1989

1989 (MCMLXXXIX) — Qriqori təqviminin bazar günündə başlamış olan, bizim eranın və miladi tarixin 1989-cu, II minilliyin 989-cu, XX əsrin 89-cu, 1980-ci illərin 10-cu və sonuncu ili.

1989 digər təqvimlərdə
Qriqori təqvimi	1989 MCMLXXXIX
Yuli təqvimi	1989
Yuli təqvimi bizans erasında	7497-7498 (1 sentyabr)
Romanın yarandığı gündən	2741-2742 (21 aprel)
Avropa təqvimi	5749-5750 ה'תשמ"ט  - ה'תש"ן
Hicri təqvim	1409-1410
Erməni təqvimi	4481-4482 (11 avqust) ՌՋՁԹ
Çin təqvimi	4685-4686 戊辰 - 己巳 sarı əjdaha  - sarı ilan
Efiopiya təqvimi	1981 - 1982
Hind təqvimi
⁃ Vikram-samvat	2045-2046
- Şaka sambat	1911—1912
⁃ Kali-yuqa	5090-5091
İran təqvimi	1367-1368
Buddist təqvimi	2532
Holosen təqvimi	11989
Yapon xronologiyası	64 Syova erası — 1 Heysey erası (с 7 января)
Fransız inqilabı təqvimi	197—198
Çuçxe təqvimi	78-ci çuçxe ili
Minqo təqvimi	78-ci Tayvan ili

1989-cu il siyasət tarixində dönüş nöqtəsi hesab olunur; belə ki, Polşa və Macarıstanda başlayan, noyabrda Berlin divarının açılması və Çexoslovakiyada Məxməri inqilabla zirvəyə çatan, dekabrda Rumıniyada kommunist diktaturasının devrilməsini də əhatə edən və 1991-ci ilin dekabrında Sovet İttifaqının dağılması ilə başa çatan inqilablar dalğası güc bölgüsü təcrübəsi ilə Avropadakı Şərq blokunu "silib-süpürdü". Qeyd edilən hadisələr tarixdə 1989-cu il inqilabları adı ilə tanınır. Kommunist hökumətlərə qarşı yönəlmiş inqilabların Şərqi Avropada əsas etibarilə uğurla nəticələndiyi həmin dövrdə kommunist Çinində etirazlar yatırılırdı. Belə etirazlardan ən məşhuru Pekindəki Tyananmen meydanı etirazları idi.

Bu, həmin il idi ki, iyirmi ildən çox Braziliyanı idarə edən hərbi diktatura rejiminin 1985-ci ildə başa çatması ilə 29 ildən sonra ilk dəfə Braziliyada prezident seçkiləri keçirilirdi; bu da demokratiyanın yenidən qurulması prosesinin son nöqtəsi oldu.

1989-cu ildə Frederik Villem de Klerk Cənubi Afrika Respublikasının dövlət başçısı seçilmiş və onun hakimiyyətdə olduğu beş ildə aparteid sistemi tədricən dağılmışdır. Bu hadisələrin kulminasiya nöqtəsi isə Afrika Milli Konqresinin həbsdə olan lideri Nelson Mandelanın 1994-cü il seçkiləri ilə hakimiyyətə gəlməsi oldu.

İlk özəl internet xidmət provayderi, eləcə də ümumdünya hörümçək toru üçün ilk yazılı təklif və Yeni Zelandiya, Yaponiya və Avstraliyanın ilk internet əlaqələri də 1989-cu ildə yarandı. İlk dəfə məhz 1989-cu ildə tətbiq edilən preimplantasiya genetik diaqnoz metodu nəticəsində növbəti il ilk belə körpələr dünyaya gəlmişdir.

Hadisələr

Yanvar

Keqvortda qəzaya uğrayan Boeing 737 təyyarəsinin qalıqları

Corc V. Buşun inaqurasiyasından görüntü. Mərasimdə həmçinin vitse-prezident Den Kueyl, Ağ Evin sözçüsü Cim Vrayt və senatorlar Bob Doul, Ted Stivens də iştirak edir.

• 1 yanvar — The New York Times qəzeti alman şirkətləri Imhausen və Salzgitter AG-nin Liviyanın Rabta ərazisində kimyəvi silah zavodu tikməsi ilə bağlı xəbər yayır.
• 2 yanvar — Baş nazir Ranasinqhe Premadasa Şri-Lankanın üçüncü prezidenti seçilir.
• 4 yanvar — Sidra körfəzi insidenti: Liviyaya məxsus iki MiQ-23 hədəf alınır və ABŞ Hərbi Donanmasının iki Grumman F-14 Tomcat təyyarəsi tərəfindən vurulur.
• 7 yanvar — İmperator Hirohito vəfat edir, oğlu Akihito dərhal 125-ci Yaponiya imperatoru elan edilir və beləcə, növbəti gün Şova dövrünü Heysey dövrü əvəz edir.
• 8 yanvar — Keqvort hava qəzası: BMİ hava yollarının Boeing 737 təyyarəsi Şərqi Midlends Hava Limanına yaxınlaşarkən qəzaya uğrayır və nəticədə 47 nəfər həyatını itirir.
• 10 yanvar — BMT Təhlükəsizlik Şurasının 626 saylı qətnaməsi və Nyu-York Sazişinə əsasən, Kuba qoşunları Anqoladan geri çəkilməyə başlayır.
• 11 yanvar — Lexus və Infiniti lüks avtomobil brendləri Detroytda keçirilən Şimali Amerika Beynəlxalq Avtomobil Sərgisində 1990 Lexus LS və Infiniti Q45 sedanlarının tanıtımı ilə ictimaiyyətə təqdim olunur.
• 12 yanvar — SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyəti tərəfindən "Azərbaycan SSR-in Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətində xüsusi idarəçilik formasının tətbiq edilməsi haqqında" fərman verilir.
• 15 yanvar
  • Vyanada görüşən 35 Avropa dövləti insan hüquqlarını möhkəmləndirmək və Şərq-Qərb ticarətini inkişaf etdirmək barədə razılığa gəlirlər.
  • "Palax həftəsi": Praqada demokratiya tərəfdarı olan nümayiş polisin hücumuna məruz qalır.
• 17 yanvar — Klivlend orta məktəbinə silahlı hücum: Patrik Edvard Pördi beş uşağı qətlə yetirir, otuz nəfəri yaralayır və daha sonra Stoktonda özünü güllələyir.
• 18 yanvar
  • Polşa Birləşmiş İşçi Partiyası Solidarnostun rəsmiləşdirilməsinə səs verir.
  • Ante Markoviç Yuqoslaviyanın Baş naziri vəzifəsində Branko Mikuliçi əvəz edir.
• 20 yanvar — ABŞ-nin 41-ci prezidenti Corc Herbert Volker Buşun inaqurasiyası keçirilir.
• 23 yanvar — Tacikistan Sovet Sosialist Respublikasında baş verən güclü zəlzələ nəticəsində təxminən 275 nəfər dünyasını dəyişir.
• 23–24 yanvar — Silahlanmış mülki solçular qısa müddət ərzində Buenos-Ayres yaxınlığında Argentina ordusunun bazasına hücum edir və ələ keçirirlər.
• 24 yanvar — Floridada gənc qadınların qatili Ted Bandi elektrik stulunda edam olunur.
• 30 yanvar — Kanadanın baş naziri Brayan Malruni altı yeni nazir təyin etməklə və digər on doqquz nazirin səlahiyyətlərini yenidən müəyyənləşdirməklə kabinetin tərkibini dəyişir.

Fevral

Sovet hərbçiləri Əfqanıstandan çıxmazdan öncə şəkil çəkdirirlər.

İmperator Hirohitonun dəfn mərasimindən görüntü

Paytaxt sakinləri 44 ildən sonra Pikk Hermann qülləsində dalğalanan Estoniya bayrağını izləyirlər.

• 2 fevral
  • Əfqanıstan müharibəsi: SSRİ-nin sonuncu zirehli texnikası 1979-cu ildən bəri doqquz illik hərbi işğala son qoyaraq Kabili tərk edir.
  • Karlos Andres Peres Venesuela prezidenti seçilir.
• 3 fevral
  • Paraqvayda dövlət çevrilişi: Hərbi çevriliş nəticəsində 1954-cü ildən Paraqvayın diktatoru olan Alfredo Stressner devrilir.
  • İnsult keçirən Cənubi Afrikanın dövlət başçısı Piter Villem Bota Milli Partiyanın sədrliyindən istefa edir.
• 5 fevral — Avropada bir neçə dildə fəaliyyət göstərən idman yayım stansiyası Eurosport, Fransanın İl-de-Frans vilayətindəki İssi-le-Mulino kommunasından yayımlanmağa başlayır.
• 6 fevral — Polşa Xalq Respublikası 1981-ci ildən bəri ilk dəfə Solidarnost hərəkatının nümayəndələri ilə rəsmi danışıqlar aparır.
• 7 fevral — Maykl Menlinin rəhbərlik etdiyi Xalq Milli Partiyası 1989 Yamayka parlament seçkilərində qalib gəlir.
• 10 fevral
  • Ron Braun Demokratik Milli Komitənin sədri seçilməklə ABŞ-nin mühüm siyasi partiyalarından birinə rəhbərlik edən ilk afroamerikalı olur.
  • Kanadanın Baş naziri Brayan Malruni ilə Ottavada görüşən ABŞ Prezidenti Buş 1991-ci il "Turşu Yağışı" Müqaviləsinin təməlini qoyur.
• 14 fevral
  • "Union Carbide" şirkəti 1984-cü ildə 3700-dən çox şəxsin ölümü ilə nəticələnən Bhopal fəlakəti zamanı dəymiş zərərə görə Hindistan hökumətinə 470,000,000 dollar ödəməyə razılaşır.
  • "Şeytanın ayələri" mübahisəsi: İranın Ali Rəhbəri Ayətullah Ruhullah Xomeyni (3 iyunda vəfat edir) Hindistanda doğulmuş Britaniyalı müəllif Salman Rüşdinin və onun "Şeytanın ayələri" romanını (1988) dərc edən nəşriyyatçıların ölümünə fətva verir.
  • GPS-in 24 süni peykinin birincisi orbitə yerləşdirilir.
• 15 fevral — Əfqanıstan müharibəsi: SSRİ-nin "məhdud hərbi kontingenti"nin Əfqanıstandan çıxarılması prosesi başa çatır.
• 16 fevral — Lokkerbi faciəsi: Təhqiqatçılar 1988-ci ildə baş vermiş bu qəzaya radio-kaset pleyerin içərisində gizlədilmiş bombanın səbəb olduğunu açıqlayırlar.
• 17 fevral
  • Ərəb Məğrib Birliyi yaradılır.
  • Vinni Mandelanın evində reyd keçirən Cənubi Afrika polisi onun dörd mühafizəçisini həbs edir.
• 23–27 fevral — Yaponiya, Çin və Cənubi Koreyaya səfər edən ABŞ prezidenti Buş Hirohitonun dəfn mərasimində iştirak edir və daha sonra Çində Den Syaopin, Cənubi Koreyada isə Ro De U ilə görüşür.
• 24 fevral
  • 160 dövlətin nümayəndəsinin iştirakı ilə Hirohitonun dəfn mərasimi keçirilir.
  • "Şeytanın ayələri" mübahisəsi: İran "Şeytanın ayələri" əsərinin müəllifi Salman Rüşdinin başı üçün 3,000,000 dollar mükafat müəyyən edir.
  • Nəğməli inqilab: Estoniya bayrağı 44 ildən sonra Tallindəki Pikk Hermann qülləsində dalğalanır.
  • United Airlines Flight 811-ə məxsus Boeing 747 təyyarəsi Honolulu Beynəlxalq Hava Limanından ayrıldıqdan sonra nəzarətsiz dekompressiyaya məruz qalır; nəticədə doqquz sərnişin həlak olur.

