Vikipediya

Yaşayan ölülərin gecəsi

Yaşayan ölülərin gecəsi (ing. Night of the Living Dead) — Corc Romero tərəfindən yaradılan, 1968-ci ildə ABŞ istehsalı olan kult filmlərindən biridir. Filmdə baş qəhrəmanlar-Ben (Dueyn Cons) və Barbara (Cudit O'Di) ilə birlikdə yeddi adamın sirli bir şəkildə həyata dönən zombilərdən xilas olmaq üçün Pensilvaniyanın çöl seqmentindəki bir ferma evinə sığınmaları və burada həyatda qalmaq üçün mübarizə aparmalarından danışılır.[1][2]

Yaşayan ölülərin gecəsi
ing. Night of the Living Dead
Janr Qorxu filmi
Rejissor Corc Romero
Prodüserlər Karl Hardmen
Rassell Ştrayner
Ssenari müəllifləri Con Russo
Corc Romero
Baş rollarda Dueyn Cons
Cudit O'Di
Karl Hardmen
Merilin İstman
Keyt Ueyn
Con Russo
Kira Şon
Cudit Ridli
Corc Romero
Operator Corc Romero
Bəstəkarlar Skott Vladimir Lisina
İb Qlindemann
Harri Filip Qrin
Montajçı Con Russo
İstehsalçılar Image Ten
Laurel Group
Market Square Productions
Off Color Films
Distribütor Netflix
İlk baxış tarixi 1968
Müddət 96 dəqiqə
Büdcə $ 114 min
Gəlir $ 42 milyon ABŞ dolları
Ölkə ABŞ ABŞ
Dil İngilis dili
İl 1968
Rəng Rəngli
Çəkiliş yeri Pitsburq
IMDb ID0063350
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Yaşayan ölülərin gecəsi

Romeronun 114 min dollarlıq büdcə ilə tamamladığı film sonrakı illər boyunca bir neçə dəfə televiziyada göstərildikdən sonra ABŞ-də 12 milyon dollar, digər ölkələrdə isə 30 milyon dollar hasilat əldə etmişdi. 2008-ci ildə isə filmin hasilatı $689 716 923 milyona çatmışdır. Bu film 1968-ci ildə ilk dəfə nümayiş etdirilən zaman şiddət səhnələrinin açıqlığı səbəbiylə film kəskin şəkildə tənqid olunmuşdu. Lakin "Yaşayan ölülərin gecəsi" filmi 1999-cu ildə Konqres Kitabxanası tərəfindən "mədəni, tarixi və estetik olaraq mühüm film" kateqoriyasına aid edilərək, ABŞ Milli Film Arxivində mühafizə edilməsinə qərar verilmişdir.[3] Film ilk dəfə 2005-ci ildə artıq ağ-qara filmi kimi yox, rəngli film kimi nümayiş olunmuşdur. Filmin gəliri 2009-cu ildə isə $256,147,434 milyon dollara çatmışdır.[4]

Vyetnam müharibəsi dövründə nümayişə girən "Yaşayan ölülərin gecəsi" filmi 1960-cı illərin sonunda ABŞ cəmiyyətinə yönəltdiyi bilavasitə tənqidlər səbəbiylə cığır açan bir film olaraq qiymətləndirildi. Bir tarixçiyə görə film "xeyli çox istiqamətdən dağıdıcı idi". İlk zombi filmi olmasa da, "Yaşayan ölülərin gecəsi" filmi zombi fəlakətinin ilk nümunələrindən biri idi. Romeronun rejissorluq etdiyi bu film "Yaşayan ölülər" ardıcıllığının ilk seriyası idi. Filmin ilk təkrar çəkilişini Tom Tezis 1990-cu ildə eyni adla reallaşdırdı. İkinci təkrar çəkiliş isə 2006-cı ildə "Yaşayan ölülərin gecəsi 3D" filmi adı altında baş tutmuşdur.[5][6][7] Filmin bir çox remeyki mövcuddur.[8][9][10][11][12][13]

Məzmun

redaktə
  Xəbərdarlıq: Yazının davamı əsərin məzmunu haqqında məlumat ehtiva edir.
 
Zombilər

Barbara (Cudit O'Di) və qardaşı Conni (Rassell Ştayner) atalarının məzarına çiçəkli xaç qoymaq üçün Pensilvaniya çölündəki bir qəbiristanlığa gəlirlər. Burada Conni qəbiristanlıqlardan qorxan kiçik bacısına "Səni götürməyə gəlirlər Barbara!" deyərək onunla zarafat edir. Birdən solğun üzlü bir adam (S. Uilyam Hinzman) Barbaranı tutur. Onu qurtarmaq üçün adamla mübarizə edən Conni yerə yıxılır və başı bir məzar daşına çırpılaraq ölür. Conninin avtomobilinə sığınan Barbara açarı olmadığı üçün avtomobili işlədə bilmir və aşağıya hərəkət etdirdiyi avtomobillə bir ağaca çırpılır. Barbara avtomobili tərk edib yaxındakı ferma evinə qaçır. Bu sırada Barbara qəbiristanlıqda ona hücum edən insanın simasına bənzər başqa bədheybətlərin də ətrafda olduğunu hiss edir. Barbara fermadakı evə girən zaman yuxarı mərtəbədə qorxunc şəkildə parçalanmış bir cəsədə rast gəlir.

Evdən qaçmağa çalışan Barbara "Pikap" avtomobili ilə evə gəlmiş Benlə (Dueyn Cons) qarşılaşır. Ben ətrafdakı təcavüzkarlara hücum edir. Onlardan birini öldürdükdən sonra atəş açaraq digərlərini məhv etməyi bacarır. Zombilər təkrar evə girdikləri zaman Barbara katatonik şəkildə oturarkən, Ben qapı və pəncərələrə taxta vurur. Bir kürsünü çölə çıxarıb atəşə verərək zombiləri uzaq tutmağa çalışır. Ben evdə radio ilə tüfəng tapır. Bu sırada gənc Harri (Karl Hardman) və Helen Kuper (Merilin İstman), qızları Karen (Kira Şon) və gənc cütlük Tomla (Keyt Ueyn) Cudinin (Cudit Ridli) saxlanmaqda olduğundan xəbərsizdir. Zombilərdən biri daha əvvəl Kareni dişləmişdir və kiçik qız bu səbəblə xəstələnmişdir. Bu qrupun Ben və Barbara ilə qarşılaşmasının ardından Harri hamı ilə birlikdə geri dönüb qapının önündəki zirzəmidə qərargah qurmağı təklif edir. Ben isə bu vəziyyətdə özlərini tələyə salmış olacaqlarını söyləyir. Son nəticədə isə onlar evin içində qalmağı seçirlər.

Radiodakı xəbərlərdə ölkənin şərq sahili boyunca bir toplu qırğın dalğasının yayılmaqda olduğu bildirilir. Benin daha sonra otaqda tapdığı televiziyada isə təcili vəziyyət nəşri edilməkdə və varlıqların qurbanlarını yedikləri izah edilməkdədir. Daha sonrakı bir nəşrdə cinayətlərin yaxın zamanda ölərək həyata geri dönən bədheybətlər tərəfindən işləndiyi deyilir. Mütəxəssislər, elm adamları və ordu səlahiyyətliləri bu ölülərin həyata geri dönmə səbəbini açıqlaya bilmir, ancaq bir elm adamı bu vəziyyətin, Dünyanın atmosferində partlayan bir Venera kosmik aparatının yaydığı radiasiyadan qaynaqlandığı fikrini ortaya qoyur. Son xəbərlərdə isə varlıqların başından vurulması ilə dayandırıla bildiyi və şeriflərə bağlı silahlı birliklərin nizamını təmin etmək üçün çöl sahədə patrul keşiyi çəkdikləri açıqlanır.

Ben içəridəki bütün kişilərin vəzifəyə götürəcəyi bir plan ilə avtomobilinə çatıb evdən qaçmaq planını hazırlayır. Avtomobilin yanacağı bitmiş olduğundan Benlə Tom çöldəki bir yanacaqdoldurma məntəqəsinə gedir. Tom üçün narahatlıqlanan Cudi də onların arxasınca gedir. Yanacaqdoldurma məntəqəsinə çatdıqlarında Ben zombiləri uzaqda tutmaq üçün avtomobilin yanına bir məşəl buraxır, ancaq Tom məşəlin üzərinə səhvən benzin töküncə, avtomobil yanmağa başlayır. Tom ziyanın böyüməsini önləmək üçün avtomobili nasoslardan uzaq bir yerə sürür, ancaq avtomobilini tərk edən zaman Cudi nəyəsə ilişir. Tom onu çıxarmaq üçün geri dönəndə avtomobil partlayır və hər ikisi ölür. Ben qaçaraq evə dönəndə Harrigilin qapısının kilidləmiş olduğunu görür. Qapını qıraraq içəri girir və Harriyə hücum edir.

Çöldə bəzi yaşayan ölülər avtomobilə dırmaşıb Tom və Cudinin kömürləşmiş cəsədlərini yeməyə başlayırlar. Digərləri isə qapıları və pəncərələri qıraraq evə girməyə çalışır. Ben zombiləri çöldə saxlamağı bacarır, ancaq bu zaman tüfəngi yerə düşür. Harri silahı qapıb Benə istiqamətləndirir, ancaq bu zaman Ben silahı cəld geri götürür və Harrini vurur. Aşağı diyirlənən Harri ölür. Qısa müddət sonra Helen, qızı Karenin yaşayan ölü halına gəldiyini və atasının cəsədini yeməyə başladığını görür. Karen sement malasını anasına dəfələrlə batıraraq onu öldürdükdən sonra təkrar yuxarı çıxır. Bu sırada yaşayan ölülər evə girməyi bacarır və Barbara qardaşı Conninin də onların arasında olduğunu görür. Barbaranı hədəfləri altında saxlayan zombilər qadını götürüb aparır. Barbara zombilərin əllərindəcə ölür. Ben Harrinin ən başda təklif etdiyi şeyi edərək zirzəmiyə gedir və qapını bağlayır. Ben burada canlanmış olan Harri və Heleni görərək onların başlarına atəş açır. Onlar məhv olduqdan sonra Ben zombilərin getməsi ümidi ilə səhərə qədər gözləyir.

