Yol hərəkəti haqqında Vyana Konvensiyası

Yol Hərəkəti Haqqında Konvensiya (bəzən Yol Hərəkəti üzrə Vyana Konvensiyası kimi də tanınır) — beynəlxalq yol hərəkətini asanlaşdırmaq və müqavilə bağlayan tərəflər arasında standart yol hərəkəti qaydalarını müəyyən etməklə yol təhlükəsizliyini artırmaq üçün nəzərdə tutulmuş beynəlxalq müqavilədir. Konvensiya Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqtisadi və Sosial Şurasının Yol Hərəkəti üzrə Konfransında (7 oktyabr – 8 noyabr 1968) razılaşdırıldı və 8 noyabr 1968-ci ildə Vyanada bağlandı. 21 may 1977-ci ildə qüvvəyə minmişdir. Bu konfrans həm də Yol nişanları və siqnalları haqqında Konvensiyanı da hazırlamışdır. Konvensiyaya 3 sentyabr 1993-cü ildə və 28 mart 2006-cı ildə düzəlişlər edilmişdir. 1 may 1971-ci ildə Cenevrədə bağlanmış Yol Hərəkəti haqqında Konvensiyaya (1968) əlavə edən Avropa Sazişi mövcuddur.

Yol hərəkəti haqqında Vyana Konvensiyasında iştirak edənlər
İmzalanma tarixi	8 noyabr 1968
İmzalanma yeri	Vyana, Avstriya
Qüvvəyə minməsi	21 may 1977
İmzalayanlar	36
Tərəflər	86 Albaniya Ermənistan Avstriya Azərbaycan Baham adaları Bruney Belarus Belçika Benin Bosniya və Herseqovina Braziliya Bolqarıstan Kabo-Verde MAR Kot-d'İvuar Xorvatiya Kuba Çexiya KDR Danimarka Estoniya Efiopiya Finlandiya Fransa Gürcüstan Almaniya Yunanıstan Qayana Şablon:HON Macarıstan İran İraq İsrail İtaliya Qazaxıstan Keniya Şablon:KUW Qırğızıstan Latviya Liberiya Lixtenşteyn Litva Lüksemburq Moldova Monako Monqolustan Monteneqro Mərakeş Şablon:MYA Niderland Niger Şablon:NGR Şimali Makedoniya Norveç Şablon:OMA Pakistan Şablon:PLE Peru Filippin Polşa Portuqaliya Qətər Rumıniya Rusiya San-Marino Səudiyyə Ərəbistanı Seneqal Serbiya Seyşel adaları Slovakiya Sloveniya CAR İsveç İsveçrə Tacikistan Tailand Tunis Türkiyə Türkmənistan Uqanda Ukrayna {{ {{{1}}} | alias = Böyük Britaniya | flag alias = Flag of the United Kingdom.svg | flag alias-1707 = Union flag 1606 (Kings Colors).svg | flag alias-1658 = Flag of the Commonwealth (1658-1660).svg | flag alias-1651 = Flag of The Commonwealth.svg | flag alias-1649 = Flag of the Commonwealth (1649-1651).svg | flag alias-1606 = Union flag 1606 (Kings Colors).svg | flag alias-HDQ = Naval Ensign of the United Kingdom.svg | flag alias-ticarət = Civil Ensign of the United Kingdom.svg | flag alias-HHQ = Air Force Ensign of the United Kingdom.svg | flag alias-diplomatik = Government Ensign of the United Kingdom.svg | flag alias-ordu = Flag of the British Army.svg | variant = | altlink = | miqyas = }} Uruqvay Özbəkistan Vyetnam Zimbabve
Əmanətdarlar	BMT baş katibi
Status	Qüvvədədir
Dilləri	ingiliscə, fransızca, çincə, rusca, ispanca
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Yol hərəkəti haqqında Vyana Konvensiyası Vikimənbədə