Mart

Macarıstanda kütləvi nümayişlər

"Exxon Valdez" tankeri

• Mart — Polşa kapitalizmə doğru irəliləyərək valyuta mübadiləsini liberallaşdırmağa başlayır.
• 1 mart
  • ABŞ müəlliflik hüququ sahəsində beynəlxalq müqavilə olan Bern Konvensiyasını ratifikasiya edir.
  • Serb azlığının təhdid edildiyi iddiası ilə etirazların davam etdiyi Kosovoda komendant saatı tətbiq edilir.
  • 74 ildən sonra İslandiya pivəyə qoyulmuş qadağanı aradan qaldırır. Həmin vaxtdan ölkədə bu tarix Pivə Günü kimi qeyd olunur.
• 4 mart
  • Time Inc. və Warner Communications birləşib Time Warner (indiki WarnerMedia) şirkətini yaratmaq planlarını açıqlayırlar.
  • İlk Avstraliya Paytaxt Ərazisi seçkiləri keçirilir.
• 7 mart — Salman Rüşdinin "Şeytanın ayələri" əsərinə görə İran Birləşmiş Krallıqla diplomatik əlaqələri kəsir.
• 9 mart — 1989-cu il inqilabları: SSRİ Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin yurisdiksiyasını tanıyır.
• 13 mart — Tim Berners-Li ümumdünya hörümçək torunun planına çevriləcək təklif sənədini hazırlayır.
• 14 mart
  • Silah nəzarəti: ABŞ prezidenti Corc H. V. Buş hücum silahı kimi təsnif edilən bəzi silahların ölkəyə idxalını qadağan edir.
  • Xristian general Mişel Aun Livanı Suriya qüvvələrindən və müttəfiqlərindən qurtarmaq üçün "Qurtuluş müharibəsi" elan edir.
• 15 mart
  • İsrail yeddi illik ərazi mübahisəsinə son qoyaraq Tabanı Misirə təhvil verir.
  • Macarıstanda demokratiya tələb edən kütləvi nümayişlər keçirilir.
• 16 mart — Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi fermerlərə dövlət mülkiyyətində olan təsərrüfatları ömürlük icarəyə vermək hüququna imkan yaradan kənd təsərrüfatı islahatlarını təsdiqləyir.
• 17 mart — Alfredo Kristiani Salvadorun prezidenti seçilir.
• 20 mart — Avstraliyanın Baş naziri Robert Houk milli televiziya kanalında evlilik xəyanətini etiraf edərkən ağlayır.
• 22 mart — 4581 Asklepiy asteroidi 700,000 km məsafədə Yerə yaxınlaşır.
• 23–28 mart — Serbiya Sosialist Respublikası Kosovo Muxtar Sosialist Vilayətinin muxtariyyətini ləğv edən konstitusiya dəyişiklikləri edir. Bu addım Kosovo albanlarının etirazına səbəb olur: altı gün davam edən iğtişaşlar nəticəsində azı 29 nəfər həyatını itirir.
• 24 mart — Alyaska ştatının cənubunda yerləşən Şahzadə Vilhelm boğazında "Exxon Valdez" şirkətinə məxsus neft tankerinin qəzaya uğraması nəticəsində ərazi 240,000 barel (38,000 m³) neftlə çirklənir.
• 26 mart — 1989-cu il SSRİ Konqres seçkiləri: Sovet parlamenti olan SSRİ Xalq Deputatları Konqresinə ilk (və son) çəkişməli seçkilər keçirilir. Yeni Konqresin ilk iclası mayın sonunda baş tutur. Bu seçkilərin nəticəsində Boris Yeltsin SSRİ Ali Sovetinin üzvü olur.
• 29 mart — Los-Ancelesdə Şrayn-Auditoriumda keçirilən 61-ci Oskar mükafatı mərasimində ən yaxşı film kateqoriyası üzrə Yağış adamı filmi mükafata layiq görülür, Codi Foster isə ən yaxşı aktrisa nominasiyası üzrə ilk Oskar mükafatını alır.

Aprel

Dəyirmi Masa Sazişinin bağlandığı masa hazırda Varşavada Prezident sarayında nümayiş olunur.

Dövrün ən kiçik mobil telefonu MicroTAC 9800x (1989)

• 1 aprel — Marqaret Tetçerin yeni yerli vergi siyasəti (ing. Poll tax) Şotlandiyada təqdim olunur. Bu vergi İngiltərə və Uelsdə hələ növbəti ildən tətbiq olunacaqdı.
• 2 aprel — BMT Təhlükəsizlik Şurasının 435 saylı qətnaməsinə əsasən atəşkəsin Cənubi Afrika Sərhəd müharibəsinə son qoymalı olduğu gün Cənub-Qərbi Afrikada Cənub-Qərbi Afrika Xalq Təşkilatı qiyamçıları ilə Cənub-Qərbi Afrika Polisi arasında döyüşlər başlayır. 6 aprelə qədər 300-dək adam öldürülür.
• 4 aprel — Haiti prezidenti Prosper Avrilə qarşı uğursuz çevriliş cəhdi, hökumətin ölkəyə nəzarəti bərpa etməsi ilə birlikdə üsyançı birliklər və hökumət arasında 10 aprel tarixində bitən qarşıdurmaya səbəb olur.
• 5 aprel — Polşa hökuməti və Solidarnost həmkarlar ittifaqı birliyi Solidarnostun hüquqi statusunun bərpa edilməsi və 4 iyunda demokratik seçkilərin keçirilməsi barədə razılığa gələrək saziş (Polşa Dəyirmi Masa Sazişi) imzalayırlar. 1989-cu il inqilabları tarixində xüsusi önəmi olan 4 iyun günü Mərkəzi Avropada kommunizmin devrilməsinə təkan vermişdi.
• 7 aprel — SSRİ Hərbi Dəniz Donanmasına məxsus Komsomolets sualtı gəmisi Barens dənizində batır: 41 nəfər həlak olur.
• 9 aprel
  • Qanlı bazar günü: Sovet Ordusu Tbilisinin mərkəzi meydanında dinc yürüş keçirən Gürcüstan nümayişçilərinə divan tutur; 20 nəfər qətlə yetirilir, əksəriyyət yaralanır. Bu hadisə ölkədə növbəti etirazlara səbəb olur.
  • Otlaq sahələrindən istifadə hüququ ilə bağlı mübahisə Mavritaniya-Seneqal Sərhəd müharibəsinin başlamasına gətirib çıxarır.
• 15 aprel
  • Çində Hu Yaobanın ölümü Tyananmen meydanı etirazlarının başlamasına səbəb olur.
  • Avropa futbol tarixində ən böyük faciələrdən olan Hillsboro faciəsində 96 Liverpul FK azarkeşi həyatını itirir.
• 17 aprel — Polşada Solidarnostun fəaliyyəti yenidən rəsmiləşdirilir və 4 iyun seçkilərində iştirakına icazə verilir.
• 20 aprel — NATO-da qısa mənzilli raketlərin müasirləşdirilməsi ilə bağlı mübahisə: ABŞ və Birləşmiş Krallıq tərəfdar olsalar da, Qərbi Almaniya kansleri Helmut Kol qərarın təxirə salınmasına nail olur.
• 21 aprel — Pekin, Şanxay, Sian və Nankindən olan tələbələr Pekinin Tyananmen meydanında etirazlara başlayırlar.
• 25 aprel
  • Noboru Takesita birja ticarət qalmaqalından sonra Yaponiyanın Baş naziri vəzifəsindən istefa edir.
  • Motorola həmin dövrdə dünyanın ən kiçik mobil telefonu olan Motorola MicroTAC fərdi mobil telefonunu təqdim edir.
• 26 aprel
  • Perak sultanı Sultan Azlan Muhibbuddin Şah Sultan İsgəndərdən sonra Malayziyanın 9-cu Yanq di-Pertuan Aqonqu tituluna sahib olur.
  • Zayd ibn Şakir İordaniyanın Baş naziri vəzifəsində Zayd əl-Rifaini əvəz edir.
• 27 aprel — Pekində Tyananmen meydanı etirazları gedişində əsas nümayiş gerçəkləşir.
• 28 aprel — Bakıda Sovet hakimiyyəti dövründə ən sonuncu metrostansiyalar — Xalqlar Dostluğu və Əhmədli metrostansiyası istismara verilir.