Səhər sağ qalan bir neçə zombini vuraraq irəliləyən bir patrul qrupu evə yaxınlaşır. Çöldəki atəş səsini və itin səsini eşidən Ben zirzəmidən çıxıb otağa geri dönür və ətrafın etibarlı olub-olmadığını anlamaq üçün şüşədən çölə baxır. Silahlı adamlardan biri pəncərədən kiminsə baxdığını görür. Həmin adam zombi saydığı Beni Şerifin göstərişi ilə başından vuraraq öldürür. Şerif (Corc Kosana) köməkçisinə vurduğu atəşə görə təşəkkür edir. Filmin son titrləri başlayarkən Benin cəsədi evin xaricinə daşınır və digər zombilərin cəsədlərilə birlikdə yandırılır.

  Xəbərdarlığın sonu.

Rollarda

redaktə
Rollarda
 
Dueyn Cons (Rol:Ben)
 
Cudit O'Di (Rol:Barbara)
 
Karl Hardmen (Rol:Harri Kuper)
 
Keyt Ueyn (Rol:Tom)
 
Merilin İstman (Rol:Helen)
 
Rassell Ştrayner (Rol:Conni)
 
Kira Şon (Rol:Karen Kuper)

Maraqlı faktlar

redaktə
  • Filmin orijinal ideyası yadplanetlilərdən bəhs edən komediya olmuşdur.[14]
  • Corc Romero filmin rejissoru, ssenaristi və montajçısıdır. Bununla bərabər filmdə Romero aktyorlardan biri kimi epizodik rolda çıxış edir.
  • Filmdə göstərilən Kuper ailəsinin rollarında çıxış edən ifaçılar həqiqətən də doğma ailədir. Sadəcə olaraq, Kira Şon Merilin İstmanın ögey qızıdır.
  • Filmdən sonra Cudit Ridli filmdə göstərilən Cudit O'Dinin qardaşı Rassell Ştraynerin həyat yoldaşı olmuşdur.
  • Film açıq səma altında göstərildikdən sonra əsl hit filmə çevrilmişdir.[15]
  • Filmdə Zombi rolunda çıxış edən ifaçıların hər birinə 1 dollar pul və üzərində "Mən "Yaşayan ölülərin gecəsi" filmində zombi olmuşdum" yazılan futbol köynəyi verilmişdi.
  • "Zombi" sözü filmdə bir dəfə də işlədilməyib.

Hazırlanma

redaktə

Ərəfə

redaktə
 
Evans Siti (2007)

Romero kino karyerasına Pittsburqdakı Karneq Mellon Universitetində oxuyarkən başladı. 1960-cı illərdə yoldaşları Con Russo və Rassell Ştrayner ilə birlikdə qurduğu "The Latent Image" firması üçün bəzi televiziya reklamlarının və ismarlama filmlərin istehsalını, rəhbərliyini boynuna götürdü. Bir müddət sonra reklam çəkməkdən möhkəmlən bu üçlük bir qorxu filmi çəkməyə qərar verdi. Romeroya görə məqsədləri, film sənayesinin "qarabet aclığından" nemətlənməkdi. Romero və Ştrayner Pittsburqdakı təşkilatı sənaye film istehsal şirkəti "Hardman Association"nun başçısı və başçı köməkçisi olan Karl Hardman və Merilin İstman ilə əlaqəyə keçərək hələ adı müəyyən olmayan qorxu filmi proyektlərini izah etdi. Romeronun digərlərini razı salması nəticəsində; Romero, Russo, Ştrayner, Hardman və İstmanın da ortaqlığıyla "Image Ten" adlı istehsal şirkəti quruldu. Bu şirkətin on ortağının hər biri tərəfindən iştirak məqsədiylə ödənmiş 600 dollardan ibarət olan 6.000 dollarlıq quruluş sərmayəsi vardı. Film üçün 6.000 dollara daha ehtiyac olduğu aydın olunca, on yeni ortaq daha /tapıldı, ancaq bu məbləğ də film üçün kifayət etmədi. "Image Ten" şirkəti sonunda film üçün, təxminən 114.000 dollarlıq büdcə toplamanı bacardı.[16][17][18][19]

"Bədheybət çırtması" başlığı altında Con Russo və Corc A. Romero tərəfindən qorxulu komediya növündə yazılan ilk ssenari qaralamasında, yetkinlik çağındakı bir qrup yadplanetlinin Dünyanı ziyarət etmələri və öz yaşlarındakı insanlarla yoldaşlıq qurmaları izah edilirdi. Başqa bir versiyada isə evindən qaçan gənc bir adam, yadplanetlilər tərəfindən yemək olaraq istifadə edilmək üzrə bir özgə yerdə toplanmış, çürüməkdə olan insan cəsədləriylə qarşılaşırdı.[20][21][22] Böyük hissəsini Romero tərəfindən 1967-ci ildə üç gün içində yazılan son qaralamada isə Romeronun "Ghouls (qulyabanilər)" olaraq təyin etdiyi yenidən canlanmış insan cəsədləri, yaşayan insanlardan qida kimi istifadə edirdi.[23] 1997-ci ildə BBC kanalının "Forbidden Weekend" proqramına verdiyi bir danışıqda Romero, ssenarinin sonunda üç hissəlik bir əhvalat halına gəldiyini söylədi. İlk hissədə "Yaşayan ölülərin gecəsi" filminə yer verilərkən, davam filmləri olan "Ölülərin sübhü" (1978) və "Ölülərin günü" (1985) filmləri üçün digər iki hissə istifadə edildi.[20]

Romeronun ilham qaynağı Riçard Matesonun gələcəkdəki Los Anceles şəhərində reallaşan bir epidemiya xəstəliyi izah edən 1954-cü il tarixli "Mən Əfsanəyəm!" adlı qorxulu romanı idi. Bu romanda epidemiyaya tutulanlar vampir olaraq həyata dönür və xəstəliyə tutulmayan kəsləri ovlamağa başlayırdı. "Yaşayan ölülərin gecəsi" filminin necə ortaya çıxdığını izah edərkən "Richard Matesonun "Mən Əfsanəyəm!" adlı bir romanından qeyd etdiyim məqalədən qısa bir əhvalat yazmışdım." deyən Romero, bu vəziyyəti belə açıqlamışdı:

 

"Mən Əfsanəyəm!" romanının inqilab haqqında olduğunu düşündüm. Özümə dedim ki, inqilab haqqında bir şey edəcəksənsə, ən başından başlamalısan, söylədim. Yəni, Riçardın kitabına bir tək insanın qalmış olduğu nöqtədən başlayır, geri qalan hər kəs vampirləşmişdir. Dedim ki, başdan başlamalıyıq və əhvalatı birazca dəyişdirməliyik. Vampirləri istifadə edə bilməzdim, çünki o istifadə etmişdi, mən də dünyanı sarsıdacaq bir dəyişiklik etməyi istədim. Sonsuza qədər sürəcək, tam da əhvalatın ürəyində olacaq bir şey. Sonra dedim ki, ya ölülər ölü qalmaqdan imtina etsə? ... Və əhvalatlar da, insanların bununla necə başa çıxdıqları, ya da çıxa bilmədikləriylə əlaqədar oldu. Bax budur, tam da zombilərin mənə ifadə etdiyi şey idi. Riçardın kitabının, xüsusi romanı "Mən Əfsanəyəm!" romanından da bundan bəhs etdiyini düşünürdüm. Qlobal ölçüdə bir dəyişmə olar və adamın biri çıxıb, bir dəqiqə, mən hələ insanım, deyər. Amma səhvlidir. Get onlara qatıl, sonsuza qədər yaşa! Bu baxımdan baxıldığında səhvlidir, amma kənar yandan bu seçimi üçün ona hörmət etməyimiz lazımdır.[24]

 

Matesonun romanından edilən rəsmi uyğunlaşdırmalar "Dünyada sonuncu adam" (1964), "Tək Adam" (1971) və "Mən Əfsanəyəm" (2007) adlı filmlərdir. Mateson Romeronun şərhindən çox təsirlənməmişdi və bu uyğunlaşdırmanın "Bir az... darıxdırıcı" olduğunu düşünürdü.[25] Ancaq yazıçı daha sonra Romero üçün belə deyəcəkdi: "Corc Romero yaxşı bir insandır. Ona qarşı heç bir hüsumət bəsləmirəm." Romeronun "Mən Əfsanəyəm" romanında ilham alışına bağlı olaraq tənqidçi Danel Qriffinin şərhi isə belə idi: "Romero, filminin Matesonun romanından doğrudan edilmiş bir plaqiator olduğunu açıqca qəbul edir. Ancaq mən olsam bu mövzuda o qədər qəti danışmazdım. Romeronun əsl etdiyi, yazarın fikirlərini genişlətmək və bunu edərkən hamısıyla xüsusi dəyişikliklər ortaya qoymaq idi, bu vəziyyət filmi gerçək bir "plaqiator" olaraq nişanlanmaqdan olduqca uzaqlaşdırar." Russo və Romero, çəkilişlər əsnasında ssenaridə dəyişikliklər etdi. Karl Hardmana görə bu dəyişiklikləri, baş rol oyunçusu Deyn Cons istəmişdi:

 

Xüsusi ssenaridə Ben xarakteri sadə bir yük maşını şoferi olaraq çəkilmişdi və təhsilsiz, alt sinifdən biri kimi danışırdı. Olduqca yaxşı təhsilli biri olan Dueyn Cons rolu yazıldığı kimi oynamağı rədd etdi. Xatırladığım qədəriylə, Dueyn Cons xarakteri oynayarkən Benin replikalarını lazım olduğunu düşündüyü şəkildə dəyişdirdi.[26]

