Vəhhabilik

İmanın şərtləri

Tövhid • Mələklər
Kitablar • Peyğəmbərlər
Məad • Axirət
Qəza ve Taleh

İslamın beş şərti

Kəlmeyi-şəhadət • Namaz
Oruc • Həcc
Zəkat

Etiqad məzhəbləri

Əşərilər • Matüridilər • Qədərilər (Mötəzililər) • Cəbrilər • Mürcilər • Cəhmiyyə • Müşəbbihilər • Sələfilər

Fiqh məzhəbləri

Sünnilər:
Hənəfilər • Malikilər • Şafiilər • Hənbəlilər
Yox olmuş məzhəblər:
Zahirilər • Auzailər • Leysilər • Səvrilər • Cəririlər

Şiələr:
İmamilər (Cəfərilər (Əxbarilər • Üsulilər • Şeyxilər) • Ələvilər • Ənsarilər • Qızılbaşlar) • Zeydilər •
İsmaililər (Qərmətilər • Xaşxaşilər • Fəthilər • Xəttabilər) • Vaqifiyyə • Rafizilər (Batinilər) • Qeysanilər • Xürrəmilər • Baziğiyyə • Qurabiyyə
Xaricilər:
Mühakkimə • Əcrədilər (Meymunilər • Səələbilər) • Əzraqilər • Bəyhəsilər • İbadilər • Nəcdatilər • Süfrilər

Həmçinin bax

Sufilər • Yəsəvilik • Nəqşibəndilik • Sührəvərdilik • Xəlvətilik • Səfəvilik • Bayramilik • Bəktaşilik • Cəlvətilik • Cərrahilik • Çiştiyyə • Ehqaqiyə • Gülşənilik • Hürufilik • Kübravilik • Məlamətilik • Mövləvilik • Nemətullahiyyə • Nöqtəvilik • Qələndərilik • Qadiriyyə • Rahmaniyyə • Rifailik • Rövşənilər • Sənusilər • Şaziliyyə • Zahidiyyə • Nüseyrilər • Druzlar • İslam fəlsəfəsi

Vəhhabilik və ya vəhhabizm (ərəb. الوهابية‎ ; əl-Vəhhabiya) — islamda XVIII əsrdə formalaşmış dini və siyasi hərəkatdır.

Hərəkat İbn Teymiyyənin (1263–1328) davamçısı olan Məhəmməd ibn Əbdülvahhabin (1703–1792) şərəfinə adlandırılmışdır. Əslində, "vəhhabilik" termini təsisçinin şəxsi adından deyil, onun "ibn Əbdülvahhab" – "Vahənin qulunun oğlu" nəsəbindən yaranmışdır. Nəsəbin ikinci hissəsi olan "əl-Vəhhab" Allahın adlarındandır. Bəzi müsəlmanlar bu adlandırmanı Allaha qarşı təhqir hesab edirlər. Məhəmməd ibn Əbdülvəhhab həqiqi islamın yalnız Məhəmməd peyğəmbərin ardıcıllarının ("əs-sələf əs-salih") ilk üç nəsli tərəfindən tətbiq edildiyinə inanırdı və sonrakı bütün yeniliklərə etiraz edərək, onları kənar qüvvələr tərəfindən yeridilən bidət hesab edirdi.

Bəzi etnoqrafların baxış bucağına görə, vəhhabilik nisbətən yeni cərəyandır. Onlara görə, vəhhabilik şəhər sakinlərinin sərvətinə etiraz olaraq ifadə edilir. Odur ki, bu, bədəvi əhalinin, eləcə də din xadimlərinin bir hissəsi arasında sosial-iqtisadi və siyasi şəraitin ağırlaşmasının səbəb olmuşdu.^[1] Hərəkat Osmanlı imperiyasına qarşı üsyanda da mühüm rol oynamışdır.^[2]

Mənbə

İstinadlar

↑ Токарев, 1986. səh. 498–499
↑ Васильев, 2001

Ədəbiyyat

Токарев, Сергей Александрович. Религия в истории народов мира. М.: Политиздат. 1986.
Васильев, Алексей Михайлович. История Саудовской Аравии: 1745 г. — конец XX в. М.: Наука. 2001.