May

• May
  • Transhumanizm: Yetkin insanlarda ilk dəfə genetik modifikasiya sınağı aparılır.
  • Bank sistemini rəqəmsallaşdıran SSRİ özünün ilk Visa kartını buraxır.
• 1 may — Fevral ayında baş verən hərbi çevriliş zamanı hakimiyyəti ələ keçirən və özünü Paraqvay prezidenti elan edən Andres Rodriges saxtakarlıqla seçkilərdə əzici qələbə qazanır.
• 2 may — Dəmir pərdədə ilk çat: Macarıstan Avstriya ilə sərhəd boyunca 240 kilometr (150 mil) tikanlı məftili sökür.
• 3 may — Soyuq müharibə: Yenidənqurma — Moskvada SSRİ-nin ilk McDonald's restoranı tikilməyə başlayır. Restoran 31 yanvar 1990-cı ildə açılacaqdı.
• 4 may — Oliver Nort İran-Kontras qalmaqalı ilə əlaqədar ittiham olunaraq ABŞ-də məhkum edilir. Toxunulmazlıq məsələsinin qaldırılması ilə edilən apelyasiya şikayəti nəticəsində 1991-ci ildə ona qarşı qaldırılan ittiham rədd olunur.
• 10 may — Panama prezidenti Manuel Noryeqanın hökuməti Noryeqanın Gilermo Endaraya məğlub olduğu 7 may prezident seçkilərinin nəticələrinin etibarsız olduğunu elan edir.
• 11 may
  • ABŞ prezidenti Buş Panamadakı amerikanları qorumaq məqsədilə 1900 nəfərlik ABŞ qoşununu Panamaya göndərir.
  • Avstraliya Paytaxt Ərazisinin Qanunverici Assambleyası ilk dəfə toplanır.
• 14 may
  • 1960-cı illərdə Nikita Xruşşovdan sonra ilk dəfə SSRİ rəhbəri — Mixail Qorbaçov Çin-Sovet ixtilafına son qoyaraq Çinə səfər edir.
  • Karlos Menem Argentina prezident seçkilərində qalib gəlir.
• 15 may
  • Qold Kostda Avstraliyanın ilk özəl ali məktəbi olan Bond Universiteti açılır.
  • Kosta-Rikada ən sonuncu qızıl qurbağa görülür. Bu növ qurbağa sonradan nəsli kəsilmiş kimi təsnif edilir.
• 16 may — Efiopiyanın yüksəkrütbəli hərbi zabitləri prezident Mengistu Hayle Mariamın Şərqi Almaniyaya səfərə getməsindən bir neçə saat sonra dövlət çevrilişinə cəhd göstərirlər.
• 17 may — Tyananmen meydanı etirazları: 1 milyondan çox Çinli etirazçı daha böyük demokratiya tələbi ilə Pekində yürüş edərək daha bir təzyiqə səbəb olurlar.
• 19 may
  • Urumçi iğtişaşı: Uyğur və huey müsəlman etirazçıları Çinin Urumçi şəhərində hökumət binası qarşısında qiyam qaldırır.
  • Tyananmen meydanı etirazları: Çjao Szıyan Tyananmen meydanında nümayişçilərlə görüşür.
  • Çiriako De Mita İtaliyanın Baş naziri vəzifəsindən istefa verir.
• 20 may — Tyananmen meydanı etirazları: Çin hökuməti Pekində hərbi vəziyyət elan edir.
• 22 may — Leninqrad vilayətində Nurlann günləri açıq elan olunur.
• 29 may
  • Tyananmen meydanı etirazları: Tyananmen meydanında tələbə nümayişçilər tərəfindən 10 metr hündürlüyündəki Demokratiya ilahəsi heykəli açılır.
  • NATO Avropada qısa mənzilli nüvə silahlarının sayının azaldılmasına dair SSRİ ilə danışıqlar aparmağa razılaşır.
  • Medellin Kartelinin üzvləri tərəfindən Kolumbiyanın Boqota şəhərində Kolumbiya Təhlükəsizlik Xidmətinin rəhbəri Migel Maza Markesə sui-qəsd cəhdi həyata keçirilir. Nəticədə dörd nəfər qətlə yetirilir və 37 nəfər yaralanır.
• 31 may — Perunun inqilabçı Tupak Amaru İnqilab Hərəkatının altı üzvü Tarapoto şəhərində səkkiz gey və transseksualı güllələyir.

İyun

Ruhullah Xomeyninin dəfn mərasimi (4 iyun, 1989).

İmre Nad yüz minlərlə insanın iştirakı ilə Qəhrəmanlar meydanında təntənəli şəkildə dəfn olunur (16 iyun, 1989). Tədbirdə çıxış edənlərdən biri də demokratik seçkilərin keçirilməsi və Sovet qoşunlarının Macarıstandan çıxarılması tələbi ilə kəskin nitq söyləyən Viktor Orban idi.

• 1–10 iyun — Papa II İohann Pavel Norveç, İslandiya, Finlandiya, Danimarka və İsveçə səfər edir.
• 2 iyun — Sosuke Uno Noboru Takesitanı Yaponiyanın Baş naziri vəzifəsində əvəz edir.
• 3 iyun — Ayətullah Xomeyni vəfat edir.
• 4 iyun
  • Tyananmen meydanı etirazları: Pekində ordunun meydana yaxınlaşması ilə qarşıdurma baş verir və meydandakı son qarşıdurma televiziya ilə canlı olaraq işıqlandırılır.
  • Polşada Parlament seçkiləri: Birinci mərhələdə Solidarnostun qələbəsi Mərkəzi və Şərqi Avropada 1989-cu ilin bir çox anti-kommunist inqilablarının ilki idi.
  • Dünyanın ilk yüksək dəqiqlikli televiziya (test) kanalları Yaponiyada analoq yayıma başlayır.
• 5 iyun — Tyananmen meydanı etirazları: "Tank Adam" ləqəbi ilə məşhurlaşan naməlum çinli etirazçı Pekindəki Çanqan prospektində hərbi tank sırasının qarşısında duraraq onları müvəqqəti dayandırır. Qərb fotoqraflarının çəkdikləri şəkillərlə bu hadisə beynəlxalq səviyyədə ikonik status qazanır.
• 7 iyun — Surinam Hava Yollarına məxsus təyyarə Surinamın paytaxtı Paramariboda 176 nəfərin ölümü ilə nəticələnən qəzaya uğrayır.
• 15 iyun — İrlandiya Baş naziri Çarlz Hoginin rəhbərlik etdiyi Fianna Fayl partiyası 1989-cu il İrlandiya parlament seçkilərində yerlərin əksəriyyətini qazana bilmir.
• 16 iyun — 250 000 nəfər Budapeştin Qəhrəmanlar meydanında İmre Nadın, 1958-ci ildə edam edilmiş Macarıstanın keçmiş baş nazirinin yenidən tarixi dəfni üçün toplaşır.
• 18 iyun — Yunanıstan parlamentinə seçkilərdə Yunanıstan Baş naziri Andreas Papandreunun rəhbərlik etdiyi PASOK partiyası parlamentə nəzarəti itirir.
• 22 iyun — 1922-ci ildə müstəqillik qazandıqdan sonra İrlandiyada yaradılan ilk universitetlər — Dublin Şəhər Universiteti və Limerik Universiteti açılır.
• 24 iyun — Tszyan Tszemin Çin Kommunist Partiyasının Baş Katibi olur.
• 30 iyun — Sudanda dövlət çevrilişi: Ömər əl-Bəşirin rəhbərlik etdiyi qruplar hərbi çevriliş edərək Sudan Baş naziri Sadiq əl-Mahdinin hökumətini devirir.