 

İstman isə Helen və Harri Kuper arasındakı dialoqları ehtiva edən zirzəmi səhnəsində dəyişikliklər etdi. Baş rolu ifa edən akrisa Cudit O'Diyə görə danışmaların böyük hissəsi özlərindən düzəldilmişdi. O'Di bir reportajında "Gərçəkdə bir çəkiliş ssenarisi olub olmadığını bilmirəm! Təməldə edilməsi lazım olanların üzərindən keçərdik, sonra da səhnələri oynanması lazım olduğunu hiss etdiyimiz şəkildə oynayardıq." deyir. Məsələn, Ben masanı parçalayıb qapının qarşısında seti meydana gətirərkən, Barbaranın zombilərin özünə və qardaşının Conniyə hücum etmələrini izah edildiyi səhnədəki bütün danışmalar, o anda "uydurulmuşdu". Səhnə bir dəfəyə çəkilmiş və filmdə olduğu kimi istifadə edilmişdi.[27][28]

Heyət seçimi

redaktə

Baş rol xarakterini ifa edən Ben həmin illərdə tanınmamış bir teatr oyunçusu olan Dueyn Cons tərəfindən canlandırıldı. Consun Ben rolundakı ifası dövrün (1969) film tənqidçiləri tərəfindən "nisbətən sakit və hörmətli bir zənci" sözləriylə təsvirləndi.[29] Filmin qəhrəmanı olaraq Consu seçmək 1968-ci ildə müzakirəyə açıq bir seçki idi. Həmin dövrdə filmin bütün oyunçuları ağ dərili olmuşsa, qara bir oyunçunu qəhrəman olaraq istifadə etmək məşhur deyildi. "Yaşayan ölülərin gecəsi" filmindən sonra Cons bir neçə filmdə rol aldı, teatrda isə aktyor və rejissor kimi karyerasını ölümünə qədər (1988-ci ilə kimi) davam etdirdi. Digər filmlərdəki rollarına baxmayaraq Cons: "insanların özünü təkcə Ben olaraq tanıyacağından narahatlanırdı".[30][31][32][33][34]

23 yaşındakı film və teatr oyunçusu Cudit O'Di "Barbara" xarakterini canlandırdı. Daha əvvəl Hardman və İstman ilə birlikdə Pittsburqda çalışmış olan oyunçu, seçmələrin edildiyi sırada, Hollivudda kino sektoruna girmənin yollarını axtarırdı.[35] Cudit bir reportajında filmdə rol almasının müsbət bir təcrübəm, olduğunu ancaq qorxu filmlərindən, xüsusilə, Vinsent Prisenin "Mumun evi" (1953) filmindən, çox qorxduğunu söylədi. Aktyorluğunun yanında Cudit bu filmdə eyni zamanda öz dublyorunu da canlandırdı. Oyunçu "Yaşayan ölülərin gecəsi" filmi haqqında "Dürüst olaraq deyirəm ki, filmin mədəniyyətimiz üzərində bu qədər qalıcı təsiri olacağı haqqında heç bir fikirim yox idi" deyən Cudit, filmin özünə gətirmiş olduğu məşhurluğu da heyrətlə qarşılamışdı:

 

"İnsanlar sizə fərqli davranır. Mən onlar üçün sıravi bir Cuditiydim. Sonra mənim "Yaşayan ölülərin gecəsi" filmində Barbara olduğumu fərqinə varırlar və birdən artıq o qədər də sıravi olmayan bir Cudit O'Di halına gəlirəm."[36]

 

Köməkçi oyunçuların "Yaşayan ölülərin gecəsi" filminə qədər kino sektorunda heç təcrübəsi yox idi. Bu film Tom rolundakı Keyt Ueynin karyerasındakı tək kino filmi oldu; oyunçu 1995-ci ildə intihar etdi.[37] Ancaq Cudi rolundakı Cudit Ridli daha sonra, Romeronun "Vanil həmişə var" (1971) filmində baş rollardan birində rol almışdır. Açılış səhnəsində qəbiristanlıqda Connini öldürən zombi rolunu oynayan S. Uilyam Hinzmanın (filmdə adı Bill Hinzman olaraq deyillir) qorxulu filmlər karyerasını bu filmlə başladı.[38] Aktyor daha sonra bir çox qorxulu filmlərdə rol aldı və iki filmi də idarə etdi. Hinzman "Yaşayan ölülərin gecəsi" filminin 25-ci ildönümü üçün edilən çəkilişlərdə də rol aldı.[39]

İstehsal qrupunda iştirak edən Karl Hardman, Marilin İstman, Rassell Ştrayner də filmdə rol aldılar. Hardman və İstman "Harri və Helen Kuper" cütünü canlandırdı. İstman ayrıca ağacdan bir böcək götürüb ağızına atan qadın zombi rolunu da canlandırdı. Hardmanın 11 yaşındakı qızı Kira Şon, cütün qızları Karen Kuper rolunda, Ştrayner isə Barbaranın qardaşı Conni rolunda idi. "Image Ten" firması istehsal rejissoru Corc Kosana Şerif MakKelland rolunu canlandırdı.[40][41][42]

Zombi fiqurlarında Romeronun yoldaşları və tanışları rol olmuşdur. Romero vəziyyəti belə izah etdi:

 

"Reklamlar və sənaye filmlər çəkən bir istehsal şirkətimiz vardı və reklam dünyasından bir çox adam gəlib zombi olmaq istədi." Bunun xaricində Romeronun izahatıyla "Evans Sitidən bir çox adam da bunun bir zarafat olduğunu nəzər saldılar, gəlib makiyaj etdirdilər və ətrafda gəzməyə başladılar."[43][44]

 

Çəkiliş

redaktə

Filmin məhdud büdcəsi istehsal mərhələsinə böyük ölçüdə təsir etdi. Hardman büdcəyə dair ifadəni aşağıdakı şəkildə demişdir:

 

"Uşaqlığımızda izlədiyimiz klassik qorxu filmlərinə bərabər bir filmi çəkməyə çatacaq qədər pul yığa bilmədiyimizi bilirdik. Ən yaxşı edə biləcəyimiz şey, oyunçularımızı uzaq bir yerdə yığıb qorxunun onları o nöqtədə tapmasını təmin etmək idi."[45][46]

 

Bu səbəbdən film səhnələri ABŞ-nin Pensilvaniya ştatının ən böyük şəhərlərindən biri olan Pitsburqun 48 kilometr şimalında yerləşən "Batler Kanti" (ing. Butler County) adlı çöl sahəsində olan Evans Siti şəhərciyində çəkilmişdi. Filmin ilk çəkiliş səhnəsi, bu qəsəbənin qəbiristanlığında aparılmışdı. Evdə olan bütün səhnə çəkilişləri, Evans Siti mərkəzində, daha sonra bir ailə həkiminin müayinə otağı olaraq istifadə edilən bir evdə reallaşdırıldı. Bu bina hələ də, qəsəbədəki "Cənub Vaşinqton" (ing. South Vashington) prospekti üzərində, "Cənub Cekson" (ing. South Jackson) və Van Buren (ing. Van Buran)prospektlərinin bu prospektə birləşdiyi binaların sırasında vardır.

 
Cudit Ridli

Digər xarici çəkilişlər isə Evans Sitinin şimal-şərqindəki parka yaxın bir sahədə aparılıb. Filmdəki evin qapısının xarici görünüşü, istehsal qrupu tərəfindən bir divarda açılan boşluğa yerləşdirilən və ardında heç bir şey olmayan bir qapıya aid idi. Bu çəkilişlərin aparıldığı evin yıxılmasına qərar verilmişdi. Bu sahədə hal-hazırda çəmənlik yeri vardır.

Aksesuarlar və xüsusi efektler olduqca sadə və büdcəylə məhdud idi. Qan olaraq, aktyorların bədəninə "Bosko" (ing. Bosco) markalı şokolad siropu sürtülürdü. Zombilərin gəmirdiyi ət parçaları üçün bud və eyni zamanda bir qəssab dükanı sahibi olan aktyorlardan birinin ödənişsiz təmin etdiyi heyvanların iç orqanlarından istifadə edildi. Zombi makiyajının quruluşu film səhnələri artdıqca dəyişirdi. Əvvəllər makiyaj solğun bir dəri və tündləşdirilmiş gözlərdən ibarət idi. Digər səhnələrdə isə zombilərin daha qorxuducu görünmələri üçün yaraların və çürümənin göstərmək məqsədiylə, cənazə makiyajında istifadə edilən bal mumundan faydalanıldı. Səhnələr bir-birinin ardınca çəkilmədiyindən, ilk makiyaja sahib solğun üzlü zombilər filmdə təsadüfi səhnələrdə görülür. Xüsusi effektlər, kostyumlar və makiyaj isə İstman öz öhtəçiliyinə götürmüşdü.[47]

Çəkilişlər iyun və dekabr ayları sırasında 1967-ci ildə "Anubisin gecəsi və Cism yeyənlərin gecəsi" (ing. Night of Anubis və Night of the Flesh Eaters) başlığı altında reallaşdırıldı. Romero aşağı büdcə səbəbiylə çəkilişdə 35 mm-lik Ağ-qara kadrdan istifadə etdi. Bu seçim film tamamlandıqdan sonra fərqli səbəblərlə filmin müsbət qiymət qazanmasını təmin etdi. Film tarixçisi Cozef Maddreyə görə "partizan tərzi" şəkildə olan çəkiliş sayəsində filmin "döyüş zamanı aktuallıq filmlərinin qorxmazlığını" əks etdirdiyini söylədi. Maddreyə görə film "bir istismar filmi olduğu qədər, ictimai tarazlığın yıxılmasına dair bir sənədə də bənzəyirdi"[48][49][50]

