsimalı oğlu, Əliyev Talıb Şamo oğlu, Əsədov Xıdır İsgəndər oğlu, Əzimov Xanbaba Müseyib oğlu, Əzimov Xanbuta Müseyib oğlu, Elyazov Əli Mansur oğlu, Hacıyev Əsəd Hüseyn oğlu, Hacıyev Əli Alı oğlu, Hacıyev Məhəzmmədəli Alı oğlu, Hacıyev Məhəmməd Oruc oğlu, Hacıyev Nəsib Məhərrəm oğlu, Hacıyev Zülfiqar Məhərrəm oğlu, Hacıyev Rəşid İsmayıl oğlu, Həsənov Bahadur Əli oğlu, Həsənov İsmayıl Əli oğlu, Həsənov Əlibaba Əli (Alı) oğlu, Həsənov Xanbaba Əli oğlu, Hümbətov Umud Vəli oğlu, Hümbətov Tağı İsmayıl oğlu, Hüseynov Ağayar Paşa oğlu, Hüseynov Hətəm Qurbanəli oğlu, Hüseynov Mövsüm Gülməmməd oğlu, Hüseynov Səfiyar Paşa oğlu, İbrahimov İsrafil Hümbətalı oğlu, İbrahimov İsmayıl Mehdi oğlu, İmanov İsfəndiyar Hümbət oğlu, İsgəndərov Müzəffər Qəmbərəli oğlu, İsmayılov Səfər Abbasəli oğlu, Kazımov İsrafil Kərbəlayi Zeynal oğlu, Kərimov Xanlar Rəsul oğlu, Kərimov Məhəmməd Kərbəlayi Əmrah oğlu, Kərimov Müzəffər İsmayıl oğlu, Quliyev Mahmud Canbaxış oğlu, Quliyev Nəbi Salman oğlu, Qurbanov İsoy Nəcəf oğlu, Mahmudov Əsbənd Mahmud oğlu, Məlikov Əlif Rüstəm oğlu, Məlikov Talıb Rüstəm oğlu, Məlikov Lətif Süleyman oğlu, Məsimov Muxayıl Budaq oğlu, Məmmədov Abdulla Əbdülhəsən (Ələkbər) oğlu, Məmmədov Behbud Əşrəf oğlu, Məmmədov (Əliyev) Əziz Abdulla oğlu, Məmmədov Mövsüm Teymur oğlu, Məmmədov Mustafa Balış oğlu, Məmmədov (Zeynalov) Nəriman Abdulla oğlu, Məmmədov Oruc Nəcəf oğlu, Məmmədov Papır Qədir oğlu, Məmmədov Ziyad Nadir oğlu, Məmmədsadıqov (Abbasov) Rüstəm Aslan oğlu, Məmmədsadıqov (Abbasov) Kərim Aslan oğlu, Mirzəyev Abbas Əbdülkərim oğlu, Mirzəyev (Babayev) Mirzə Xankişi oğlu, Musayev Balış Culu oğlu, Nağıyev Ənvər İsbəndiyar oğlu, Nazarov Alı Həsən oğlu, Nazarov Balı Musaqulu oğlu, Nazarov Elbəyi Cəlil oğlu, Nəsibov (Əliyev) Əmiraslan Molla Şaban oğlu, Nəsibov Murad Molla Əbdülhüseyn oğ¬lu, Orucov Abbas Mahmud oğlu, Orucov İslam Mahmud (Məhərrəm) oğlu, Orucov Məhərrəm Mahmud oğlu, Səlimov Bayraməli Abduləli (İsmayıl) oğlu, Səmədov (Məmmədov) Şiraslan Səməd oğlu, Süleymanov Seyid Yusif Seyid Bayram oğlu, Süleymanov Xanlar Əli oğlu, Süleymanov İsmayıl Əli oğlu, Süleymanov Bəylər Əli oğlu, Süleymanov Cəbrayıl Əli oğlu, Süleymanov Murad Kərbəlayi Rüstəm oğlu, Süleymanov Süleyman Hacı oğlu, Şairov Əli Şamil oğlu, Tağıyev Cavanşir Məhərrəm oğlu, Tağıyev Hətəm Məhərrəm oğlu, Tatarov (Hüseynov) Babış Abbasəli oğlu, Vəliyev Sultan Məhər oğlu, Yolçuyev Məhəmmədəli Yolçu (Tanrıverdi) oğlu, Zeynalov Abbas Saleh oğlu, Zeynalov (Məsimov) Albaba Alı oğlu, Zeynalov Həsən Vəli oğlu,