İyul

Lotte World

Vaqif Mustafazadənin ev-muzeyində barelyef

• 2 iyul — Yunanıstan Baş naziri Andreas Papandreu vəzifədən gedir və Dzannis Dzannetakisin rəhbərliyi ilə yeni hökumət qurulur.
• 5 iyul
  • Cənubi Afrikanın dövlət başçısı Piter Villem Bota həbsdə olan 70 yaşlı Nelson Mandela ilə ilk dəfə üz-üzə görüşür.
  • ABŞ-də Saynfeld sitkomunun ilk bölümü yayımlanır.
• 6 iyul — Tel-Əviv-Yerusəlim 405 nömrəli avtobusunda intihar hücumu reallaşır. Bununla da ilk dəfə bir fələstinli İsrailə qarşı intihar hücumu etmiş olur.
• 9–12 iyul — ABŞ prezidenti Corc H. V. Buş Polşa və Macarıstana səfər edərək iqtisadi yardım və sərmayə yatırmaq üçün cəhdlər edir.
• 10 iyul — Təxminən 300,000 Sibir kömür mədənçisi daha yaxşı yaşayış şəraiti və daha az bürokratiya tələbi ilə tətilə çıxır; bu, 1920-ci illərdən bəri baş verən ən böyük Sovet işçi tətili idi.
• 12 iyul
  • İrlandiyada Fianna Fayl partiyası Proqressiv Demokratlarla koalisiya qurduqdan sonra baş nazir Çarlz Hogi hakimiyyətə qayıdır.
  • Cənubi Koreyanın Seul şəhərində yerləşən, dünyanın ən böyük əyləncə parkını özündə ehtiva edən Lotte World ictimaiyyətə açıq elan edilir.
• 14 iyul — Fransa Böyük Fransa inqilabının 200-cü ildönümünü Parisin Şanzelize prospektində fransız dizayner Jan Pol Qudun bədii rəhbəri olduğu monumental bir nümayişlə qeyd edir. Dünya liderlərinin də dəvət olunduğu tədbirdə prezident Fransua Mitteran ev sahibi kimi çıxış edir.
• 14–16 iyul — 15-ci G7 sammitində liderlər qaz istehsalını məhdudlaşdırmağa çağırırlar.
• 17 iyul
  • Northrop B-2 Spirit stels təyyarəsi ABŞ-də ilk uçuşunu gerçəkləşdirir.
  • Təxminən əlli ildən sonra Müqəddəs Taxt-Tac və Polşa diplomatik əlaqələri bərpa edir.
• 19 iyul — Polşa prezident seçkiləri: Polşa Respublikasının Milli Məclisi bərpa edilmiş və güclü Polşa prezidenti vəzifəsinə general Voyçex Yaruzelskini seçir.
• 20 iyul — Myanmanın müxalif lideri Aun San Su Çji ev dustaqlığına məhkum edilir. O, 2010-cu ildə azadlığa buraxılır.
• 23 iyul
  • Yaponiya Müşavirlər Palatasına seçkilər: Yaponiyada iqtidarda olan Liberal Demokratik Partiya (LDP) 34 ildə ən pis seçki dövrü keçirərək Yaponiya parlamentinin Müşavirlər Palatasına nəzarəti itirir. Bu hadisə baş nazir Unonun seçkinin nəticələrinə görə məsuliyyəti öz üzərinə götürərək istefa edəcəyini açıqlamasına gətirib çıxarır.
  • Culio Andreotti İtaliyanın Baş naziri olur.
• 28 iyul
  • İranda keçirilən prezident seçkilərində seçicilər böyük əksəriyyətlə Əli Əkbər Haşimi Rəfsəncanini İran Prezidenti seçirlər və İran İslam Respublikasının Konstitusiyasına dəyişiklikləri dəstəkləyərək prezidentin səlahiyyətlərini artırırlar.
  • İçərişəhərdə Vaqif Mustafazadənin ev-muzeyi yaradılır.
• 31 iyul — Livanda Hizbullah qrupu, liderləri Əbdül Kərim Ubeydin 28 iyulda İsrail tərəfindən oğurlanmasına görə qisas almaq məqsədilə ABŞ dəniz piyadaları korpusunun polkovnik-leytenantı Vilyam Higginzi asdığını elan edir. Eyni gün Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası 638 saylı Qətnamə qəbul edərək münaqişədə hər iki tərəfin girov götürməsini qınayır.

Avqust

Litvada Baltik yolu. Zəncirdə dayanan insanlar yaşadıqları vəziyyətlə bağlı narazılıqlarını ifadə etmək məqsədilə əllərində şam və qara lent bağlanmış Litva bayraqları tuturlar.

• Avqust — Rusiyada enerji istehsalı və satışı ilə məşğul olan Qazprom şirkəti SSRİ Qaz Sənayesi Nazirliyindən ayrılaraq dövlət müəssisəsi olur.
• 2 avqust — 1972-ci ildə Millətlər Birliyindən ayrılan Pakistan yenidən üzvlüyə qəbul edilir.
• 5 avqust — Xayme Pas Samora Boliviya prezidenti seçilir və növbəti gün səlahiyyətlərinin icrasına başlayır.
• 7 avqust — Beş Mərkəzi Amerika ölkəsinin prezidenti Nikaraqua hökumətinə qarşı vuruşan, ABŞ-nin da dəstəklədiyi kontrasın dağıdılması və dekabrın 5-dək Hondurasdakı bazalarından çıxarılması barədə razılığa gəlirlər.
• 8 avqust
  • Yeni Zelandiyanın Baş naziri Devid Longi səhhəti ilə əlaqədar istefa verir və onu bu vəzifədə Ceffri Palmer əvəz edir.
  • STS-28: Columbia Kosmik Gəmisi beş günlük gizli hərbi tapşırığı yerinə yetirir.
• 9 avqust — Tosiki Kayfu Yaponiyanın Baş naziri olur.
• 15 avqust — Piter Villem Bota Cənubi Afrikanın dövlət başçısı vəzifəsindən istefa verir və Frederik Villem de Klerk bu postu tutan yeddinci və sonuncu vəzifəli şəxs olur.
• 18 avqust — Kolumbiyanın aparıcı prezidentliyə namizədlərindən Luis Karlos Qalan Boqota yaxınlığında qətlə yetirilir.
• 19 avqust
  • Polşa prezidenti Voyçex Yaruzelski Solidarnostun fəallarından Tadeuş Mazovetskini baş nazir vəzifəsinə namizəd göstərir; bununla da 42 ildə ilk dəfə qeyri-kommunist bu vəzifəni icra etməyə başlayır.
  • Avstriya-Macarıstan sərhədində sülh nümayişi olan Pan-Avropa pikniki keçirilir.
• 19–21 avqust — Hakim, əyalət polis rəisi və prezidentliyə namizəd Qalanın öldürülməsinə cavab olaraq Kolumbiyanın səlahiyyətli orqanları Kolumbiyada narkotik ticarəti ilə məşğul olan 11 000 şübhəli şəxsi həbs edirlər.
• 21 avqust — Praqa baharının 21-ci ildönümü şəhərdə keçirilən nümayişlə yad edilir.
• 23 avqust
  • Nəğməli inqilab: Estoniya, Latviya və Litvanın iki milyon yerli sakini Baltik yolu adlanan 600 km-lik canlı zəncir yaradaraq Sovet işğalından azadlıq və müstəqillik tələbi ilə əl-ələ tuturlar.
  • Macarıstan Avstriya ilə sərhəd qadağasını aradan qaldırır.
• 24 avqust
  • Kolumbiyada kokain ticarəti ilə məşğul olanlar hökumətə qarşı "ümumi və mütləq müharibə" elan edir və bir sıra partlayışlar və yanğınlar törədirlər.
  • Solidarnostun üzvü Tadeuş Mazovetski Polşanın Baş naziri seçilir.
• 25 avqust — Voyacer 2 Neptuna və onun ən böyük peyki olan Tritona ən yaxın məsafədə yaxınlaşır.
• 31 avqust — 1978–87-ci illərdəki Çad-Liviya münaqişəsindən sonra Liviya və Çad nümayəndələri, 1973-cü ildən bəri Liviya tərəfindən işğal olunan Auzu zolağına sahibliyin Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi tərəfindən müəyyən edilməsinə razı olurlar.

Sentyabr

Hüqo qasırğasının peykdən görüntüsü

• 6 sentyabr — Cənubi Afrikada aparteid sisteminin mövcud olduğu dövrdə keçirilən sonuncu parlament seçkisi ilə Milli Partiya hakimiyyətə qayıdır.
• 7 sentyabr — Efiopiya hökumətinin və Eritreya separatçılarının nümayəndələri sülh sazişinə vasitəçilik etməyə çalışan sabiq ABŞ prezidenti Cimmi Karterin də iştirakı ilə Atlantada görüşürlər.
• 10 sentyabr — Macarıstan hökuməti ölkənin (Avstriya ilə) qərb sərhədini Şərqi Almaniya qaçqınlarına açır.
• 10–11 sentyabr — İqtidarda olan Norveç Fəhlə Partiyası 1945-ci ildən bəri ən pis nəticəsini göstərərək parlament seçkilərində səkkiz yer itirir.
• 14 sentyabr — Leninqradda sədrlər Lev Kojkolaynen və Siqbyorn Eriksen Leninqrad vilayəti (SSRİ) və Nurlann vilayəti (Norveç) arasında bağlanan əməkdaşlıq sazişinə imza atırlar.
• 17–22 sentyabr — Hüqo qasırğası Karib hövzəsini və ABŞ-nin cənub-şərqini dağıdaraq ən az 71 insanın ölümünə və 8,000,000,000 dollar ziyan vurulmasına səbəb olur.
• 19 sentyabr — Roma-Katolik kilsəsi keçmiş Auşvitz həbs düşərgəsinin yaxınlığında yerləşən və bəzi yəhudi liderləri təhqir edən Karmelit monastırının aradan qaldırılmasını tələb edir.
• 20 sentyabr — Frederik Villem de Klerk Cənubi Afrikanın yeddinci və sonuncu dövlət başçısı olaraq and içir. O, tezliklə Cənubi Afrikanın nüvə silahı proqramını dayandırmaq qərarına gəlir.
• 23 sentyabr
  • Azərbaycan SSR Ali Sovetinin növbədənkənar sessiyası tərəfindən "Azərbaycan SSR-in suverenliyi haqqında" Konstitusiya Qanunu qəbul edilir.
  • Livan vətəndaş müharibəsində atəşkəsin əldə edilməsi mart ayından etibarən 900 nəfərin ölümü ilə müşayiət olunan zorakılıq aktlarının dayanmasına səbəb olur.
  • Nintendo şirkəti 100-cü ilini qeyd edir.
• 26 sentyabr — Vyetnam on bir illik işğala son qoyaraq Kambocadan ən son qoşunlarını çıxardığını bəyan edir.
• 30 sentyabr
  • Xüsusi qaçqın qatarları ilə Praqaya gələn təxminən 7000 Şərqi Almaniya vətəndaşının Qərbə getməsinə icazə verilir.
  • Seneqambiya Konfederasiyası sərhəddəki fikir ayrılıqlarına görə ləğv edilir.

Oktyabr

Loma Priyeta zəlzələsi nəticəsində yol infrastrukturuna zərər dəyir.

