On altıncı sülalə (Misir)

XVI sülaləikinci aralıq dövrdə Qədim Misiri idarə edən sülalələrdən biri (e.ə. XVII–XVI əsrlər).

Qədim Misir tarixi

Sülalə öncəsi dövr
Tasi mədəniyyəti
Badar mədəniyyəti
Nakadi mədəniyyəti
Amrat mədəniyyəti (I Nakad)
Gerzey mədəniyyəti (II Nakad)
Aşağı Misir
Yuxarı Misir
Sülalələr dövrü
Erkən padşahlıq
I sülaləII sülalə
Qədim padşahlıq
III sülaləIV sülalə
V sülaləVI sülalə
Birinci aralıq dövr
VII sülaləVIII sülalə
IX sülaləX sülalə
XI sülalə
Orta padşahlıq
XI sülaləXII sülalə
İkinci aralıq dövr
XIII sülaləXIV sülalə
XV sülaləXVI sülalə
XVII sülalə
Yeni padşahlıq
XVIII sülalə
XIX sülaləXX sülalə
Üçüncü aralıq dövr
XXI sülalə
XXII sülaləXXIII sülalə
XXIV sülaləXXV sülalə
XXVI sülalə
Sonrakı dövr
XXVIII sülalə
XXIX sülaləXXX sülalə
Fars dövrü
XXVII sülalə • XXXI sülalə
Yunan-Roma dövrü
Argeadlar • Ptolemeylər

Ümumi məlumat

redaktə

XVI sülalə fironları mərkəzi Tebes şəhəri olmaqla Yuxari Misirdə hökmdarlıq edirdilər.

Tədqiqatlar göstərir ki, XIII sülalədən bəri davam edən aclıq bu dövrdə də qalırdı. Bu hal ölkədə olan ağır sosial-iqtisadi vəziyyətlə bağlı idi.

Bu dövrdə Misir torpaqları vahid mərkəzdə birləşdirilməmişdi. Ölkənin ayrı-ayrı bölgələrində fərqli sülalələr hakimiyyətdə idi. Ikinci aralıq dövr mərkəzi hakimiyyət uğrunda gedən müharibələrlə xarakterikdir. Böhran vəziyyəti insanların həyat şəraitinə mənfi təsir edir, ölkəni yadelli hücumlarına dayanaqsız edirdi.

Fironlar

redaktə

Yevseyiyə görə XVI sülalədən olan 5 hökmdar 190 il hökmdarlıq etmişlər. Kim Riholt Turin siyahısındakı 9 fironun adını bərpa etmişdir. 6 fironun adını isə oxumaq olmur[1][2]. Daha 6 hökmdarın bu sülaləyə aidliyi təsdiq edilməmişdir.

Kim Riholtun araşdırmaları digər misirşünaslar tərəfindən tam təsdiq edilmir. Bəziləri Turin siyahısındakı hökmdarlardan bir qisminin digər sülalələrə aid olduğunu qeyd edirlər.

Tədqiqatlar göstərir ki, XVI xanədana aid edilən bəzi hökmdarlar hiksosların vassalları olmuşlar[3]. Məmbələrə görə onların Semken və Anather kimi semit adları var.

Hiksoslardan vassal asılılığında olan fironlar[4]

Ad Hakimiyyət ili Qeyd
Anat-herAnat-Har
Ola bilər ki, XV sülalənin hökmdarıdır.
Aperanat
Ola bilər ki, XV sülalənin hökmdarıdır.
Semqen
Ola bilər ki, XV sülalənin hökmdarıdır.
Sakir-Har
Ola bilər ki, XV sülalənin hökmdarıdır.
Apepi
Şeşi
XIV sülalənin əvvəlinə aid ola bilər.
Yaqub-Har
XIV sülalənin əvvəlinə aid ola bilər.
Camu
XIV sülalənin əvvəlinə aid ola bilər.
Cakebmu
XIV sülalənin əvvəlinə aid ola bilər.
Amu
XIV sülalənin əvvəlinə aid ola bilər.
III Pepi
Hepu
Anati
Bebnum
Nebmaatre
XVI sülalənin əvvəlinə aid ola bilər.
Aahotepre
Anetrire
Meribre
Nubanxre
Mübahisəlidir.
II Nikare
Mübahisəlidir.
[…]kare
[…]kare
[…]kare
[[Şarek
Vazad
XIV sülalənin əvvəlinə aid ola bilər.
Qur
Şenes
Inek
'A[…]
Apepi
Hibe
Aped
Oxunuşu dəqiq deyil.
Hapi
Shemsu
Meni[…]
Verqa

Müstəqil Tebes fironları

Ad Hakimiyyət ili Qeyd
Bilinmir
e.ə. 1649–1648
Dcehuti
e.ə. 1648–1645
VIII Sobekhotep
e.ə. 1645–1629
III Neferhotep
e.ə. 1629–1628
Seanxenre Mentuhotepi
e.ə. 1628–1627
I Nebirirav
e.ə. 1627–1601
II Nebiriau
e.ə. 1601
Semenre
e.ə. 1601–1600
Seuserenre Bebianx
e.ə. 1600–1588
Sexemre Şedvast
e.ə. 1588
Bilinmir
e.ə. 1588–1582

İstinadlar

redaktə
  1. Kim Ryholt, The Political Situation in Egypt during the Second Intermediate Period c.1800–1550 B. C. by Museum Tuscalanum Press. 1997. p. 125
  2. "Kings of the Second Intermediate Period 16th dynasty (after Ryholt 1997)". 2008-05-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-25.
  3. see for example, Quirke, in Maree: The Second Intermediate Period (Thirteenth — Seventeenth Dynasties, Current Research, Future Prospects, Leuven 2011, Paris — Walpole, MA. ISBN 978-9042922280, p. 56, n. 6
  4. Jürgen von Beckerath: Handbuch der ägyptischen Königsnamen, Münchner ägyptologische Studien, Heft 49, Mainz : P. von Zabern, 1999, ISBN 3-8053-2591-6