Əlavə ədəbiyyat

Алаев Л. Б., Тихонов Ю. Н. Ваххабиты в Британской Индии // Азия и Африка сегодня. 2001. № 3
Vəhhabilik // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] (3-е изд.). М.: Советская энциклопедия. гл. ред.: А. М. Прохоров. 1969–1978.
Муфтий Мекки. "Заблуждение ваххабитов".
Ваггабиты или Вегабиты // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
Васильев, Алексей Михайлович. Пуритане ислама? Ваххабизм и первое государство Саудидов в Аравии (1744/45-1818). Наука. Н. А. Иванов. 1967.
Васильев, Алексей Михайлович. История Саудовской Аравии: 1745 г. — конец XX в. М.: Наука. Н. А. Иванов. 1982.
Васильев, Алексей Михайлович. История Саудовской Аравии: 1745 г. — конец XX в. М.: Наука. 1999.
Дзуцев, Хасан Владимирович, Першиц, Абрам Исакович. Ваххабиты на Северном Кавказе — религия, политика, социальная практика // Вестник Российской академии наук . 68. № 12. 1998. 1113—1116. 2014-06-21 tarixində arxivləşdirilib.
Мантаев, Абузагир Арзулумович. «Ваххабизм» и политическая ситуация в Дагестане (PDF). М.: Дипломатическая академия МИД России. диссертация ... кандидата политических наук : 23.00.02. 2002.
Нурутдинов, Ильнур Ильдусович. Методологические проблемы концептуализации понятия «ваххабизм» // Вестник экономики, права и социологии. № 3. 2015. 246—250. ISSN 1998-5533.
Ханиф Джеймс Оливер. Миф «Ваххабизма» (PDF). Перевод: Алиева Нармина. Arxiv surəti 8 avqust 2013 tarixindən Wayback Machine saytında
Стецкевич, Михаил Станиславович. Мифы о «тоталитарных сектах» и «ваххабитах» в современной России: попытка анализа // Смыслы мифа: мифология в истории и культуре. Сборник в честь 90-летия профессора М. И. Шахновича (8 Серия «Мыслители»). СПб.: Издательство Санкт-Петербургского философского общества. 2001. 300.
Силантьев, Роман Анатольевич. Статистика ваххабитского террора в России в отношении мусульманского духовенства (1995-2012) // Мусульманский мир. № 1. 2014. 123—127.
Эткин, Мюриэль. Ваххабизм и Фундаментализм: термины-«страшилки». (Лексикологические изыски противников ислама).. № 7. CA&CC Press AB. 2000.
Ярлыкапов А. А. Исследования по прикладной и неотложной этнологии № 134: Проблема ваххабизма на Северном Кавказе/ Российская акад. наук, Ин-т этнологии и антропологии. — М.: ИЭА, 2000. ISBN 5-201-14658-9
Madhav Das Nalapat. "Wahhabism and the new appeasement". Barricades #2 Volum2 (ingilis). Institute for Public Affairs of Montreal. 2012-02-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-01-02.
Силантьев, Роман Анатольевич. Ваххабитский проект для Северного Кавказа // Независимая газета. 20.01.2010.
Силантьев, Роман Анатольевич. Якобинцы под знаменем Пророка // Независимая газета. 05.10.2011.

Xarici keçidlər

"Сайт «АнтиВаххабизм»". 2013-04-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-29.
"В КСА отрекаются от ваххабизма".
"Книга "Заблуждение ваххабитов". Автор - Муфтий Мекки Ас-Сайид Ахмад ибн Зайни Дахлян (1812-1884)".

[FOOTNOTEТокарев1986498–499-1] Токарев, 1986. səh. 498–499

[FOOTNOTEВасильев2001-2] Васильев, 2001

[1]

[2]