• 1 oktyabr — 7 iyunda qəbul edilmiş qanunla (dünyada ilk belə qanundur) Danimarkada eynicinsli cütlüklərin nikahı leqallaşır.
• 3 oktyabr
  • Panamanın hərbi lideri Manuel Noryeqa çevriliş cəhdinin qarşısını alır.
  • Şərqi Almaniya hökuməti Qərbə növbəti immiqrasiyanın qarşısını almaq məqsədilə Çexoslovakiya ilə sərhədini bağlayır.
• 5 oktyabr — Dalay Lama Nobel sülh mükafatını qazanır.
• 7 oktyabr
  • Kommunist Macarıstan Sosialist Fəhlə Partiyası özünü sosialist partiya olaraq yenidən təşkil etməyə və Macarıstan Sosialist Partiyası adlandırılmasına səs verir.
  • ADR-də kommunist rejiminə qarşı ilk kütləvi nümayiş Şərqi Almaniyanın Plauen şəhərində başlayır. Bu, sonralar bütün ADR-i əhatə edən, 1990-cı ildə Almaniyanın yenidən birləşməsi ilə nəticələnən kütləvi nümayişlərin başlanğıcı hesab olunur.
• 9 oktyabr
  • SSRİ-nin rəsmi xəbər agentliyi Voronej şəhərində UFO görülməsi barədə xəbər yayımlayır.
  • Şərqi Almaniyanın Leypsiq şəhərində etirazçılar müxalif qrupların qanuniləşdirilməsini və demokratik islahatların aparılmasını tələb edirlər.
• 13 oktyabr — Norveç Fəhlə Partiyasının lideri Qro Harlem Brundtland Norveçin Baş naziri vəzifəsindən gedir. Oktyabrın 16-da onu bu vəzifədə Norveç Mühafizəkar Partiyasının lideri Yan Peder Syuse əvəz edir.
• 15 oktyabr — Cənubi Afrikada Volter Sisulu azadlığa buraxılır.
• 17 oktyabr — 6,9 bal gücündəki Loma Priyeta zəlzələsi San-Fransisko körfəz sahəsində və Mərkəzi Sahildə (Kaliforniya) dağıntılara yol açır. Nəticədə altmış üç nəfər həlak olur və beyzbol üzrə 1989-cu il Dünya Seriyası on gün təxirə salınır.
• 18 oktyabr
  • Şərqi Almaniyanın kommunist lideri Erix Honekker səhhətində olan bəzi problemlərdən sonra ölkə başçısı vəzifəsindən getməyə məcbur olur və onu bu vəzifədə Eqon Krens əvəz edir.
  • Macarıstan parlamenti çoxpartiyalı demokratiyanın bərpasına səs verir.
  • NASA, Atlantis missiyası STS-34 vasitəsilə Yupiter planetini araşdırmaq üçün pilotsuz Qalileo orbitini işə salır.
• 23 oktyabr — 1956-cı il Macar inqilabından düz 33 il sonra Macarıstan, prezident Matyaş Süröş tərəfindən rəsmi olaraq respublika elan olunur (Macarıstan Xalq Respublikasını əvəz edir).
• 31 oktyabr
  • Türkiyə Böyük Millət Məclisi Baş nazir Turqut Özalı Türkiyənin səkkizinci prezidenti seçir.
  • Yarım milyon insan Şərqi Almaniyanın Leypsiq şəhərində nümayiş keçirir.

Noyabr

Çexoslovakiyada Məxməri inqilab

Şərqi və Qərbi Almaniya arasında gediş-gəlişə icazə verildikdən sonra sərhəd-keçid məntəqələrində xüsusi canlanma baş verir. Belə ki, 22 belə məntəqənin təkcə birində hər iki istiqamətdə dəqiqədə təxminən 200 nəfər müfəttişlərin sürətli nəzarəti ilə qarşılaşır.

• 1 noyabr
  • Nikaraqua Prezidenti ABŞ-nin dəstəklədiyi kontrasla 1988-ci ilin aprel ayından qüvvədə olan atəşkəs sazişinə son qoyur.
  • Şərqi Almaniya və Çexoslovakiya arasında sərhədlər yenidən açılır.
• 3 noyabr — Çexoslovakiyadan keçməsinə icazə verilən Şərqi Almaniyalı qaçqınlar Qərbi Almaniyanın Hof qəsəbəsinə çatırlar.
• 6 noyabr — Asiya-Sakit Okean İqtisadi Əməkdaşlığı yaradılır.
• 7 noyabr
  • Soyuq müharibə: Almaniya Sosialist Birlik Partiyasının lideri Eqon Krens dövlət başçısı olaraq qalsa da, Şərqi Almaniyanın kommunist hökuməti istefa verir.
  • Devid Dinkins Nyu-York şəhərinin ilk afroamerikalı meri olur.
• 9 noyabr
  • Soyuq müharibə və Berlin divarının sökülməsi: Günter Şabovski təsadüfən canlı yayımda mətbuat konfransında Şərqi Almaniyadan Qərbi Almaniyaya səyahət üçün yeni qaydaların "dərhal" qüvvəyə minəcəyini bildirir. Həmin axşam Şərqi Almaniya Berlin divarında öz vətəndaşlarının onilliklər ərzində ilk dəfə olaraq Qərbi Almaniyaya sərbəst səyahət etmələrinə imkan verən keçid məntəqələri açır. İlk həftədə Şərqi Almaniya əhalisinin təxminən 25%-nə səyahət vizaları verilir (Almanlar 17 noyabr tarixini divarın sökülməsi kimi qeyd edirlər).
  • Ana Vətən Partiyasından Yıldırım Akbulut Türkiyədə yeni (47-ci) hökuməti formalaşdırır.
• 10 noyabr — Bolqarıstanda 45 illik kommunist rejiminin hakimiyyətindən sonra Bolqarıstan Kommunist Partiyasının lideri Todor Jivkovu bu vəzifədə xarici işlər naziri Pyotr Mladenov əvəz edir. Mladenovun göstərişi ilə partiyanın adı Bolqarıstan Sosialist Partiyasına dəyişdirilir.
• 12 noyabr — Braziliya 1960-cı ildən bəri özünün ilk müstəqil prezident seçkilərini keçirir.
• 13 noyabr — Atası Şahzadə II Frans Yozefin ölümündən sonra II Hans-Adam Lixtenşteyn şahzadəsi olur.
• 14 noyabr — Namibiyada keçirilən parlament seçkilərində Cənub-Qərbi Afrika Xalq Təşkilatı qələbə qazanır.
• 15 noyabr
  • Polşanın Solidarnost təşkilatının rəhbəri Lex Valensa ABŞ Konqresinin birgə sessiyasına müraciət edir.
  • 29 ildən sonra Braziliyada ilk müstəqil seçkilərin birinci mərhələsi keçirilir; Fernandu Kolor di Melu və Luis İnasiu Lula da Silva gələn ay keçiriləcək ikinci tura yüksəlirlər.
• 16 noyabr — Estée Lauderin Moskvada satış nöqtəsi açılır. Bununla da SSRİ-də ilk dəfə ABŞ kosmetika mağazası fəaliyyətə başlayır.
• 17 noyabr — Soyuq müharibə: Məxməri inqilab — Çexoslovakiyanın Praqa şəhərində keçirilən dinc tələbə nümayişi çevik polis qüvvələri tərəfindən ağır şəkildə yatırılır. Bu hadisə kommunist hökumətini devirmək məqsədi daşıyan inqilaba səbəb olur: həmin inqilab isə 29 dekabrda uğur qazanır.
• 20 noyabr — Soyuq müharibə: Məxməri inqilab — Çexoslovakiyanın Praqa şəhərində toplaşan dinc etirazçıların sayı bir gün ərzində 200 000-dən yarım milyona çatır.
• 22 noyabr — Qərbi Beyrutda Livan Prezidenti Rene Moavadın motosiklet kortecinin yaxınlığında partlayan bomba onun ölümünə səbəb olur.
• 24 noyabr — Sərbəst seçkilər və digər islahatlar tələb edən və bir həftə davam edən nümayişlərdən sonra Baş katib Miloş Yakeş və Çexoslovakiya Kommunist Partiyasının digər liderləri istefa verir. Yakeşi vəzifədə Karel Urbanek əvəz edir.
• 26 noyabr — Luis Alberto Lakalye de Errera Uruqvayın prezidenti seçilir.
• 27 noyabr — Kolumbiyanın yerli sərnişindaşıma reysi olan Avianka Hava Yolları reys 203 1990-cı il prezident seçkilərinin namizədi Sesar Qavirianı qətlə yetirməyə (uğursuz) cəhd edən Medellin Karteli tərəfindən partladılır.
• 28 noyabr
  • Azərbaycan SSR-in Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətində xüsusi idarəçilik forması ləğv edilir.
  • Çexoslovakiya Kommunist Partiyası siyasi hakimiyyətdəki monopoliyadan imtina edəcəklərini elan edir (dekabr ayında keçirilən seçkilər nəticəsində qırx ildən sonra Çexoslovakiyada ilk qeyri-kommunist hökumət hakimiyyətə gəlir).
• 29 noyabr — Hindistan Milli Konqresi partiyası 1989-cu il parlament seçkilərində yerlərin təxminən yarısını itirdikdən sonra Raciv Qandi Hindistanın Baş naziri vəzifəsindən istefa edir.
• 30 noyabr — Deutsche Bank İdarə Heyətinin üzvü Alfred Herrhauzen Bad Homburqda bomba partlayışı nəticəsində öldürülür (Qırmızı Ordu Fraksiyası cinayətə görə məsuliyyəti öz üzərinə götürür).

Dekabr

ABŞ Prezidenti Corc H. V. Buş və Sovet lideri Mixail Qorbaçov Malta sammitində

Rumıniya inqilabı zamanı Buxarest şəhəri. Nikolae Çauşesku hökumətini devirən və 1989-cu ilin dekabr ayının sonlarında getdikcə şiddətlənən bir həftəlik üsyanlar və döyüşlər silsiləsi olan bu inqilab nəticəsində Rumıniya öz hökumətini zorakı şəkildə devirən və liderini edam edən yeganə Şərq bloku ölkəsi olur.

Just Cause əməliyyatında iştirak edən ABŞ əsgərləri Panama Müdafiə Qüvvələrinin qərargahını mühafizə edirlər.

