Konkubina (lat. concubina con — birgə, və cubare — uzanmaq) — Qədim Romada kəniz ya odaliska, maddi və şəxsi çəhətcə asılı, və ya kölə olan daimi məşuqə ya aşna, "nikahdan kənar arvad", "yataq yığışdıran qadın", aşağı təbəqədən olan birgə yaşayışa cəlb olunmuş subay qadınlara deyilirdi. Bu münasibətdən dünyaya gələn uşaqlara qanundan və ya nigahdan kənar uşaqlar deyilirdi.[1].
Çoxarvadlılıqda olduğundan fərqli olaraq konkubinaların uşaqları ata mülkünə vərəsəlik hüququna malik deyildilər. Konkubina ilə münasibət toy mərasimsiz qurulurdu. Konkubinalar digər bir kişi ilə münasibət qura bilərdi ki, bu zaman onun əvvəlki partnyoru bu halla razılaşmalı olurdu. Konkubinalar fayişə sayılmadıqlarına görə onlar kurtizanka ola bilməzdilər.
Roma hüququna görə kişi və qadın münasibətləri evlilik olmadan mümkün sayılırdı. Bu münasibət konkubinat (lat. concubitus cinsi əlaqə, intim münasibət mənasını verir) adlanırdı. Bu zaman konkubina kişinin sosial mövqeyini paylaşa bilməzdı. Roma Respublikası dövründə kişi nikahda olmaqla yanaşı digər bir qadınla konkubinat münasibəti qura bilərdi.