Filmin rejissoru

redaktə
 
Corc Romero (2005)

"Yaşayan ölülərin gecəsi" filmi Corc A. Romeronun rejissorluq etdiyi ilk uzun metrajlı film idi. Romero daha əvvəl, Pittsburqda təşkilatı bir cəmiyyət nümayişçisi olan "WQED" təşkilatının uşaq serialı üçün Cənab Rocers Neyborhud üçün qısa filmlər çəkmişdi. Romeronun "Yaşayan ölülərin gecəsi" filmini idarə etmə qərarı, qorxu filmi rejissoru olaraq bir karyerasına başlatmasına səbəb oldu. Filmin davam filmlərinin yanında," Küpəgirən qarının mövsümü" (1972), "Dəlilər" (1973), "Martin" (1977), "Tamaşa şousu" (1982) və "Tünd yarı" (1993) kimi filmlərə rejissorluq etdi. Tənqidçilərə görə Romeronun rejissorluq tərzində, 1950-ci illərin qorxu və elmi fantastika filmlərinin təsirləri vardı. Stefen Paul Millerə görə "Əllilərin şok edici görünüşü" (ing. Schlock shock) tərzi yenidən canlanmışdı... və televiziyadakı generalın ordu əməliyyatlarından bəhs etmə şəkli, əllilərin qorxu filmlərində qaçınılmaz şəkildə iştirak edən səfərbərlik çağırılarının əks olunması idi."[51] Ancaq yenə Millerə görə "Yaşayan ölülərin gecəsi" filmi daha çox kef verirdi, çünki generalın rəftarları yoluyla bu əsgəri əməliyyatlar ilə hökumətin zombi epidemiyasının qaynaqlarını tapa bilməməsi və vətəndaşlarını qoruya bilməməsi ilə hadisə keçirdi."[52] Romero isə filmdə meydana gəlməsini istədiyi havanı belə təyin etmişdi: "Filmin açılışındakı vəziyyətdə çoxdan ümidə çox az yer qalmışdır və bu yavaş-yavaş mütləq ümidsizlik ilə son tragediyaya doğru irəliləyir". Kino tarixçisi Karl Royerə görə Romero "quru film tərzindəki işıq kölgə texnikasını insanlığın özünə qarşı xariciləşməsini vurğulamaq üçün istifadə edir"."[53]

Bir çox tənqidçi Romeronun çəkdiyi və şiddət ehtiva edən səhnələr, yazar R. H. V. Dillard açıq və detallı şəkildə göstərilməsinin filmin müvəffəqiyyətini artırdığına təsir göstərməsini əsas məsələlərdən biri kimi qarşıya qoyur. Yazar belə dedi: "Hansı qız, bir an üçün də olsa, anasını öldürməyi istəməmişdir? Və filmdə də kadrın, bu qadağan edilmiş əməli reallaşdırmaq üçün çox açıq bir fürsət vardır"[54] Romero filmdə ictimai tabulara, xüsusilə adamyeyənliyə bağlı mövzular olaraq yer verdi. Bu filmdə insanların bədəni ilə qidalanan Zombilərin ilham qaynağı əslində Matesonun "Mən əfsanəyəm" romanı idi, ancaq kino tarixçisi Robin Vud "Yaşayan ölülərin gecəsi" filmindəki insan əti yemə səhnələrini 1960-cı illərin son dövründəki Amerikan kapitalizminin bir tənqidi olaraq görür. Vudu inancına görə "Xombilər kapitalistləri təmsil edir, adamyeyənlik isə mülkiyyətçiliyin son nöqtəsidir".[55][56]

Müzakirələr

redaktə

"Yaşayan ölülərin gecəsi" filmi ilk nümayişi 1 oktyabr 1968-ci ildə Pittsburqdakı "Fulton Theater" adlı kinozalda baş vermişdir. ABŞ-də kinozal nümayişləri o dövrdə qorxu filmləri üçün ümumi tətbiqə uyğun olaraq, şənbə günləri günortadan sonra etdirildi və bu nümayişlərə həm yeniyetmələr, həm də yetkinlik çağındakı tamaşaçılar maraq göstərdi. "MPAA" film reytinq sistemi Noyabr ayında 1968-ci ildə qurulmuşdu. Bu səbəbdən filmin nümayişində az yaşlı uşaqların bilet götürmələrinə maneə olunmadı. Bunu müşahidə edən "Chicago Sun-Times" qəzetinin yazıçısı Rocer Ebert uşaqların filmə girmələrinə icazə verən kino sahiblərini və ailələrini günahlandıran yazılar yazdı. Ebertə görə "kiçik uşaqlar nə ilə qarşılaşdıqlarına heç fikir vermirdilər. Onlar fimlərə getməyə ilhamlanmışdılar, lakin bu tamamilə başqa bir şey idi." Ebert filmin tamaşaçıları anında təsir etdiyini söyləyirdi:

 

"Salondakı uşaqlar donmuş vəziyyətdə qalmışdı. Haradasa mütləq səssizlik vardı. Film ortalarına doğru kef verici qorxulu səhnələrindən uzaqlaşmış və gözlənilməz bir şəkildə qorxuducu olmağa başlamışdı. Yan tərəfimdə, koridorun qarşısında oturan kiçik bir qız vardı, bəlkə haradasa doqquz yaşında idi, hərəkətsiz şəkildə oturur və ağlayırdı... Beş-altı yaşlarındaykən bu filmi izləsəniz sizə necə bir təsir buraxacağını düşünməyə çalışın. O yaşda uşaqlar ekrandakı hadisələri ciddi qəbul edərlər və özlərini qəhrəmanla qaynaşdırarlar. Qəhrəmanın öldürülməsi yalnız pis bir sonluq deyil, tragik bir sondur: Heç bir canlı xilas olmaz. Onların sonları bitmişdir və hamısı bu qədərdir."[57]

 

"Variety" jurnalının filmin ilk nümayişə girişinin ardından etdiyi nəşrlər filmə qarşı hiss edilən hirsliliyi ortaya qoyurdu:

 

"Yuxarı məhkəmə palatası şiddətin pornoqrafisi haqqında açıq qaydalar qoyana qədər "Yaşayan ölülərin gecəsi" filminin limitləri aşan bir nümunə olaraq qalmağa davam edəcəkdir. Yalnız 90 dəqiqə içində bu qorxu filmi, Pittsburqlu prodüserlərinin, paylayıcısı Ualter Ridenin bütün film industriyasının, onu nümayişə soxanların dürüstlüyünə və ictimai məsuliyyətinə ciddi ləkələr sürüyür. Film eyni zamanda tamaşaçıların əxlaqi sağlamlığı haqqında şübhələr doğurur."[58]

 

Bir başqa şərhçiyə görə tənqidçilər "filmin dəhşət verici səhnələrini senzuralamaq üçün səbəblər tapmağa çalışmaq" xaricində filmlə heç maraqlanmırdılar.[59]

Şərhlər

redaktə

Şərhçilər filmin qanlı xüsusi effektlərindən xoşlanmadı. "Variety" jurnalı filmi "sadizm cümbüşü" olaraq adlandırarkən "Pittsburqlu prodüserlərin dürüstülüyünü və ictimai məsuliyyətini" sorğuladı. "New York Times" tənqidçisi Vinsent Kenbi filmi "zibil film" olaraq qiymətləndirdi və "köklü, yığcam, amma həqiqətən axmaqca" olduğunu qarşıya qoydu.[60]

Yenə də bəzi tənqidçilərə görə "Yaşayan ölülərin gecəsi" cığır açan bir film idi. Paulin Kilə görə film "gəlmiş keçmiş filmlər arasında ən iyrənc şəkildə qorxuducu olan idi və kinodan çıxdığınızda bütün bu qorxunc təcrübəni hamısıyla unutmaq istəyirdiniz... Filmin ciddiliyi işə yarayırdı və ona xam bir həqiqət qazandırırdı". Bir Film "Daily" qəzetinin tənqidçisinə görə isə "Film qorxu kinosunun incisi idi və gözlənilməz şəkildə ona qovuşan əsərlərin bütün təməl xüsusiyyətlərini daşıyırdı." Rocer Ebert filmin matına seanslarında göstərilməsini tənqid etmişdi, amma "filmin özünə hörmətliyini hiss edirdi". Tənqidçi Reks Rid isə belə yazmışdı: "Bir B filmini klassikə nəyin çevirdiyini görmək istəyirsinizsə, "Yaşayan ölülərin gecəsi" filmini izləməlisiniz. Qorxu filmləriylə ciddi şəkildə maraqlanan birinin filmi izləməməsi düşünülə bilməz."[61][62][63][64]

Filmin nümayiş olunmasından etibarən, tənqidçilər və film tarixçiləri "Yaşayan ölülərin gecəsi" filmini 1960-cı illərin Amerikan cəmiyyətini, beynəlxalq Soyuq döyüş siyasətini və ölkə içindəki irqçiliyi tənqid edən alt-üst edici bir film olaraq gördü. İlk dəfə bir qorxu filmi müasir cəmiyyətin içinə işləmiş narahatlıq və qayğını, üstəlik heç bir təsəlli təqdim etmədən əks etdirirdi. "The Village Voice" qəzetindən Elliot Şteyn filmi Vyetnam döyüşünə Amerikanın daxil olmasının qızdırmalı bir tənqidi olaraq qiymətləndirdi və belə söylədi: "Transilvaniyada deyil, Pensilvaniyada keçirdi — Amerikanın orta sinifinin döyüşü idi və zombi vəhşiliyi o zamanlar Vyetnamda yüksələn ixtilafın əks olunması idi". Kino tarixçisi Sumiko Hiqaşi də bu görüşə qatılırdı. Ona görə "Yaşayan ölülərin gecəsi" filmi Vyetnam dövrünün dəhşətləri haqqındakı bir qorxu filmi idi. Hiqaşi belə yazmışdı: "Filmdə heç Vyetmanlı yox idi, onlarınki yoxluqda ortaya çıxan bir varlıq idi və əhəmiyyətləri izah edilən əhvalatın şərh olunmasıyla aydın ola bilirdi." Yazar Vyetman döyüşü dövrünün bir çox xüsusiyyəti ilə film arasında paralellik görürdü: qara ağ xəbər filmləri, "tap və yox et" əməliyyatları, vertolyotlar və vəhşilik görünüşləri.[65][66]