• 1 dekabr
  • Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının Baş katibi Mixail Qorbaçov Papa II İohann Pavel ilə görüşündə Sovet İttifaqı vətəndaşları üçün daha böyük din azadlığı vəd edir.
  • Soyuq müharibə: Şərqi Almaniya parlamenti kommunistlərin üstünlük təşkil etdiyi Almaniya Sosialist Birlik Partiyasına hakimiyyətdə inhisar hüququ verən konstitusiya müddəasını ləğv edir. İki gün sonra Eqon Krens Siyasi Büro və Mərkəzi Komitədən istefa verir.
  • Filippində prezident Korason Akino hökumətinə qarşı hərbi çevriliş cəhdi başlayır. ABŞ-nin müdaxiləsi nəticəsində 9 dekabrda çevriliş yatırılır.
• 2 dekabr — Çində keçirilən parlament seçkilərində Homindan partiyası səslərin yalnız 53%-ni qazanaraq qırx ilin ən uğursuz seçki ilini yaşamış olur.
• 3 dekabr
  • Eqon Krens də daxil olmaqla, Şərqi Almaniyada hakim Almaniya Sosialist Birlik Partiyasının üzvləri istifa verirlər. Hans Modrov ölkənin de fakto sonuncu lideri olur.
  • Soyuq müharibə: Malta sammiti — Malta sahillərində 2 günlük görüşə yekun vuran ABŞ Prezidenti Corc H. V. Buş və Sovet lideri Mixail Qorbaçov dövlətləri arasında Soyuq müharibənin sona yaxınlaşa biləcəyini ifadə edən açıqlamalar verirlər. Qorbaçov 1968-ci ildə Varşava Paktının Çexoslovakiyaya hücumunu tənqid edir.
• 4 dekabr — İordaniyanın Baş naziri Zayd ibn Şakiri vəzifədə Mudar Badran əvəz edir.
• 6 dekabr — Eqon Krens Almaniya Demokratik Respublikası Dövlət Şurasının sədri vəzifəsindən istefa edir və bu vəzifəni tutan ilk qeyri-kommunist Manfred Gerlax ilə əvəzlənir.
• 7 dekabr
  • Ladislav Adamets Çexoslovakiya Baş naziri vəzifəsindən gedir. Dekabrın 10-da onu bu postda Marian Çalfa əvəz edir.
  • Nəğməli inqilab: Litva Sovet Sosialist Respublikası Kommunist Partiyasının təkbaşına hakimiyyətini ləğv edən ilk Sovet sosialist respublikası olur.
• 9 dekabr — Almaniya Sosialist Birlik Partiyası islahatçı Qreqor Gizini partiyanın sədri seçir.
• 10 dekabr
  • Çexoslovakiya Prezidenti Qustav Qusak yeni qurulan qeyri-kommunist hökumətdə and içdikdən dərhal sonra prezident vəzifəsindən gedir.
  • Tsaxia Elbeqdorj ikinci ən qədim kommunist ölkəni dinc yolla demokratik dövlətə çevirən Monqolustan demokratik hərəkatının qurulduğunu elan edir.
• 11 dekabr — Altı ölkəni təmsil edən altı tədqiqatçıdan ibarət Beynəlxalq Trans-Antarktida Ekspedisiyası Cənub qütbünə çatır.
• 14 dekabr — On altı ildən sonra özünün ilk müstəqil seçkilərini keçirən Çili Patrisio Eylvini prezident seçir. Bununla da ilk dəfə olaraq, Kuba istisna olmaqla, bütün İbero-Amerika ölkələri eyni vaxtda konstitusiyalı hökumətlərini seçirlər.
• 15 dekabr — Narko-baron Xose Qonsalo Rodriges Qaça Kolumbiya polisi tərəfindən qətlə yetirilir.
• 16 dekabr — Macar azlığın təşəbbüsü ilə Timişoara şəhərində Rumıniya inqilabı başlayır.
• 17 dekabr
  • Timişoarada davam edən Rumıniya inqilabı zamanı qiyamçılar Rumıniya Kommunist Partiyası Rayon Komitəsinin yerləşdiyi binaya daxil olaraq böyük ziyan vururlar. Ordu çağırılsa da, vəziyyətə tam nəzarət edə bilmir.
  • Braziliyada 29 ildən sonra keçirilən ilk müstəqil seçkilərin ikinci mərhələsi baş tutur: Fernandu Kolor di Melu prezident seçilir və 1990-cı ildən səlahiyyətlərinin icrasına başlayır.
  • Fox-da Simpsonlar cizgi serialının ilk bölümü yayımlanır.
• 19 dekabr
  • Rumıniya inqilabı: bir sıra şəhərlərdə işçilər kommunist rejiminə etiraz əlaməti olaraq tətil edirlər.
  • Qərbi Avstraliyada yetkinlik yaşına çatan şəxslər arasında onların razılığı ilə baş tutan homoseksual hərəkətlər sodomiyanın dekriminallaşdırılmasını nəzərdə tutan yeni islahatçı qanunla dekriminallaşdırılır.
• 20 dekabr — Panamalı diktator Manuel Noryeqanı devirmək məqsədilə ABŞ Just Cause əməliyyatını başladır.
• 21 dekabr — Nikolae Çauşesku Rumıniya Kommunist Partiyasının Buxarestdəki qərargahının həyətində toplaşan 110 minə yaxın adama müraciət edir. Görünməmiş bir şəkildə kütlənin əksəriyyəti ona qarşı çıxır.
• 22 dekabr
  • Bir həftə davam edən qanlı nümayişlərdən sonra, İon İliesku Rumıniya Prezidenti vəzifəsini icra etməyə başlayır və saray üsyançılar tərəfindən ələ keçirildikdən sonra sarayı vertolyotla tərk edən Nikolae Çauşeskunun kommunist diktaturasına son qoyulur. Ordunun böyük hissəsi Buxarestdəki üsyançılara qoşulur.
  • Berlindəki Brandenburq qapısı yenidən açılır.
• 23 dekabr — Nikolae və Yelena Çauşesku Tırqovişte şəhərində tutulurlar.
• 25 dekabr
  • Rumıniyanın devrilmiş lideri Nikolae Çauşesku və xanımı Buxarestdən kənarda mühakimə və edam olunurlar.
  • Yaponiya bankının İdarə Heyəti nəhayət iqtisadi köpüyün zirvəyə qalxmasına və düşməsinə səbəb olan böyük faiz artımını elan edir.
• 28 dekabr — Aleksandr Dubçek Çexoslovakiya Federal Məclisinin (parlamentin) sədri seçilir.
• 29 dekabr
  • Çex yazıçı, filosof və dissident Vatslav Havel Çexoslovakiyanın kommunizm devrildikdən sonra seçilən ilk prezidenti olur.
  • Honkonq Vyetnamlı qaçqınları zorla geri qaytarmaq qərarına gəldikdən sonra üsyanlar başlayır.
• 30 dekabr — Gəncə şəhərinin tarixi adı bərpa edilir.
• 31 dekabr
  • Naxçıvan MSSR-də Araz çayı boyu Sovet-İran sərhəd qurğuları dağıdılır.
  • Polşa prezidenti Baltseroviç Planını imzalayır; nəticədə Polşada kommunist sistemini kapitalist sistem əvəz edir və Varşava Müqaviləsi Təşkilatından imtina olunur.

Doğumlar

Yanvar

Adel Enel

Kohey Utimura

Nina Dobrev

Emili Mid

• 1 yanvar — Adel Enel, fransız aktrisa
• 3 yanvar
  • Aleks Devid Lins, amerikan uşaq aktyoru
  • Kohey Utimura, yapon gimnast
• 4 yanvar
  • Kərim Hüseyn, İsveçrəli atlet
  • Labrinth, Britaniyalı musiqiçi
  • Culius Yeqo, Keniyalı cirit atıcısı
• 6 yanvar
  • Endi Kerroll, ingilis futbolçu
  • Niki Romero, holland DJ
• 7 yanvar — Emiliano İnsua, Argentinalı futbolçu
• 9 yanvar
  • Maykl Bizli, amerikan basketbolçu
  • Nina Dobrev, Kanada aktrisası
• 10 yanvar
  • Emili Mid, amerikan aktrisa
  • Ho Sol-çji, Cənubi Koreyalı müğənni
  • Zuriya Veqa, Meksika aktrisası və müğənnisi
• 11 yanvar — Naif Hazazi, Səudiyyə Ərəbistanlı futbolçu
• 15 yanvar — Aleksey Çerepanov, rus buz hokkeyi oyunçusu
• 16 yanvar — İvonn Zima, amerikan aktrisa
• 19 yanvar — Kelli Meri Tren, amerikan aktrisa
• 21 yanvar
  • Murilo de Almeida, Braziliya-Şərqi Timur futbolçusu
  • Doğuş Balbay, türk basketbolçu
  • Sergey Fesikov, rus üzgüçü
  • Henrix Mxitaryan, erməni futbolçu
• 24 yanvar — Qun Licao, Çinli güllə atıcısı
• 27 yanvar — Rikki van Volfsvinkel, holland futbolçu
• 28 yanvar — Bruno Masso, Fransa doğumlu alman fiqurçu

Fevral

Ceremi Sampter

Elizabet Olsen

Korbin Blyu

• 2 fevral — İvan Perişiç, xorvat futbolçu
• 4 fevral
  • Nkosi Conson, Cənubi Afrikalı QİÇS haqqında məlumatlandırma kampaniyasının fəalı
  • Larissa Ramos, Braziliyalı gözəllik yarışması qalibi
• 5 fevral — Ceremi Sampter, amerikan aktyor
• 7 fevral
  • Nil Teylor, Uelsli futbolçu
  • Ayzeya Tomas, amerikan basketbolçu
• 12 fevral — Əfşan Azad, Britaniyalı aktrisa və model
• 15 fevral — Ayaka Nisivaki, yapon müğənni və rəqqasə
• 16 fevral — Elizabet Olsen, amerikan aktrisa
• 17 fevral
  • Rebekka Edlinqton, Britaniyalı üzgüçü
  • Kord Overstrit, amerikan aktyor, müğənni və musiqiçi
• 20 fevral — Cek Falaxi, amerikan aktyor
• 21 fevral
  • Korbin Blyu, amerikan aktyor, model, rəqqas, kinoprodüser və müğənni-söz yazarı
  • Skaut Teylor-Kompton, amerikan aktrisa
• 24 fevral
  • Treys Sayrus, amerikan musiqiçi
  • Deniel Kaluya, ingilis aktyor
  • Kosta Kufos, Yunanıstan doğumlu amerikan basketbolçu
• 25 fevral
  • Kana Hanadzava, yapon müğənni
  • Li San-hva, Cənubi Koreyalı idmançı
• 27 fevral — Stiven Kiprotiç, Uqandalı marafonçu

