II Əhməd

**II Əhməd**
II Əhməd
	احمد ثانى
21-ci Osmanlı Sultanı (Padşah)
	22 iyun 1691 – 6 fevral 1695
Əvvəlki	II Süleyman
Sonrakı	II Mustafa
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	25 fevral 1643
Doğum yeri	Konstantinopol, Osmanlı imperiyası;
Vəfat tarixi	6 fevral 1695 (52 yaşında)
Vəfat yeri	Ədirnə, Osmanlı imperiyası;
Dəfn yeri	Sultan Süleyman türbəsi
Fəaliyyəti	suveren[d]
Atası	İbrahim
Anası	Xədicə Müəzzəz Sultan
Həyat yoldaşı	Rabiyə Sultan;
Ailəsi	Osmanlı xanədanı
Dini	Sünni, İslam
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

II Əhməd (Osmanlı türkçəsi: أحمد الثاني Ahmed-i sani; 25 fevral 1643^[1]^[2], Konstantinopol – 6 fevral 1695^[1]^[2], Ədirnə) — 21-ci Osmanlı padşahı və 100-cü İslam xəlifəsidir.

Şahzadəlik dönəmi

I İbrahimin üçüncü oğludur. Anası Xədicə Müəzzəz Sultandır. 1643 tarixində İstanbulda dünyaya gəlmişdir. Mükəmməl ərəbcə və farsca təhsil aldı. Qardaşı Sultan Süleymanın 4 illik dönəmində sarayda qəfəs həyatı yaşadı. 21 iyun 1691 tarixində taxta çıxanda 48 yaşındaydı. Sultan Əhmədin cülus mərasimi zamanı Osmanlı dövləti İkinci Vyana mühasirəsini davam etdirirdi.

Hakimiyyət illəri

Sultan Əhməd taxta çıxdıqdan dərhal sonra Avstriya səfərinə göndərilən Sədrəzəm Fazil Mustafa Paşaya bir fərman göndərərək sədarətdə qaldığını və səfəri davam etdirəcəyi barədə xəbər verdi. Fazil Paşa 20 iyul tarixində divan qərarı olmadan Petervaradin ətrafındakı Avstriya qoşunlarına hücum çəkdi. Döyüşün ilk anlarında zəfər ümid edilsə də, sədrəzəmin döyüş meydanında şəhid olmasının ardından ordu geri çəkildi və Salankamen döyüşündə Osmanlılar məğlub oldu.

Salankamen məğlubiyyətindən sonra Lipva və Varat qalaları da itirildi. 1693-cü ildə Avstriyalılar, Ərdəl üzərindən Əflaq və Boğdana təkrar hücuma başladılar. Yanova ərazisini işğal edən düşmən qüvvələri, Belqradı mühasirəyə aldılar. Ancaq Sədrəzəm Bozoxlu Mustafa Paşa sürətlə gələrək Yanovanı geri aldı və Belqradı mühasirədən xilas etdi. Osmanlı ordusunun qismən müvəffəqiyyətlərinə baxmayaraq Avstriyalıların hücumları davam edirdi. Bu sırada Osmanlıların toparlanmasına imkan vermək istəməyən Venesiyalılar da davamlı hücum halında idilər. Sərdar-ı əkrəm Varadin mühasirəsindəykən, Malta, Florensiya və Papa gəmilərindən ibarət bir Venesiya donanması Saqqız adasını işğal etdi. Bu xəbər Sultan Əhmədi çox mütəəssir etdi. Padşah, bu kədərini sədrəzəm Sürməli Əli Paşaya göndərdiyi xətti-hümayunda "Madam ki, Saqqız düşmən əlindədir, bütün Engürüs (Macarıstan) məmləkətini fəth etsən qəbulum deyil." şəklində bildirmişdir.. Ayrıca sədrəzəm Ədirnəyə gələndə "Əgər bu qış Saqqız adası geri alınmazsa, bütün rəislərin kəlləsini alaram." deyərək əmrini vermişdir.

Bu əmr üzərinə 1695-ci ilin ilk günlərində İstanbuldan hərəkət edən Osmanlı donanması Hüseyn Paşanın böyük qəhrəmanlığı sayəsində Saqqız boğazındakı Qoyun adaları mövqeyində Venesiya donanmasına böyük itki verdi. Venesiyalı admiral, gəmisiylə birlikdə sulara basdırıldı. Qoyun adaları zəfərindən sonra, türk donanması Saqqız adasına əsgər çıxardı. Ancaq Sultan Əhməd Saqqız adasının fəth xəbərini ala bilmədən əlli iki yaşında Ədirnədə həyata gözlərini yumdu (6 fevral 1695).