Corc Romero Dueyn Consu heyətə daxil etməsinin səbəbinin zənci olması olduğunu qəbul etmədi, amma Mark Deminqə görə "filmin qəhrəmana yaxın tək xarakteri və tək afrikalı-Amerikalısı olan Dueyn Consun vəhşi sonluğu filmə, çoxu Amerikalının zehnində hələ təzə olan Martın Luter Kinq C. və Malkolm İks sui-qəsdlərinin bir əks olunmasını əlavə etdi". Steynə görə "alt-üst edici ilk qorxu filmi olan bu filmdə hörmətli zənci, yalnız bir qrup qırmızı boyunlulardan tərəfindən öldürülmək üçün bütün zombilərdən xilas olurdu".[30][67][68]

Filmdə ayrıca kapitalizm tənqidi də mövcud idi. Romero filmlərində insanları bir zombi öldürmə yarışına soxur, beləcə, sıravi insanın kapitalizmin əlində zombilərdən belə daha təhlükəli hala gəldiyini vurğulamaq istəyirdi. Necə ki, filmin sonunda zombilərdən xilas olan tək insan olan Ben bir vurucu Tim tərəfindən sorğusuzca vurularaq öldürülürdü.[69][70][71]

Kino tarixçisi Linda Bedleyə görə, filmin bu qədər qorxunc olmasının səbəbi, canavarların ya kosmosdan, ya da ekzotik bir yerdən gələn varlıqlar olmaması idi; "onlar bizdik". Ben, Barbara və bütün köməkçi oyunçuların ölümü, tamaşaçılara qorxu növündə alışılmamış bir şəkildə duyğu verirdi. Filmin pis sonu, köhnə cəmiyyətin yox oluşunu, kin və etibarsızlıq duyğularına sahib yeni bir cəmiyyətin ortaya çıxışını işarələyirdi. Romero da filmin dövrün gərginliklərini əks etdirəcək şəkildə hazırlandığını söyləmişdi:

 

"1968-ci il idi, adamıydım. Hər kəsin bir mesaj vardı. Hirsin və o davranışların, oradakı hər şeyin səbəbi altmışlarda olmamız idi. Köhnə evdə yaşayırdıq, yəni davamlı eyhamlar və mənalar haqqında müzakirələr edirdik və bunların bir qisimi içəri filmə sızdı."[66]

 

Saundtrek və səs effektləri

redaktə

"Yaşayan ölülərin gecəsi" filmində istifadə edilən musiqilər "WRS" studiyasında yazılmışdır. Filmdə istifadə edilən musiqilərin çoxu "Capitol Records" studiyasından satın alındı və filmdən bir müddət sonra film musiqisinin albomu da nümayiş olundu. Anbar musiqilər isə WRS-in səs texniki Riçard Lokoko, Filip Qrin, Cordi Hormel, İb Qlindemann, Uilyam Luz, Con Sili, Cek Meikin və Spenser Mure kimi kəslərin işlərindən seçildi.[72][73][74]

Filmdəki musiqilərin bir qismi daha əvvəl 1959-cu il tarixli bir fantastik B filmləri sırasında olan "Xarici kosmosdan yeniyetmələr" filmində istifadə edilmişdi. Barbaranın qəbiristanlıqdakı zombidən qaçışında istifadə edilən bir başqa parça isə 1959-cu il tarixli "Çox pis günəş iblisi" filminin musiqiləri arasında idi. WRS müxtəlif səhnələr üçün alternativ musiqilər seçmiş, son qərarlar isə Romero tərəfindən alınmışdı. Studiya daha sonra bu musiqiləri elektronik olaraq gücləndirmişdi. Səs texniki Lokokkonun seçkiləri yerində idi, çünki kino tarixçisi Sumiko Higaşiyə görə musiqilər "Reallaşacaq hadisələrin təbiətini vurğulayırdı".[75]

Səs effektləri də Pittsburqda yerləşən "WRS" səs yazma studiyasında yaradıldı. Filmdə istifadə edilən bütün canlı səs effektlərini səs texniki Riçard Lokoko tərəfindən qeyd edildi. Lokoko daha sonra effektlər haqqında belə dedi:

 

"Meydana gətirdiyim bütün effektlər sırasında eşitdiyim zaman hələ tüklərimi tikan-tikan edən bir dənəsi var, Merilinin (Helen) qızı tərəfindən öldürülərkən, onun tərəfindən səslənən qışqırıq. Cudit O'Dinin qışqırığı isə ikinci sıradadır. Hər iki səs də bir-birinin ardınca əks-sədalı və əks-sədasız təkrar edildi."[76]

 

Filmin musiqilərindən və dialoq parçalarından ibarət olan bir film musiqisinin albomu 1982-ci ildə Varese Sarabande tərəfindən yığılıb nümayiş olundu, amma bu albomun CD versiyası heç bir zaman hazırlanmadı. Noyabr ayında 2008-ci ildə ABŞ-nin "400 Lonely Things" adlı instrumental qrupu tərəfindən filmdəki musiqilər və səs efektleri istifadə edilərək, yeni instrumental janrlı albom[77] yaradılmışdı. 2010-cu iln may ayında isə ABŞ-nin digər instrumental musiqi qrupu olan "Zero Day Releasing" tərəfindən "They Won't Stay Dead!: Music from the soundtrack of Night of the Living Dead" albomunu[78] istehsal olunur. Bu albomda musiqilərin alındığı studiya qeydlərinin yüksək effektə sahib olan "Digital" texnologiyası olaraq saxlanmış versiyaları da var idi. Filmin orijinal saundtrekləri aşağıdakı kimidir:

Disk bir
№BaşlıqYazar(lar)Müddət
1."Driveway to the Cemetery (Main Theme)"Spencer Moore02:19
2."At the Gravesite/Flight/Refuge"William Loose/William Loose—Seely/William Loose03:42
3."Farmhouse/First Approach"Geordie Hormel01:16
4."Ghoulash (J.R.'s Demise)"Ib Glindemann03:30
5."Boarding Up"Geordie Hormel/Loose—Seely/Ib Glindemann03:00
6."First Radio Report/Torch on the Porch"Philip Green/G. Hormel02:27
7."Boarding Up 2/Discovery: Gun 'n Ammo"G. Hormel02:07
8."Cleaning House"S. Moore01:36
Disk iki
№BaşlıqYazar(lar)Müddət
9."First Advance"Ib Glindemann02:43
10."Discovery of TV/Preparing to Escape/Tom & Judy" (All the samples of the track were composed by Geordie Hormel)G. Hormel/J. Meakin/J. Meakin04:20
11."Attempted Escape"G. Hormel01:29
12."Truck on Fire/Ben Attacks Harry/Leg of Leg*" (*electronic sound effects by Karl Hardman)G. Hormel03:41
13."Beat 'Em or Burn 'Em/Final Advance" (Final Advance was composed by Harry Bluestone and Emil Cadkin)G. Hormel02:50
14."Helen's Death*/Dawn/Posse in the Fields/Ben Awakes" (*electronic sound effects by Karl Hardman)S. Moore03:05
15."O.K. Vince/Funeral Pyre (End Title)"S. Moore01:10

Yayım

redaktə

Studiya

redaktə

"Image Ten" şirkətinin ortaqları həm çəkiliş müddətində, həm də istehsal sonrasında vəzifəni üzərilərinə götürdü, kamera, işıqlandırma, dekorasiyaların inşası, səs qeydi və fantastik effektlər işlərində çalışma işləri görüldü. İstehsal fotoşəkilləri Karl Hardman tərəfindən çəkildi və basıldı.[79][79][80][81] Hardman istehsal müddətin tərəfindən 1250-dən çox fotoşəkil çəkdi və özü pdüzəltməyə ilə məşğul olarkən, oyunçuların bəziləri də bu fotoşəkil çəkənin inkişaf etdirmə, yuma və qurutma kimi çap işləriylə məşğul oldu. İstehsal sonrası işlərin bitməsinin ardından "Image Ten" studiyası filmi dəhşət verici səhnələri kəsmədən nümayişə girməsini qəbul edəcək bir paylama şirkəti tapmaqda çətinlik çəkdi. "Kolumbiya" və "American International Pictures" filmi yumşaltmağı və son səhnəni yenidən çəkməyi təklif etdi, ancaq bu tələbləri prodüserlər tərəfindən rədd edilincə, bu kompaniyalar filmə distribütorliyini qəbul etmədi.[82] Romero bu mövzuda daha sonra bunları söyləyəcəkdi: "Bunu etməyi heç birimiz istəmədik. Xoşbəxt bir son düşünə bilmirdik... Hər kəs bir Hollivud sonu istəyirdi, amma biz silahlarımızdan imtina etmədik."[83] Sonda Manhetten mərkəzli "Walter Reade Organization" studiyası filmi senzurasız istehsal etməyi qəbul etdi, ancaq adını "Yaşayan ölülərin gecəsi" olaraq dəyişdirdi. Çünki əvvəlki başlıq olan "Cism Yeyənlərin gecəsi" adı daha əvvəl çəkilmiş "Cism Yeyənlər" adlı filmi xatırladırdı. Ancaq paylama şirkəti filmin adını dəyişdirərkən, filmin ilk kopiyalarında bir sıra səhnələri də silmiş olur.[84][85][86]