Razılığa gələn tərəflər

Yol hərəkəti haqqında Vyana Konvensiyası 8 noyabr 1968-ci ildə Vyanada bağlanmışdır. 21 may 1977-ci ildə qüvvəyə mindiyi vaxtdan, imzalayan ölkələrdə konvensiyanın 48-ci maddəsinə uyğun olaraq, əvvəlki yol hərəkəti konvensiyalarını, xüsusən də Yol Hərəkəti haqqında 1949-cu il Cenevrə Konvensiyasını əvəz edir. 2022-ci ilin oktyabr ayına olan məlumata görə, konvensiya 86 ölkə tərəfindən ratifikasiya edilib, lakin konvensiyanı ratifikasiya etməyənlər hələ də Yol Hərəkəti üzrə 1949-cu il Cenevrə Konvensiyasının tərəfləri ola bilərlər. İrlandiya, Kanada, ABŞ, Kipr, İslandiya, Malta, Çin və Malayziya imzalamayan ölkələrə misaldır. İspaniya və Meksika kimi bir sıra digər ölkələr konvensiyanı imzalamış, lakin onu ratifikasiya etməmişdir.

Sərhəddən keçən nəqliyyat vasitələri

Qeydiyyat vəziyyətinin fərqləndirici əlaməti ayrıca işarə kimi və nəqliyyat vasitəsinin qeydiyyat nişanına daxil edilmiş sahə kimi.

D - Almaniya

N - Norveç

BY - Belarusiya

Konvensiyanın avtomobil sürücüləri üçün əsas üstünlüklərindən biri imzalayan ölkələrin digər imzalayan ölkələrin nəqliyyat vasitələrinin qanuniliyini tanımaq öhdəliyidir. Qeydiyyatdan keçdiyi ölkədən kənarda avtomobil sürərkən aşağıdakı tələblərə əməl edilməlidir:

• Qeydiyyat yurisdiksiyasındakı qanunvericilik avtomobillərdə ön nəqliyyat vasitəsinin qeydiyyat nişanının olmasını tələb etməsə belə, avtomobillər öz qeydiyyat nömrəsini ön və arxa hissədə göstərməlidirlər. Motosikllər qeydiyyat nömrəsini yalnız arxa tərəfdə göstərməlidirlər. Qeydiyyat nömrələri ya rəqəmlərdən, ya da rəqəmlərdən və hərflərdən ibarət olmalıdır. Onlar böyük Latın hərfləri və ərəb rəqəmləri ilə göstərilməlidir. Bundan əlavə, qeydiyyat nömrəsi istəyə bağlı olaraq başqa əlifbada göstərilə bilər.
• Avtomobilin arxa tərəfində qeydiyyat ölkəsinin fərqləndirici nişanı olmalıdır. Bu nişan ya qeydiyyat nişanından ayrıca yerləşdirilə, ya da avtomobilin qeydiyyat nişanına daxil edilə bilər.
• Ayrı-ayrı nişan üçün fiziki tələblər Yol Hərəkəti Haqqında Vyana Konvensiyasının 3-cü Əlavəsində müəyyən edilmişdir ki, hərflər ağ fonda qara rəngdə, əsas oxu üfüqi olan ellips formasına malik olmalıdır. Fərqləndirici işarə elə bir şəkildə vurulmamalıdır ki, o, qeydiyyat nömrəsi ilə qarışdırıla və ya oxunaqlılığına xələl gətirə bilsin.
• Fərqləndirmə nişanı qeydiyyat nişanına daxil edildikdə, o, həm də nəqliyyat vasitəsinin ön qeydiyyat nişanında görünməlidir və milli dövlətin bayrağı və ya emblemi və ya dövlət rütbəsinin verildiyi regional iqtisadi inteqrasiya təşkilatının emblemi ilə əlavə oluna bilər. Fərqləndirici işarə qeydiyyat nişanının ən solunda və ya ən sağında göstərilməlidir. Simvol/bayraq/emblem də göstərildikdə, fərqləndirici nişan mütləq lövhənin ən sol tərəfində yerləşdirilməlidir. Fərqləndirici işarə asanlıqla müəyyən edilə bilən və qeydiyyat nömrəsi ilə qarışdırılmaması və ya oxunuşunu pozmaması üçün yerləşdirilməlidir. Buna görə də fərqləndirici nişan ən azı qeydiyyat nömrəsindən fərqli rəngdə olmalı və ya qeydiyyat nömrəsi üçün nəzərdə tutulandan fərqli fon rənginə malik olmalı və ya qeydiyyat nömrəsindən aydın şəkildə - xəttlə ayrılmalıdır.
• Avtomobilin qeydiyyat ölkəsində yoldan istifadə üçün qanuni olması üçün bütün texniki tələblərə cavab verməlidir. Nəqliyyat vasitəsinin idarə olunduğu müqaviləni imzalayan ölkədə hər hansı ziddiyyətli texniki tələblər (məsələn, sağ və ya sol sükan) tətbiq edilmir.
• Sürücü avtonəqliyyat vasitəsinin qeydiyyat şəhadətnaməsini və ya avtomobil nəqliyyat vasitəsinin sərnişininin adına qeydiyyata alınmayıbsa (məsələn, icarəyə götürülmüş avtomobil) sürücünün nəqliyyat vasitəsinə sahiblik hüququnu təsdiq edən sənədi daşımalıdır.