Ərazisi redaktə

Kənd rayon mərkəzindən qərb tərəfdə 7 km məsafədə yerləşmişdir. Kənd Aşağı - Şorca kəndi ilə qərb tərəfdən 5 km, Qoşabulaq kəndi ilə şərq tərəfdən 4 km, Sarıyaqub kəndi ilə yenə şərq tərəfdən 5 km, erməni kəndi olan Qırxbulaq kəndi ilə şimal- qərb tərəfdən 7 km, Azərbaycan Kəlbəcər rayonu ilə cənub şərq tərəfdən 21 km məsafədə həmsərhəddir. Kəndin eni 1735m, uzunluğu isə 2200 metrdir. Kəndin ərazisində adları Türk toponimlərindən ibarət çox mənzərəli və gəzməli yerlər vardır. Sarıbulaq, Hacı Qurban bulağı, Ocaq bulağı, Qocaman bulağı, Tərsə çayı, Hacı Rəhimin komu, Aşıq Nəcəfin komu, cənub tərəfdən Kəmənd, Haray, Quzey, Xamgüneyi, Namazın sarısı, cənub şərq tərəfdən Gödək güney, Göy təpə, Səngər təpəsi, Uzun güney, yenə cənub tərəfdən Böyük və Kiçik çanaq, Şəhər dərəsi, Kötük dərəsi, Əli dərəsi Kərbəlayı məsim dərəsi, qərb tərəfdən, At yeyən, oyuxlu örüşləri, şimal tərəfdən Düz və Ayrım dərələri, Borda bulağı, Qamışlı bulağı, Paşa oğlunun bulağı, Telli bulağı, Əli bulağı, Buzlu bulağı və s.

Elm və din redaktə

 
XII əsrə aid Alban abidəsi

Kənddə sovet hakimiyyəti illərindən qabaq Cənubi Azərbaycandan gələn adı dəqiq olmayan bir axund tərəfindən dini məktəb fəaliyyət göstərmişdir. Həmin məktəb təxminən iyirmi ilə yaxın, yəni 1897-1898-ci illərdən 1917-ci ilə qədər fəaliyyət göstərmişdir. Məktəbdə kənd əhalisi ilə birlikdə mahalın bir çox kəndlərindəndə gəlib kamil dini təhsil almışlar. Məktəbin 17-18 buraxılışı olmuşdur. Məktəb 1917-ci ildə sovet bolşevikləri tərəfindən təzyiqə məruz qaldığı üçün fəaliyyətini dayandırmışdır. Tağı oğlu molla Məhərrəm, molla Bəşir və molla Ballı qarı həmin məktəbdə tam dini təhsil almışlar. 1924-cü ildən 1926-cı ilə qədər kənddə dövlət tərəfindən iki sinifli məktəb açılmışdır. 1926-cı ildən 1928-ci ilə qədər ibtidai məktəb (I-IV), 1928-ci ildən 1939-cu ilə qədər yeddi illik (VII), 1939-cu ildən 1988-ci ilin dekabrına qədər orta məktəb (X) olmuşdur. Məktəbin inzibati binası olmadığı üçün dərslər imkanlı adamların evlərində keçirilərdi. Kənddə bünövrəsi 1971-ci ildə qoyulan 1975-ci ildə istifadəyə verilən 620 şargirdin təhsil alması üçün üç mərtəbəli yeni orta məktəb binasının tikilməsinin təşkilatçısı partiya, dövlət xadimi və eyni zamanda həmin məktəbin direktoru kənd sakini Şamoyev Qoşnalı Novruz oğlu olmuşdur.

Ədəbiyyat redaktə

İstinadlar redaktə

  1. Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները (erm.).
  2. Nazim, Mustafa. Vandalizm: tarixi adlara qarşı soyqırımı (PDF) (az.). Bakı: Təhsil. 2006. səh. 16.[ölü keçid]
  3. Xasay Zeynalov, "Göyçəsiz günlərim", Bakı, "Nurlan", 2006. səh.97

Həmçinin bax redaktə

Xarici keçidlər redaktə