Mart

Daniella Mone

Anton Yelçin

Tayler Kleri

Pyer Nine

• 1 mart
  • Daniella Mone, amerikan aktrisa və müğənni
  • Karlos Vela, Meksikalı futbolçu
• 2 mart
  • Jan-Frederik Şapyui, fransız xizəkçi
  • Natali Emmanuel, ingilis aktrisa
  • Tobi Alderveyreld, Belçikalı futbolçu
• 4 mart — Erin Hiterton, amerikan model
• 5 mart
  • Ceyk Lloyd, amerikan aktyor
  • Sterlinq Nayt, amerikan aktyor
• 6 mart — Aqnyeşka Radvanska, polyak tennisçi
• 9 mart — Kim Theyon, Cənubi Koreyalı müğənni
• 11 mart
  • Daniella Kertes, İsrail aktrisası
  • Anton Yelçin, Rusiya doğumlu amerikan aktyor
• 12 mart — Tayler Kleri, amerikan üzgüçü
• 13 mart
  • Piçes Geldof, Britaniyalı model
  • Pyer Nine, fransız aktyor
• 14 mart — Kolbi O'Donis, amerikan müğənni
• 15 mart
  • Gil Roberts, amerikan atlet
  • Keytlin Ueks, amerikan aktrisa
• 16 mart
  • Bleyk Qriffin, amerikan basketbolçu
  • Teo Volkott, ingilis futbolçu
• 17 mart
  • Şinci Kaqava, yapon futbolçu
  • Morved Klark, Britaniyalı aktrisa
• 18 mart
  • Lili Kollinz, Britaniya doğumlu amerikan aktrisa
  • Kana Nisino, yapon müğənni, söz yazarı
• 20 mart — Sun Feyfey, Çinli model
• 21 mart
  • Xordi Alba, ispan futbolçu
  • Takeru Sato, yapon aktyor
• 25 mart — Eli Mişalka, amerikan aktrisa və müğənni
• 29 mart — Arnold Peralta, Honduraslı futbolçu
• 31 mart — Lyu Tsige, Çinli üzgüçü

Aprel

Lili Ceyms

Aysel Teymurzadə

Lyuk Breysi

• 4 aprel — Kris Herd, Avstraliya futbolçusu
• 5 aprel — Lili Ceyms, Britaniyalı aktrisa
• 7 aprel — Teddi Riner, fransız cüdoçu
• 8 aprel — Qabriella Vayld, ingilis aktrisa və model
• 18 aprel
  • Cessika Çon, ABŞ doğumlu Koreyalı müğənni
  • Aliyə Şövkət, amerikan aktrisa
• 20 aprel
  • Nina Davuluri, amerikan spiker
  • Karlos Valdes, Kolumbiyalı aktyor və müğənni
• 22 aprel — Luis Smit, Britaniyalı gimnast
• 23 aprel
  • Anastasiya Baranova, Rusiya doğumlu amerikan aktrisa
  • Nikol Vaydişova, çex tennisçi
• 25 aprel
  • Emanuela de Paula, Braziliyalı model
  • Maykl van Gerven, holland darts oyunçusu
  • Aysel Teymurzadə, Azərbaycan müğənnisi
• 26 aprel
  • Lyuk Breysi, Avstraliya aktyoru
  • Kan De-son, Cənubi Koreyalı müğənni
• 27 aprel
  • Lars Bender, alman futbolçu
  • Sven Bender, alman futbolçu
  • Marta Hant, amerikan model
• 28 aprel — Kim Sonkyu, Cənubi Koreyalı müğənni və rəqqas

May

Katinka Xossu

Daniel Dyurta

Rori Makilroy

Prins Roys

Aleksey Neqodaylo

• 2 may — Sem Tsuy, amerikan müğənni, söz yazarı, prodüser, aktyor
• 3 may — Katinka Xossu, Macarıstan üzgüçüsü
• 4 may
  • Daniel Dyurta, Macarıstan üzgüçüsü
  • Rori Makilroy, Şimali İrlandiya qolfçusu
  • Ceyms van Rimsdayk, amerikan buz hokkeyçi
• 5 may — Kris Braun, amerikan müğənni
• 6 may
  • Dominika Sibulkova, Slovakiya tennisçisi
  • Otto Nous, İsveç DJ-i və prodüseri
• 8 may — Keti Bi, Britaniya müğənnisi
• 10 may — Lindsi Şou, amerikan aktrisa
• 11 may
  • Kem Nyuton, amerikan futbolçu
  • Prins Roys, amerikan müğənni və söz yazarı
  • Covani dos Santos, Meksika futbolçusu
• 12 may — Elefteria Elefteriu, Yunanıstan-Kipr müğənnisi və aktrisası
• 14 may
  • Rob Qronkovski, amerikan futbolçu
  • Alina Talay, Belarusiya atleti
• 15 may — Li Sunqyu, ABŞ doğumlu Koreya müğənnisi
• 17 may — Tessa Vertyu, Kanada fiqurçusu
• 21 may — Hel Robson-Kanu, Uels futbolçusu
• 23 may
  • Esekyel Skelotto, İtaliya futbolçusu
  • Cefferi Teylor, İsveç basketbolçusu
• 24 may
  • Tara Korrea-Makmallen, amerikan aktrisa
  • G-Eazy, amerikan hip-hop müğənnisi, prodüser
• 25 may — Alyona Mun, Moldova pop müğənnisi
• 26 may — Pak Ye-ın, Koreyalı müğənni
• 28 may — Aleksey Neqodaylo, Rusiya bobsleyçisi
• 29 may
  • Eytour İngi Qunnleyqsson, İslandiya müğənnisi
  • Rayli Kio, amerikan model
• 30 may
  • Eyli, Koreya-ABŞ müğənnisi və söz yazarı
  • Hyomin, Cənubi Koreya müğənnisi
• 31 may
  • Pablo Alboran, İspaniya müğənnisi
  • Bas Dost, holland futbolçu
  • Daul Kim, Cənubi Koreya modeli
  • Marko Roys, Almaniya futbolçusu

İyun

Lyusi Heyl

Rene Olsted

Kristofer Mins-Plass

• 2 iyun — Freddi Adu, amerikan futbolçu
• 3 iyun — İmogen Pots, Britaniya aktrisası
• 4 iyun
  • Pavel Faydek, Polşa çəkic atanı
  • Eldar Qasımov, Azərbaycan müğənnisi
• 5 iyun — Kem Atkinson, amerikan buz hokkeyçisi
• 8 iyun
  • Timeya Baçinski, İsveçrə tennisçisi
  • Amori Vassili, Fransa opera müğənnisi
• 14 iyun — Lyusi Heyl, amerikan aktrisa və müğənni
• 17 iyun — Simon Battl, amerikan aktrisa və müğənni
• 18 iyun
  • Pyer-Emerik Obameyanq, Fransa doğumlu Qabon futbolçusu
  • Anna Fayt, Avstriya dağ xizəkçisi
  • Rene Olsted, amerikan aktrisa və müğənni
• 19 iyun — Cakomo Cianniotti, İtaliya-Kanada aktyoru
• 20 iyun — Kristofer Mins-Plass, amerikan aktyor
• 23 iyun
  • Loren Bennett, Britaniyalı müğənni, rəqqasə, müğənni, fotoqraf və model
  • Liza Kerrinqton, Yeni Zelandiya kanoesürəni
• 25 iyun — Kris Broşu, amerikan aktyor, müğənni və söz yazarı
• 27 iyun — Mettyu Lyuis, Britaniya aktyoru
• 28 iyun
  • Markiplier, amerikan YouTuber
  • Co Kovaç, amerikan idmançı
• 30 iyun — Asbel Kiprop, Keniyalı atlet

İyul

Aleks Morqan

Devid Henri

Qaret Beyl

Rori Kalkin

Deniel Redkliff

• 1 iyul
  • Daniel Rikiardo, Avstraliyalı Formula 1 pilotu
  • Faruk Ben Mustafa, Tunis futbolçusu
• 2 iyul
  • Dev, amerikan müğənni
  • Aleks Morqan, amerikan futbolçu
• 4 iyul — Yun Ducun, Koreyalı müğənni
• 5 iyul — Deyan Lovren, Xorvatiya futbolçusu
• 7 iyul — Kim Bum, Cənubi Koreya aktyoru
• 8 iyul — Yarden Cerbi, İsrailin dünya çempionu cüdoçusu
• 10 iyul — Karlos Sambrano, Peru futbolçusu
• 11 iyul
  • Devid Henri, amerikan aktyor və rejissor
  • Martin Klijan, Slovakiya tennisçisi
• 12 iyul — Fibi Tonkin, Avstraliya aktrisası və modeli
• 13 iyul — Sayumi Mitisige, yapon müğənni
• 15 iyul — Tristan Vayldz, amerikan aktyor və müğənni
• 16 iyul
  • Qaret Beyl, Uels futbolçusu
  • Kim U-bin, Cənubi Koreyalı model və aktyor
• 18 iyul
  • Dmitri Solovyov, Rusiyalı buz rəqqası
  • Ceymi Benn, Kanada buz hokkeyçisi
• 21 iyul
  • Kris Qanter, Uels futbolçusu
  • Marko Fabian, Meksika futbolçusu
  • Ceymi Veylett, ingilis aktyor
  • Rori Kalkin, amerikan aktyor
• 22 iyul
  • Kiqen Allen, amerikan aktyor
  • Yon Tumarkin, İsrail aktyoru və müğənnisi
• 23 iyul — Deniel Redkliff, Britaniya aktyoru
• 24 iyul — Eko Yuli İravan, İndoneziyalı ağır atlet
• 28 iyul
  • Felipe Kitaday, Braziliyalı cüdoçu
  • Leyla İsmayılova, Belarus proqramının aparıcısı, model
• 30 iyul — Aleş Esparqaro, ispan pilot
• 31 iyul
  • Viktoriya Azarenko, Belarusiya tennisçisi
  • Aleksis Knapp, amerikan aktrisa və müğənni
  • Zelda Vilyams, amerikan aktrisa