Konvensiya həmçinin göyərtədə olması lazım olan minimum mexaniki və təhlükəsizlik avadanlığına müraciət edir və nəqliyyat vasitəsinin mənşəyini müəyyən etmək üçün identifikasiya nişanını (Əlavə 4) müəyyən edir.

Vyana Konvensiyası və avtonom sürücülük

Konvensiyanın əsas prinsiplərindən biri sürücünün həmişə tam nəzarətdə olması və yol hərəkətində nəqliyyat vasitəsinin davranışına görə məsuliyyət daşıması konsepsiyası olmuşdur. Bu tələb toqquşmadan yayınma sistemləri və avtonom idarəetmə üçün texnologiyanın inkişafı ilə etiraz edilir.

2021-ci ildən etibarən avtomatlaşdırılmış sürücülük sisteminin tərifi təklif edilir - Yol Hərəkəti haqqında Konvensiyanın 1-ci maddəsində[6] - dinamik idarəetmənin müəyyən edildiyi yerlərdə nəqliyyat vasitəsini davamlı şəkildə dinamik idarə etmək üçün həm aparat, həm də proqram təminatından istifadə edən nəqliyyat vasitəsi sistemi kimi nəqliyyat vasitəsini hərəkət etdirmək üçün lazım olan bütün real vaxt əməliyyat və taktiki funksiyaları yerinə yetirmək. Buraya avtomobilin yana və uzununa hərəkətinə nəzarət, yola nəzarət, yol hərəkətində baş verən hadisələrə reaksiya vermək, manevrlərin planlaşdırılması və siqnalizasiyası daxildir.

Hərəkətdə olan hər bir nəqliyyat vasitəsinin və ya nəqliyyat vasitələrinin birləşməsinin sürücüsünə malik olması tələbi, avtomobil aşağıdakılara cavab verən avtomatlaşdırılmış idarəetmə sistemindən istifadə edərkən təmin edilmiş hesab olunur:

(a) təkərli nəqliyyat vasitələrinə, təkərli nəqliyyat vasitələrinə quraşdırıla və/və ya istifadə oluna bilən avadanlıq və hissələrə aid yerli texniki qaydalar və hər hansı müvafiq beynəlxalq hüquqi sənəd və

(b) əməliyyatı tənzimləyən daxili qanunvericilik.

Bu maddənin qüvvəsi müvafiq daxili texniki reqlamentlərin və əməliyyatları tənzimləyən qanunvericiliyin tətbiq olunduğu Razılığa gələn Tərəfin ərazisi ilə məhdudlaşır.

— Maddə 34 bis, Avtomatlaşdırılmış idarəetmə (təklif edilən düzəliş)