Roma Respublikası konstitusiyası

Roma Respublikası konstitusiyası — idarəetmə prinsipləri və ya təlimatlar külliyatı nümunəsi.

Sisero Katilinanı günahlandırır

Qədim Roma tarixi

lat. Senatus Populusque Romanus Senat və Roma xalqı

Dövrlər

Roma çarlığı ( e. ə. 754 — e. ə. 509)

Roma Respublikası ( e. ə. 509 — e. ə. 27)

Roma İmperiyası ( e. ə. 27 — 1453-cü illər)

Prinsipat Qərbi Roma Dominat Bizans

Respublika konstitusiyası

S.P.Q.R. Senat Komisia Magistratura

Magistratlar

Konsul Pretor Senzor Kurullu Edil Kvestor Xalq tribunu Qubernator Propretor

Fövqəladə magistratlar

Diktator Suvarilər rəisi (Magister equitum) Hərbi tribun Çar İnterreks Triumvirat Desemvirlər

Titullar

Leqat Duks Offisium Prefekt Vikar Vigintiseksviri Liktor Hərbi magistr İmperator Prinseps Baş pontifik Avqust Sezar Tetrarx

Sülalələr

Yulilər-Klavdilər ( e. ə. 27— 68) Flavilər (69—96) Nerva-Antonin (96—192) Konstantinlər (305—363) Valentinlər (364—378) Feodosiya (378—395) Yustinianlar (518—602) İraklilər (610—695; 705—711)

Əhali, inzibati və sosial tərkib

Latınlar Sabinlər Etrusklar Patrisilər Plebeylər Pretorianlar Barbarlar Qladiator Kuriya Senturiya Triba Vestal bakirəsi Matrona

Qədim Romada hüquq

Xatirənin lənətlənməsi (Damnatio memoriae ) Roma vətəndaşlığı Fərqlənmə kursu (Cursus honorum) Digesta Konkubinat

Konstitusiya tamamlanmamış və kodlaşdırılmamışdır və dəyişilərək inkişaf etdirilirdi. Siyasi rejim yaratmaq üçün ilkin olaraq qədim Afinadakı kimi demokratiya, qədim Spartadakı kimi aristokratiya, və ya ilkin Romadakı kimi monarxiya kimi üç elementin qarışığı əsas götürülmüşdür. Beləliklə hakimiyyətin üç qolu formalaşmış olur. Demokratiya elementi xalq yığıncağı ya məclisi, aristokratiya elementi senat və monarxiya elementi isə qısamüddətli icraçı magistratlar forması almış olur.

Qədim respublikanın suverenliyinin mənbəyi lat. Populus Quiritium Romanus — "Roma xalqı" olmuş olur. Roma xalqı yığıncaq keçirərək qanunlar qəbul edir və icraçı magistratları seçirdilər. Magistraturaya seçilmə avtomatik olaraq ömürlük (qovulma halından başqa) senat üzvülüyünü təmin etmiş olurdu. Senat Romada gündəlik məsələlərlə məğqul olur o cümlədən məhkəməyə sədrlik edirdi. Magistratlar qanunlara riayət olunmasına nəzarət edirdilər və onların səlahiyyətləri senat və xalq yığıncaqlarından artıq idi.