Nümayişlər

redaktə
 
"Yaşayan ölülərin gecəsi" filmi kinozalda

Film üzərindəki ilk nümayişlər, ev videosu paylamaçıları tərəfindən edilən rəngləndirmə işləri idi. "Hal Roach Studios" tərəfindən 1986-cı ildə nəşr olunan rəngli versiyada zombilərin dərisi nəfis yaşıl rəngdə idi. "Anchor Bay Entertainment" studiyasının 1997-ci il tarixli rəngli versiyasında isə zombilər boz dərili idi. "Legend Films" istehsalı 2004-cü il rəngləndirməsində, texnologiya tənqidçisi Qeri V. Tuzeyə görə rəngləndirmə olduqca təsir edici idi, ancaq istifadə edilən kopiya əvvəlki rəngləndirmələrdə istifadə edilənlər qədər dəqiq deyildi. Filmin üç ölçülü versiyasını, iki ölçülü filmləri üç ölçüyə çevirən bir şirkət olan "PassmoreLab" ilə "Legend Films" ortaq istehsalı olaraq 2009-cu ildə hazırlandı. Film kinozallarda nümayişə 14 oktyabr 2010-cu ildə girdi.[87] "Legend Film" studiyasının qurucusu Berri Sandrevə görə bu versiya ilə ilk dəfə, hamısı canlı çəkilmiş olan iki ölçülü bir film üç ölçüyə daşınırdı.[88][89]

Ssenari yazıçılarından Con Russo, filmin əldən keçirilmiş bir versiyasını 1999-cu ildə "Night of the Living Dead: 30th Anniversary Edition" adıyla nəşr etdi.[90] Film üçün əlavə səhnələr çəkən Russo, Skott Vladimir Lisinanın bəstələdiyi yeni film musiqilərini də istifadə etdi.[91] "Fangoria" jurnalına verdiyi bir reportajda Russo, bu dəyişikliklər ilə filmə daha müasir bir istiqamət verməyə çalışdığını söylədi. Russo bu versiyada xüsusi ssenariyə çox bağlı qalmadı, ssenaridə etdiyi dəyişiklikləri isə açıqca bildirmədi. Ancaq "Entertainment Weekly" jurnalına görə bu vəziyyət Russo ilə Romero arasında anlaşılmazlığa gətirib çıxarmadı.[92] Yenə də jurnala görə Romero, filmə toxunmamağı seçim edirdi. Yeni buraxılmış bu versiya film tənqidçiləri tərəfindən sərt şəkildə tənqid olundu. Məsələn, "Ain't It Cool News" yazıçısı Harri Noules filmin bu versiyası haqqında müsbət görüş verənləri saytında qadağan edəcəyini açıqladı. 30 illik versiyasının davam filmi xüsusiyyətindəki "Canlı ölünün uşaqları" isə 2001-ci ildə çəkildi.[93][94][94][95][96]

Filmin animasiya distribüsiyası bir əməkdaşlıq proyekti olaraq "Yaşayan ölülərin gecəsi: Oyanış" başlığı altında reallaşdırıldı və bir çox film festivalında göstərildi. Bu proyekt daxilində, Romeronun filmindəki zombilərin səsləri qorundu, ancaq görünüşləri yerinə, fərqli sənətçilərin şəkillərindən yaradılan animasiya xarakterləri yerləşdirildi. Filmin ilk nümayişi 10 oktyabr 2009-cu ildə Nyu-Cersinin Remzi şəhərinin "Zombie Encounter and Film Festival" festivalında baş verdi.[97][98] "8. Rondo Hatton Classic Horror Awards" mükafat vermə mərasimində "Ən Yaxşı Müstəqil İstehsal budağında namizəd" göstərildi, ancaq mükafatı qazana bilmədi. Film DVD formatında 27 iyul 2010-cu ildə "Wild Eye Releasing" tərəfindən nümayiş olundu.[96][99][100] Filmin orijinal versiyasını internetdən izləmək mümkündür.[101][102][103][104][105]

Digər dillərdə

redaktə

Aşağıdakı cədvəldə filmin dünya ölkələrində adlandırılması cədvəli verilmişdir:

Ölkə Dil Adı
  Azərbaycan Azərbaycan dili Yaşayan ölülərin gecəsi
  Almaniya Alman dili Die Nacht der lebenden Toten
  Böyük Britaniya İngilis dili Night of the Living Dead
  İspaniya İspan dili La noche de los muertos vivientes
  Finlandiya Fin dili Night of the Living Dead
  Fransa Fransız dili La Nuit des morts-vivants
  Macarıstan Macar dili Noć živih mrtvaca
  İtaliya İtalyan dili La notte dei morti viventi
  Yaponiya Yapon dili ナイト・オブ・ザ・リビングデッド
  Cənubi Koreya Koreya dili 살아있는 시체들의 밤
  Litva Litva dili Gyvų numirėlių naktis
  Latviya Latviya dili Dzīvo miroņu nakts
  Niderland Holland dili Night of the Living Dead
  Norveç Norveç dili Night of the Living Dead
  Polşa Polyak dili Noc żywych trupów
  Portuqaliya Portuqal dili A Noite dos Mortos-Vivos
  Rumıniya Rumın dili Noaptea morților vii
  Rusiya Rus dili Ночь живых мертвецов
  Serbiya Serb dili Ноћ живих мртваца
  İsveç İsveç dili Night of the Living Dead
  Türkiyə Türk dili Yaşayan Ölülerin Gecesi
  Vyetnam Vyetnam dili Night of the Living Dead
  ÇXR Çin dili 活死人之夜]]

Ölkələrdə çıxış tarixi

redaktə

Aşağıdakı cədvəldə filmin ölkələrdə çıxış tarixi verilmişdir:

Ölkə Çıxış tarixi
  ABŞ 1 oktyabr 1968
  Fransa 21 yanvar 1970
  İspaniya 7 dekabr 1970 (Madrid)
  İspaniya 15 dekabr 1970 (Barselona)
  Almaniya 18 mart 1971
  Finlandiya 24 yanvar 1992
  ABŞ 24 avqust 1999 (30th aniversary edition)
  Filippin 21 iyun 2000 (Davao) (30th anniversary edition)
  İslandiya 9 noyabr 2000
  ABŞ 1 may 2005 (edited version)
  İslandiya 30 sentyabr 2005 (Reykjavik International Film Festival)
  Fransa 26 iyul 2006 (re-release)
  Meksika 30 avqust 2008 (Macabro Film Festival)
  Finlandiya 24 oktyabr 2009 (Iik!! Horror Film Festival)
  ABŞ 19 mart 2010

Ədəbiyyat

redaktə
  • Becker, Matt. "A Point of Little Hope: Hippie Horror Films and the Politics of Ambivalence". The Velvet Light Trap (sayı 57, İlkbahar 2006): sayfa 42–59.
  • Carroll, Noël. "The Nature of Horror". Journal of Aesthetics and Art Criticism 46 (sayı 1, Sonbahar 1987): sayfa 51–59.
  • Crane, Jonathan Lake. Terror and Everyday Life: Singular Moments in the History of the Horror Film. Thousand Oaks, Calif.: Sage Publications, 1994. ISBN 978-0-8039-5849-4.
  • Dinello, Daniel. Technophobia!: Science Fiction Visions of Posthuman Technology. Austin: University of Texas Press, 2006. ISBN 978-0-292-70986-7.
  • Harper, Stephen. "Night of the Living Dead: Reappraising an Undead Classic". Bright Lights Film Journal (sayı 50, Kasım 2005): çevrimiçi bağlantı.
  • Heffernan, Kevin. Ghouls, Gimmicks, and Gold: Horror Films and the American Movie Business, 1953–1968. Durham, N.C.: Duke University Press, 2004. ISBN 978-0-8223-3215-2 .
  • Heffernan, Kevin. "Inner-City Exhibition and the Genre Film: Distributing Night of the Living Dead (1968)". Cinema Journal 41 (sayı 3, İlkbahar 2002): sayfa 59–77.
  • Jancovich, Mark, Antonio Lazaro Reboll, Julian Stringer ve Andy Willis, editörler. Defining Cult Movies: The Cultural Politics of Oppositional Taste. Manchester, Eng.: Manchester University Press, 2003. ISBN 978-0-7190-6631-3.
  • Lowenstein, Adam. Shocking Representation: Historical Trauma, National Cinema, and the Modern Horror Film. New York: Columbia University Press, 2005. ISBN 978-0-231-13246-6.
  • Maye, Harun. "Rewriting the Dead: The Tension between Nostalgia and Perversion in George A. Romero's Night of the Living Dead (1968)". Nostalgia or Perversion? Gothic Rewriting from the Eighteenth Century until the Present Day içinde. Editör: Isabella van Elferen. Newcastle: Cambridge Scholars Publishing 2007. ISBN 978-1-84718-247-0.
  • Moreman, Christopher M. "A Modern Meditation on Death: Identifying Buddhist Teachings in George A. Romero’s Night of the Living Dead," Contemporary Buddhism 9 (Sayı 2, 2008): sayfa 151–165.
  • Newman, Robert. "The Haunting of 1968". South Central Review 16 (sayı 4, Kış 1999): sayfa 53–61.
  • Paffenroth, Kim. Gospel of the Living Dead: George Romero's Visions of Hell on Earth. Waco, Texas: Baylor, 2006. ISBN 978-1-932792-65-2.
  • Pharr, Mary. "Greek Gifts: Vision and Revision in Two Versions of Night of the Living Dead". Trajectories of the Fantastic içinde. Editör: Michael A. Morrison. Westport, Conn.: Greenwood Press, 1997. ISBN 978-0-313-29646-8.
  • Pinedo, Isabel Cristina. Recreational Terror: Women and the Pleasures of Horror Film Viewing. Albany: State University of New York Press, 1997. ISBN 978-0-7914-3441-3.
  • Poole, W. Scott. Monsters in America: Our Historical Obsession with the Hideous and the Haunting. Waco, Texas: Baylor, 2011. ISBN 978-1-60258-314-6.
  • Russell, Jamie. Book of the Dead: The Complete History of Zombie Cinema. Surrey: Fab Press, 2005. ISBN 978-1-903254-33-2.
  • Shapiro, Jerome F. Atomic Bomb Cinema: The Apocalyptic Imagination on Film. London: Routledge, 2001. ISBN 978-0-415-93660-6.
  • Wood, Robin. Hollywood from Vietnam to Reagan. New York: Columbia University Press, 1986. ISBN 978-0-231-05777-6.
  • Young, Lola. Fear of the Dark: 'Race', Gender and Sexuality in the Cinema. London: Routledge, 1996. ISBN 978-0-415-09709-3.

