On üçüncü sülalə (Misir)

XIII sülaləQədim Misirdə ikinci aralıq dövrdə hakimiyyətdə olmuş sülalə. Başqa bir mülahizəyə görə Orta padşahlığa aiddir[1]. Təxminən e.ə. 1803–1649-cu illərdə hökmdarlıq etmişlər[2].

Qədim Misir tarixi

Sülalə öncəsi dövr
Tasi mədəniyyəti
Badar mədəniyyəti
Nakadi mədəniyyəti
Amrat mədəniyyəti (I Nakad)
Gerzey mədəniyyəti (II Nakad)
Aşağı Misir
Yuxarı Misir
Sülalələr dövrü
Erkən padşahlıq
I sülaləII sülalə
Qədim padşahlıq
III sülaləIV sülalə
V sülaləVI sülalə
Birinci aralıq dövr
VII sülaləVIII sülalə
IX sülaləX sülalə
XI sülalə
Orta padşahlıq
XI sülaləXII sülalə
İkinci aralıq dövr
XIII sülaləXIV sülalə
XV sülaləXVI sülalə
XVII sülalə
Yeni padşahlıq
XVIII sülalə
XIX sülaləXX sülalə
Üçüncü aralıq dövr
XXI sülalə
XXII sülaləXXIII sülalə
XXIV sülaləXXV sülalə
XXVI sülalə
Sonrakı dövr
XXVIII sülalə
XXIX sülaləXXX sülalə
Fars dövrü
XXVII sülalə • XXXI sülalə
Yunan-Roma dövrü
Argeadlar • Ptolemeylər

Ümumi məlumat

redaktə

Manefon yazılarında XII və XIII sülalələrinin Tebes şəhərindən olduqlarını göstərir. Bu fakt isə onların qohum olduqlarını deməyə imkan verir.

XIII sülalənin fironları ilk vaxtlar Orta və Yuxarı Misirdə bütün əraziləri idarə etdilər. Ölkənin paytaxtı İttaui şəhəri idi. XIII sülaləsinin hakimiyyəti dövründə Misir kifayət qədər sabit bir dövlət olaraq qaldı. Ancaq bu mülahizə mübahisə mövzusudur.

Misiroloqlar arasında sülalənin taxtdakı ilk nümayəndəsinin kim olması ilə bağlı fikir ayrılıqları var. Kim Reholtin araşdırmalarına görə, XIII sülaləsindən ilk hökmdar I Sebekhotep adı ilə Sebekhotep Sekhemra Xutaui olmuşdur. Başqa bir fərziyyəyə görə I Sbekhotep Haankra Sebekhotep idi. Sebekhotep Sekhemra Xutaui isə II Sebekhotepdir[3][4].

XIII sülalənin son hökmdarlarının dövründə mərkəzi hakimiyyət zəifləyir. Nil deltasının şərq sahillərində XIV sülalə güclənərək müstəqilləşdilər. Daha sonra bu əraziləri hiksosların əlinə keçir. Manefona görə hiksoslar XV sülalənin əsasını qoymuşdular. Hazırda bəzi misiroloqlar bu fikri təkzib edirlər.

Fironlar

redaktə
Ad Taxt adı Şəkil Hakimiyyət illəri Qeyd
I Sebekhotep
Semataui
 
e.ə. 1803–1800
Sülalənin banisi. İlk firon
Sonbef
Mehibtaui
 
e.ə. 1800–1796
Mümkündür ki, IV Amenemhetin oğludur.
Nerikara
 
e.ə. 1796
V Amenemhet
Sehemkara
 
e.ə. 1796–1793
Ameni Kemau
 
e.ə. 1793–1781
Hotepibre
Sehetepibre
 
e.ə. 1791–1788
Turin siyahısındakı Sehetepibra ola bilər
İufni (Yufni)
Sexемesanxtauira
e.ə. 1788
Adı Turin siyahısında var.
VI Amenemhet
Sehertaui
 
e.ə. 1788–1785
1741
Semenkara Nebnuni
Semenkara
 
e.ə. 1785
Sehetibre
 
e.ə. 1783–1781
Suadckara
e.ə. 1781
Adı ancaq Turin siyahısında var
Nedyemibre
e.ə 1780
Adı ancaq Turin siyahısında var
II Sebekhotep
 
e.ə. 1779
Renseneb
e.ə. 1777
Autibra Hor
Hotepibtaui
 
e.ə. 1777–1775
Sehemrehutaui Xabaui
 
e.ə. 1775–1772
Mümkündür ki, Horun oğludur.
Dyedxepereu
 
e.ə. 1772–1770
Mümkündür ki, Sehemrehutauinin qardaşı
VII Amenemhet
Heriteptaui
 
]
e.ə. 1770–1765
Xutauire Ueqaf
Sehemneçeru
 
Xendcer
Cedheperu

eru

 
e.ə. 1764–1759
Semenxkara İmermaşa
Semenxkara
 
thb
e.ə. 1759-?
Sehetepkara Intef
Sehotepkara
Hotepkara
e.ə. 1759–1749 arasında
Seth Meribre
 
e.ə. ?-1749
III Sbekhotep
Huitaui
 
e.ə. 1749–1747
I Neferhotep
Qereqtaui
 
e.ə. 1749–1736
Sihathor
IV Sebekhotep
Anhibtaui
 
I Neferhotep və Sihathorun qardaşı
V Sebekhotep
 
VI Sebekhotep
Haihetebra
 
e.ə. 1719–1715
Uahibra İbiau
Uahibra
 
e.ə. 1716–1706
Merneferra Ay
Meriferra
 
e.ə. 1701–1677
Sülalədən son firon.

İstinadlar

redaktə
  1. Египтопедия. XIII династия. 2022-01-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-14.
  2. Kim S. B. Ryholt, The Political Situation in Egypt during the Second Intermediate Period, c. 1800–1550 B. C., Museum Tusculanum Press 1997, p.197
  3. Baker Darrell D. The Encyclopedia of the Pharaohs: Volume I - Predynastic to the Twentieth Dynasty 3300–1069 B.C. 2008. ISBN 978-1-905299-37-9.
  4. Dodson A., Hilton D. The Complete Royal Families of Ancient Egypt.