Şəxsiyyəti

Çox mərhəmətli və cəsarətli olan Əhməd xəstə olduğu zamanlarda belə, dövlət işlərindən əsla əl çəkməzdi. Zaman zaman paltarını dəyişdirərək xalq arasında dolaşır, insanların dərdlərini səbirlə dinlər, çarə tapılması üçün lazımlı yerlərə əmrlər verirdi. Islamiyyətə xidmət barəsində dərin bir məsuliyyət hissi içində hərəkət edərdi. Taxta çıxdığı zaman söylədiyi; "Mən səltənətə talib deyildim. Allah-ü Təala fəzl-ı kərəmindən bu aciz quluna nəsib etdi. Bu nemətin şükrünü əda edə bilmərəm." şəklində sözləri onun necə mənəvi bir məsuliyyətlə dövlət rəisliyini qəbul etdiyini izah edir və millətinə xidmət duyğusunun dərinliyini göstərir. Sultan Əhməd, bir məsələ haqqında uzun uzun düşündükdən və bilənlərlə müşavirə etdikdən sonra qərar verirdi. Sənətkarları qoruyur, onlara dəyər verir, daha yaxşıya və daha gözələ yönəlməsi üçün çalışırdı. Xəttat olub, xətti gözəl idi. Quran-ı Kərimlərin yanında başqa kitabları da yazaraq çoxaldırdı. Eyni zamanda şair olan Sultan Əhmədin qəbri Qanuni Sultan Süleyman türbəsinin içərisindədir.

Ailəsi

Hərəmxanası

Ayşə Hasəki Sultan
Rabiyə Sultan
Şahəstə Xanım
Yerəmiyə Sultan

Oğlan uşaqları

Şahzadə İbrahim (d. 6 oktyabr 1692 - ö. 4 may 1714) — Rabiyə Sultandan doğulmuşdur. Şahzadə Səlimin əkizidir və Ədirnə sarayında dünyaya gəldi. III Əhmədin taxta çıxmasıyla taxt varisi təyin edildi. Məzarı Sultan İbrahim türbəsindədir.
Şahzadə Səlim (d. 6 oktyabr 1692 - ö. 4 may 1714) — Rabiyə Sultandan doğulmuşdur. Şahzadə İbrahimin əkizidir və Ədirnə sarayında dünyaya gəldi. Məzarı Sultan İbrahim türbəsindədir.
Şahzadə Əhməd (d. 1692 - ö. 1703) — 11 yaşında vəfat etmişdir. Yerəmiyə Sultandan doğulma.

Qız uşaqları

Atikə Sultan (d. və ö. 21 oktyabr 1694) — Şahəstə Xanımdan doğulma.
Xədicə Sultan (d. 1692 - ö. 1694) — Şahəstə Xanımdan doğulma.
Asiyə Sultan (d. 23 oktyabr 1694 - ö. 9 dekabr 1695) — Rabiyə Sultandan doğulmuşdur. Məzarı hər iki valideyninin yanında - Sultan Süleyman türbəsində yerləşir.

İstinadlar

↑ ¹ ² ³ ⁴ Ahmed II. // Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (xorv.). 2009.
↑ ¹ ² ³ ⁴ Brozović D., Ladan T. Ahmed II. // Hrvatska enciklopedija (xorv.). LZMK, 1999. 9272 s.

Mənbə

Râşid, Târih, II, 162, 237–238, 255–256, 268–269, 270–274, 288;
Mustafa Nûri Paşa, Netâyicü’l-vukūât, İstanbul 1327, III, 8–11;
Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, III/2, s. 591;
Abdülkadir Özcan, Defterdar Sarı Mehmed Paşa-Zübde-i Vekāyiât, Tahlil ve Metin (doktora tezi, 1979), İÜ Ed. Fak., Tarih Semineri Kitaplığı, nr. 3276;
a.mlf., "Defterdar Sarı Mehmed Paşa’nın Mâlî Bazı Görüş ve Faaliyetleri", GDAAD, sy. 10–11 (1983), s. 239–248;
Mehmet Genç, "Osmanlı Mâliyesinde Mâlikâne Sistemi", Türkiye İktisat Tarihi Semineri Metinler/Tartışmalar, Ankara 1975, s. 231–258;
M. Cavid Baysun, "Ahmed II", İA, I, 164–165;
R. Ekrem Koçu, "Ali Paşa", İA, I, 342–343;
B. Kütükoğlu, "Varadin", İA, XIII, 203–206;
R. Mantran, "Ahmad II", EI² (İng.), I, 268.

Xarici keçidlər

Hakimiyyət titulları
II Əhməd Osmanlı sülaləsi Doğum: 25 fevral 1643 Vəfat: 6 fevral 1695
Sələfləri II Süleyman	Osmanlı İmperiyası (دولت عالیه عثمانی) Sultanı 22 iyun 1691-6 fevral 1695	Xələfləri II Mustafa
Sünni İslam titulları
Sələfləri II Süleyman	İslam Xəlifəsi (خلافة إسلامية)	Xələfləri II Mustafa

[_0e9e6d1eb1cc75cc-1] ¹ ² ³ ⁴ Ahmed II. // Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (xorv.). 2009.

[_a38dff9ef1809c2f-2] ¹ ² ³ ⁴ Brozović D., Ladan T. Ahmed II. // Hrvatska enciklopedija (xorv.). LZMK, 1999. 9272 s.

[1]

[2]