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ Fraser, C. Gerald. "Duane L. Jones, 51, Actor and Director Of Stage Works, Dies". The New York Times. July 28, 1988. December 7, 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: January 24, 2012.
  2. ↑ Frightful facts su House of Horrors Arxivləşdirilib 2016-10-01 at the Wayback Machine
  3. ↑ "U.S. film registry adds 25 new titles", 16 Kasım 1999, CNN Arxivləşdirilib 2009-04-24 at the Wayback Machine; erişim: 24 Haziran 2006
  4. ↑ "Yaşayan ölünün gecəsi: Orijinal saundtreklər". 2022-04-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-08-15.
  5. ↑ Adam Rockoff, Going to Pieces: The Rise and Fall of the Slasher Film, 1978–1986 (Jefferson, N.C.: McFarland, 2002), sayfa 35, ISBN 0-7864-1227-5.
  6. ↑ "Night of the Living Dead in 3D Again?". Dreadcentral.com. September 16, 2009. October 8, 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 26, 2010.
  7. ↑ "'Night of the Living Dead' Origin Story Told in 3D CGI". Bloody-disgusting.com. September 16, 2009. May 27, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 26, 2010.
  8. ↑ "Terror Tweets: NOTLD: Origins Casting News and Area 51 Update". Dreadcentral.com. September 25, 2009. December 15, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 26, 2010.
  9. ↑ "Casting for NOTLD: Origins Coming Together". Dreadcentral.com. December 15, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 26, 2010.
  10. ↑ "Danielle Harris to Topline 'Night of the Living Dead: Origins'". Bloody-disgusting.com. April 1, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 26, 2010.
  11. ↑ Submitted by dorkydude on Tue, October 20, 2009 – 3:54 pm. "Exclusive: First Look at Night of the Living Dead: Origins". Dreadcentral.com. October 20, 2009. December 15, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 26, 2010.
  12. ↑ "BD Horror News – Awesome First Look at 'Night of the Living Dead: Origins'". Bloody-disgusting.com. July 22, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 26, 2010.
  13. ↑ "Exclusive: First Look at Tony Todd as Ben – Night of the Living Dead: Origins | Horror Movie, DVD, & Book Reviews, News, Interviews at Dread Central". Dreadcentral.com. December 15, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 26, 2010.
  14. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2019-11-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-17.
  15. ↑ "Yaşayan ölünün gecəsi filminin rusca resenziyası". 2009-12-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-08-20.
  16. ↑ Karl Hardman ve Marilyn Eastman röportajı, Homepage of the Dead Arxivləşdirilib 2015-11-07 at the Wayback Machine sayfasında alıntı; erişim: 24 Haziran 2006.
  17. ↑ Adam Rockoff, Going to Pieces: The Rise and Fall of the Slasher Film, 1978–1986 (Jefferson, N.C.: McFarland, 2002), p.35, ISBN 0-7864-1227-5.
  18. ↑ Noaptea morților vii DVD Millennium Edition , Elite Entertainment, 2002).
  19. ↑ "Zombie Movies" in The Encyclopedia of Fantasy, ed. John Clute and John Grant (New York: St. Martin's Press, 1999), p.1048, ISBN 0-312-19869-8
  20. ↑ 1 2 George A. Romero, John Russo'nun The Complete Night of the Living Dead Filmbook kitabına önsöz (Pittsburgh: Imagine, Inc., 1985), sayfa 6–7, ISBN 0-911137-03-3 .
  21. ↑ Richard Matheson, I Am Legend (1954; New York: Orb Books, 1995), ISBN 0-312-86504-X .
  22. ↑ Marco Lanzagorta, Night of the Living Dead ile ilgili değerlendirme, Millennium Edition DVD, Pop Matters Arxivləşdirilib 2009-09-11 at the Wayback Machine; erişim: 24 Haziran 2006.
  23. ↑ George A. Romero röportajı, Forbidden Weekend Arxivləşdirilib 2011-07-12 at the Wayback Machine, 2 Şubat 1997, erişim: 24 Haziran 2006.
  24. ↑ Interview: George A. Romero On Diary of the Dead Arxivləşdirilib 2009-04-18 at the Wayback Machine Mariana McConnell, Cinema Blend, 14 Ocak 2008
  25. ↑ Richard Matesonun reportajı, Tom Uiver, Return of the B Science Fiction and Horror Movie Makers: The Mutant Melding of Two Volumes of Classic Interviews (Jefferson, N.C.: McFarland, 1999), səhifə 307. ISBN 978-0-7864-0755-2.
  26. ↑ Danél Griffin'in The Last Man on Earth romanı Arxivləşdirilib 2020-03-13 at the Wayback Machine, Film as Art: Danél Griffin's Guide to Cinema
  27. ↑ Clark Collis, An Author You Can't Refuse, Entertainment Weekly Arxivləşdirilib 2009-11-17 at the Wayback Machine, 7 Aralık 2007.
  28. ↑ Cudit O'Dinin reportajı, Collum, Assault of the Killer B's, səhifə 4.
  29. ↑ Kevin Tomas "Yaşayan ölünün gecəsi" filmi, Los Angeles Times, 10 iyun 1969, The A-List: The National Society of Film Critics' 100 Essential Films, yazıçı: Jay Carr (Cambridge, Mass.: Da Capo Press, 2002), s. 199, ISBN 0-306-81096-4 .
  30. ↑ 1 2 George A. Romero, Jones bölümündən alındı, Rough Guide to Horror Movies, s. 118.
  31. ↑ "Pink Eye," episode 107, South Park, October 29, 1997, på South Park: The Complete First Season (DVD, Warner Bros., 2002)
  32. ↑ Andrew Tudor, Monsters and Mad Scientists: A Cultural History of the Horror Movie (Oxford, Eng.: Blackwell Publishing, 1989), p. 101, ISBN 0-631-16992-X .
  33. ↑ Collum, Assault of the Killer B's, p. 3.
  34. ↑ Patrick J. Flinn, Handbook of Intellectual Property Claims and Remedies: 2004 Supplement (New York: Aspen Publishers, 1999), pp. 24–25, ISBN 0-7355-1125-X
  35. ↑ George A. Romero interview, quoted at Homepage of the Dead Arxivləşdirilib 2015-09-24 at the Wayback Machine. Yoxlanılıb: 24 iyun, 2006.
  36. ↑ Fraser, C. Gerald. "Duane L. Jones, 51, Actor and Director Of Stage Works, Dies Arxivləşdirilib 2011-12-07 at the Wayback Machine" The New York Times 28 iyul 1988. Yoxlanılıb: 24 iyun 2012.
  37. ↑ Internet Movie Database Arxivləşdirilib 2009-02-16 at the Wayback Machine saytında Keyt Ueyn; Yoxlanılıb: 24 Yanvar 2006.
  38. ↑ Internet Movie Database Arxivləşdirilib 2009-06-18 at the Wayback Machine'de S. Uilyam Hinzman; Yoxlanılıb: 24 Yanvar 2006.
  39. ↑ Internet Movie Database Arxivləşdirilib 2009-02-06 at the Wayback Machine saytında Cudit Ridli; Yoxlanılıb: 24 Yanvar 2006.
  40. ↑ Almar Haflidason, melding av Night of the Living Dead, 20. Mars, 2001, på BBC Arxivləşdirilib 2012-11-06 at the Wayback Machine; sist henta 24 iyun 2006.
  41. ↑ Rockoff, Going to Pieces, p. 36.
  42. ↑ "Treehouse of Horror III," episode 64, The Simpsons, October 29, 1992, på Internet Movie Database Arxivləşdirilib 2012-07-10 at the Wayback Machine; sist lasta 24 iyun 2006.
  43. ↑ Duane Jones röportajı, Night of the Living Dead, Millennium Edition (DVD, Elite Entertainment, 2002), bonus bölümü.
  44. ↑ Corc A. Romeronun reportajı, Homepage of the Dead Arxivləşdirilib 2015-09-24 at the Wayback Machine səhifəsindən alındı; Yoxlanılıb: 24 Yanvar 2006.
  45. ↑ Neil Fawcett, "Evans Cemetery: Then and Now", Homepage of the Dead Arxivləşdirilib 2016-04-10 at the Wayback Machine; Yoxlanılıb: 24 iyun 2006.
  46. ↑ Alan Jones çəkiliş yerinin səhv biçimdə Pittsburqdakı "Butler Street"də bulunan Allegheny Mezarlığı olduğunu söyləyir. Alan Jones, The Rough Guide to Horror Movies (New York: Rough Guides, 2005), səhifə 118. ISBN 1-84353-521-1 .
  47. ↑ "The Filming" of Night of the Living Dead, Homepage of the Dead Arxivləşdirilib 2015-09-24 at the Wayback Machine; Yoxlanılıb: 24 iyun 2006.
  48. ↑ Scrapbook, Special Features, Night of the Living Dead, Millennium Edition (DVD, Elite Entertainment, 2002)
  49. ↑ "Frightful Facts", House of Horrors Arxivləşdirilib 2016-10-01 at the Wayback Machine; Yoxlanılıb: 24 iyun 2006.
  50. ↑ Joseph Maddrey, Nightmares in Red, White and Blue: The Evolution of the American Horror Film (Jefferson, N.C.: McFarland, 2004), səhifəsi 51. ISBN 0-7864-1860-5 .
  51. ↑ Stephen Paul Miller, The Seventies Now: Culture as Surveillance (Durham, N.C.: Duke University Press, 1999), s. 81, ISBN 978-0-8223-2166-8 .
  52. ↑ George A. Romero. Royer, The Spectacle Of Isolation içində məlumat, s. 15.
  53. ↑ HorrorDirectors.com Arxivləşdirilib 2007-11-01 at the Wayback Machine'da George A. Romero biyografisi. Yoxlanılıb: 24 iyun 2006.
  54. ↑ R. H. W. Dillard, "Night of the Living Dead: It's Not Like Just a Wind That's Passing Through", in American Horrors: Essays on the Modern American Horror Film, ed. Gregory A. Waller (Urbana: University of Illinois Press, 1988), p. 15, ISBN 978-0-252-01448-2 .
  55. ↑ Carl Royer, The Spectacle Of Isolation In Horror Films: Dark Parades Binghamton, N.Y.: Haworth Press, 2005), s. 15, ISBN 978-0-7890-2264-6 .
  56. ↑ Robin Wood, "An Introduction to the American Horror Film", in Movies and Methods, Cilt II, editör: Bill Nichols (Los Angeles: University of California Press, 1985), s. 213, ISBN 978-0-520-05409-7 .
  57. ↑ Stiven Kinq, Danse Macabre (New York: Berkley Books, 1983), s. 1–9, ISBN 978-0-425-10433-0 .
  58. ↑ Roger Ebert, Night of the Living Dead eleştirisi, Chicago Sun-Times, 5 Ocak 1969, RogerEbert.com Arxivləşdirilib 2012-11-17 at the Wayback Machine. Yoxlanılıb: 24 iyun 2006.
  59. ↑ Higashi, "Night of the Living Dead", s. 175.
  60. ↑ Variety, Night of the Living Dead eleştirisi, 15 Ekim 1968, Higashi, "Night of the Living Dead" içinde alıntı, s. 184.
  61. ↑ Pauline Kael, 5001 Nights at the Movies (Henry Holt and Company, 1991), ISBN 978-0-8050-1367-2 .
  62. ↑ "Elonet". 2008-01-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-08-20.
  63. ↑ United States Senate, Committee on the Judiciary, Subcommittee on Technology and the Law, Legal Issues that Arise when Color is Added to Films Originally Produced, Sold and Distributed in Black and White (Washington, D.C.: Government Printing Office, 1988), s. 83.
  64. ↑ Merchandise for Night of the Living Dead at the Internet Movie Database Night of the Living Dead Arxivləşdirilib 2010-07-02 at the Wayback Machine. Luettu 23.4 2007
  65. ↑ Film Daily, Night of the Living Dead eleştirisi, Higashi, "Night of the Living Dead" içində məlumat, s. 175.
  66. ↑ 1 2 Higashi, "Night of the Living Dead", s. 181.
  67. ↑ Rex Reed, House of Horrors Arxivləşdirilib 2016-10-01 at the Wayback Machine'da alıntı. Yoxlanılıb: 24 iyun 2006.
  68. ↑ Mark Deming, Night of the Living Dead yorumu, Allmovie[ölü keçid]. Yoxlanılıb: 24 iyun 2006.
  69. ↑ Elliot Stein, "The Dead Zones: 'George A. Romero' at the American Museum of the Moving Image", The Village Voice (New York), 8-14 Ocak 2003, [1] Arxivləşdirilib 2008-03-15 at the Wayback Machine lingi altında. Yoxlanılıb: 24 iyun 2006.
  70. ↑ Linda Badley, Film, Horror, and the Body Fantastic (Westport, Conn.: Greenwood Press, 1995), s. 25, ISBN 978-0-313-27523-4 .
  71. ↑ Gregory A. Waller, Introduction to American Horrors, s. 4.
  72. ↑ George A. Romero, "Bloody Diary" op Diamond Dead Arxivləşdirilib 2006-10-26 at the Wayback Machine; laatst gecontroleerd op 24 iyun 2006.
  73. ↑ Scrapbook, Special Features, Night of the Living Dead, Millennium Edition (DVD, Elite Entertainment, 2002).
  74. ↑ "U.S. film registry adds 25 new titles," 16 november 1999 op CNN Arxivləşdirilib 2009-04-24 at the Wayback Machine; laatst gecontroleerd op 24 iyun 2006.
  75. ↑ Paul Corupe, "They're Coming to Remix You, Barbara", Rue Morgue (No. 92, Avqust 2009), s. 63
  76. ↑ Sumiko Higashi, "Night of the Living Dead: A Horror Film about the Horrors of the Vietnam Era", From Hanoi to Hollywood
  77. ↑ 400 Lonely Things Arxivləşdirilib 2022-01-28 at the Wayback Machine Yoxlanılıb: 8 noyabr 2014
  78. ↑ Zero Day Releasing Arxivləşdirilib 2022-05-02 at the Wayback Machine Yoxlanılıb: 8 noyabr 2014
  79. ↑ 1 2 Articolo di Entertainment Weekly disponibile qui Arxivləşdirilib 2015-09-15 at the Wayback Machine
  80. ↑ La notte dei morti viventi su Plays 411 Arxivləşdirilib 2017-12-30 at the Wayback Machine
  81. ↑ Numero 179 di Fangoria disponibile qui Arxivləşdirilib 2015-09-15 at the Wayback Machine
  82. ↑ Jason Paul Collum, Assault of the Killer B's: Interviews with 20 Cult Film Actresses (Jefferson, N.C.: McFarland, 2004), səhifə 4, ISBN 0-7864-1818-3.
  83. ↑ George A. Romero röportajı, "George A. Romero Bio"'da alıntı, Special Features, Dawn of the Dead, Special Divimax Edition (DVD, Anchor Bay, 2004), ASIN B0001611DI Arxivləşdirilib 2015-11-07 at the Wayback Machine.
  84. ↑ Cast completo su İtalyanca IMDb saytında filmin heyətləri Arxivləşdirilib 2016-06-04 at the Wayback Machine
  85. ↑ Tom Weaver, Return of the B Science Fiction and Horror Movie Makers: The Mutant Melding of Two Volumes of Classic Interviews, p. 307,
  86. ↑ Intervista a Romero disponibile qui Arxivləşdirilib 2011-07-12 at the Wayback Machine
  87. ↑ "Johnny Ramone Tribute Includes Night of the Living Dead in 3D". Dreadcentral.com. October 16, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 26, 2010.
  88. ↑ John A. Russo interview, Fangoria, Homepage of the Dead Arxivləşdirilib 2015-09-15 at the Wayback Machine səhifəsindən alındı.
  89. ↑ "Trailer for 3D 'Night of the Living Dead' Re-Release". Bloody-disgusting.com. March 28, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 26, 2010.
  90. ↑ "Apie filmą Gyvų numirėlių naktis". 2009-04-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-08-20.
  91. ↑ "Rondo Hatton Awards". Rondoaward.com. 2012-02-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-4-11.
  92. ↑ Tooze, Gary W. "Review of Night of the Living Dead". DVD Beaver. March 3, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: January 2, 2009.
  93. ↑ Harry Knowles, Night of the Living Dead: 30th Anniversary Edition eleşitirisi, Ain't It Cool News Arxivləşdirilib 2007-09-29 at the Wayback Machine. Yoxlanılıb: 24 iyun 2006.
  94. ↑ 1 2 Entertainment Weekly, quoted at Homepage of the Dead Arxivləşdirilib 2015-09-15 at the Wayback Machine. Yoxlanılıb: 24 iyun 2006.
  95. ↑ Night of the Living Dead: 30th Anniversary Edition (DVD, 1999), ASIN B00000JXVO Arxivləşdirilib 2015-11-07 at the Wayback Machine.
  96. ↑ 1 2 John A. Russo interview, Fangoria, quoted at Homepage of the Dead Arxivləşdirilib 2015-09-15 at the Wayback Machine.
  97. ↑ "Copyright Catalog (1978 to present) — Night of the Living Dead". United States Copyright Office. June 27, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: January 16, 2008.
  98. ↑ Night of the Living Dead (VHS, Anchor Bay Entertainment, 1997), ASIN 6301231864.
  99. ↑ Night of the Living Dead: 30th Anniversary Edition (DVD, 1999), ASIN B00000JXVO 30th Anniversary Edition Arxivləşdirilib 2015-11-07 at the Wayback Machine.
  100. ↑ "Zombie Encounter & Film Festival – October 10, 2009". Science Fiction Society of Northern New Jersey. September 25, 2009. April 29, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 26, 2010.
  101. ↑ Amazon.com Arxivləşdirilib 2021-06-05 at the Wayback Machine'da Yaşayan Ölülerin Gecesi ürün bilgileri. Yoxlanılıb: 28 Yanvar 2012.
  102. ↑ Internet Archive'da Yaşayan ölülərin gecəsi; Yoxlanılıb: 24 iyun 2006.
  103. ↑ "Yaşayan ölülərin gecəsi Arxivləşdirilib 2012-01-25 at the Wayback Machine" Hulu; Yoxlanılıb: 28 Yanvar 2012.
  104. ↑ Night of the Living Dead 3-D'nin Internet Movie Database Arxivləşdirilib 2009-02-09 at the Wayback Machine sayfası
  105. ↑ Night of the Living Dead 3-D Rəsmi saytı Arxivləşdirilib 2009-07-29 at the Wayback Machine; Yoxlanılıb: 24 iyun 2006.

Xarici keçidlər

redaktə
 
Vikianbarda Yaşayan ölülərin gecəsi ilə əlaqəli mediafayllar var.
Yaşayan ölülərin gecəsi
Corc A. Romero
  "Qorxu" portalı
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Yaşayan_ölülərin_gecəsi&oldid=7721061"