Avqust

Brenton Tueytes

Co Conas

Heyden Panettyer

Ceyms Harden

• 1 avqust
  • Medison Bamqarner, amerikan beyzblçu
  • Tiffani Hvan, ABŞ doğumlu Koreya müğənnisi
• 2 avqust — Naser Şadli, Belçika futbolçusu
• 3 avqust — Sem Hatçinson, ingilis futbolçu
• 4 avqust
  • Cessika Mauboy, Avstraliya aktrisası, müğənni və söz yazarı
  • Vanq Hao, Çin şahmatçısı
• 5 avqust
  • Şanşan Fen, Çin qolfçusu
  • Danitsa Radoyçiç, Serbiya müğənnisi
• 7 avqust — Demar Derozan, amerikan basketbolçu
• 10 avqust
  • Ben Sahar, İsrail futbolçusu
  • Brenton Tueytes, Avstraliya aktyoru
• 11 avqust — Ursula Korbero, ispan aktrisa
• 14 avqust — Ander Herrera, ispan futbolçu
• 15 avqust
  • Belinda Pereqrin, Meksika müğənnisi və aktrisası
  • Co Conas, amerikan musiqiçi, aktyor və müğənni
  • Karlos Penaveqa, amerikan aktyor, rəqqas və müğənni
• 20 avqust — Cadd Tramp, ingilis snukerçi
• 21 avqust
  • Robert Noks, ingilis aktyor
  • Heyden Panettyer, amerikan aktrisa və müğənni
• 26 avqust — Ceyms Harden, amerikan basketbolçu
• 28 avqust
  • Valtteri Bottas, Finlandiyalı Formula 1 pilotu
  • Kessedi Poup, amerikan müğənni, söz yazarı
• 30 avqust — Bibi Reksa, amerikan müğənni, söz yazarı

Sentyabr

Elena Delle Donn

Aviçi

Stelyana Nistor

• 1 sentyabr
  • Bill Kaulits, alman müğənni
  • Cefferson Montero, Ekvadorlu futbolçu
  • Deniel Starric, ingilis futbolçu
• 2 sentyabr
  • Aleşandre Pato, Braziliya futbolçusu
  • Zedd, DJ, musiqiçi, söz yazarı
• 5 sentyabr
  • Elena Delle Donn, amerikan basketbolçu
  • Katerina Qrehem, İsveçrə doğumlu amerikan aktrisa, model, müğənni və rəqqasə
• 8 sentyabr — Aviçi, İsveç DJ-i, prodüser
• 13 sentyabr — Tomas Müller, alman futbolçu
• 14 sentyabr
  • Cimmi Batler, amerikan basketbolçu
  • Loqan Henderson, amerikan aktyor, rəqqas və müğənni
• 15 sentyabr — Stelyana Nistor, Rumıniyalı gimnast
• 17 sentyabr — Danielle Bruks, amerikan aktrisa və müğənni
• 19 sentyabr — Tayrik Evans, amerikan basketbolçu
• 20 sentyabr — Andrey Martin, Slovakiyalı tennisçi
• 21 sentyabr — Ceyson Derulo, amerikan müğənni və aktyor
• 22 sentyabr
  • Kim Hyoyon, Koreyalı müğənni
  • Sabina Lisiçki, alman tennisçi
• 23 sentyabr — Brendon Cenninqs, amerikan basketbolçu
• 24 sentyabr — Pia Vurtsbax, Almaniya-Filippin aktrisası və model
• 25 sentyabr — Cordan Cavaris, Kanada aktyoru
• 26 sentyabr — Kiran Gibbs, ingilis futbolçu
• 27 sentyabr — Park The-hvan, Cənubi Koreyalı üzgüçü

Oktyabr

Dakota Conson

Aleksandriya Okasio-Kortez

• 1 oktyabr — Bri Larson, amerikan aktrisa
• 4 oktyabr
  • Dakota Conson, amerikan aktrisa
  • Kimmi Mayssner, amerikan fiqurçu
  • Viktoriya Rebensburq, alman dağ xizəkçisi
• 10 oktyabr — Eymi Tiqarden, amerikan aktrisa
• 11 oktyabr — Mişel Vi, amerikan qolfçu
• 12 oktyabr — Paulo Qanso, Braziliyalı futbolçu
• 13 oktyabr — Aleksandriya Okasio-Kortez, amerikan siyasətçi
• 15 oktyabr — Entoni Coşua, Britaniyalı boksçu
• 20 oktyabr — Cess Qlinn, Britaniyalı müğənni
• 24 oktyabr
  • Kristian Qamboa, Kosta-Rikalı futbolçu
  • Şeney Qrayms, Kanadalı aktrisa
  • PewDiePie, İsveçli YouTuber, şərhçi
  • Elayza Teylor, Avstraliyalı aktrisa
• 25 oktyabr — Mia Vasikovska, Avstraliyalı aktrisa
• 28 oktyabr — Kamil Myuffa, fransız üzgüçü
• 29 oktyabr — Primoj Roqliç, Sloveniyalı velosipedçi
• 30 oktyabr — Nastya Lyukin, amerikan gimnast

Noyabr

Adam Rippon

Sergey Polunin

• 1 noyabr — Keytlin Tarver, amerikan müğənni, söz yazarı və aktrisa
• 6 noyabr — Cozi Altidor, amerikan futbolçu
• 9 noyabr — Canluka Bezzina, Maltalı həkim və müğənni
• 11 noyabr
  • Nik Blekmen, İngiltərə-İsrail futbolçusu
  • Adam Rippon, amerikan fiqurçu
  • Reyna Tanaka, yapon rok ifaçısı
• 14 noyabr — Ceyk Livermor, ingilis futbolçu
• 19 noyabr — Tyga, amerikan reper
• 20 noyabr
  • Kodi Linli, amerikan aktyor
  • Sergey Polunin, Ukraynalı balet rəqqası
• 21 noyabr — Fabian Delf, ingilis futbolçu
• 22 noyabr — Olden Erenrayk, amerikan aktyor
• 25 noyabr — Tom Days, Belçikalı müğənni, söz yazarı

Dekabr

Nikolas Holt

Marion Mareşal

Teylor Svift

• 5 dekabr — Kvon Yuri, Koreyalı müğənni
• 7 dekabr
  • Nikolas Holt, Britaniyalı aktyor
  • Kaleb Lendri Cons, amerikan aktyor və musiqiçi
• 9 dekabr — Erik Bledso, amerikan basketbolçu
• 10 dekabr — Marion Mareşal, fransız siyasətçi
• 13 dekabr
  • Ketrin Şvartsenegger, amerikan müəllif
  • Teylor Svift, amerikan müğənni, söz yazarı
• 14 dekabr — Onyu, Koreyalı müğənni
• 17 dekabr — Andre Ayyu, Qanalı futbolçu
• 18 dekabr — Eşli Benson, amerikan aktrisa
• 21 dekabr
  • Şeyxu Kuyate, Seneqallı futbolçu
  • Tamanna Bhatiya, Hindistanlı aktrisa və model
• 22 dekabr — Cordin Sparks, amerikan müğənni
• 26 dekabr — Yohan Bleyk, Yamaykalı atlet
• 27 dekabr — Yekaterina Laqno, Ukraynalı şahmatçı
• 28 dekabr
  • Cessi Bakli, İrlandiyalı aktrisa və müğənni
  • Salvador Sobral, Portuqaliyalı soul və caz müğənnisi
• 29 dekabr
  • Ceyn Levi, amerikan aktrisa
  • Key Nisikori, yapon tennisçi
• 30 dekabr
  • Rayan Şekler, amerikan skeytbordçu
  • Yun Bora, Cənubi Koreyalı müğənni və aktrisa

Vəfatlar

Yanvar

Salvador Dali

Ted Bandi

• 7 yanvar — Hirohito, Yaponiya imperatoru
• 11 yanvar — Xose Bustamante-i-Rivero, Peru siyasətçisi, diplomatı və hüquqşünası, 33-cü Peru prezidenti
• 13 yanvar — Co Spinell, amerikan aktyor
• 18 yanvar — Bryus Çatvin, Britaniyalı müəllif
• 20 yanvar
  • Yuzef Sirankeviç, polyak kommunist siyasətçi, Polşanın Baş naziri (2 dəfə) və 15-ci Polşa prezidenti
  • Beatris Lilli, Kanadalı aktrisa
• 23 yanvar — Salvador Dali, ispan rəssam
• 24 yanvar — Ted Bandi, amerikan seriyalı qatil
• 28 yanvar — Halina Konopatska, polyak atlet

Fevral

• 2 fevral — Ondrey Nepela, slovak fiqurçu
• 3 fevral — Con Kassavetis, amerikan aktyor
• 6 fevral — Barbara Takman, amerikan tarixçi
• 9 fevral — Osamu Tezuka, yapon rəssam
• 14 fevral — Ceyms Bond, amerikan ornitoloq
• 21 fevral — Şandor Marai, macar yazıçı və jurnalist
• 27 fevral — Konrad Lorens, Avstriya zooloqu, fiziologiya və ya tibb üzrə Nobel mükafatı laureatı

Mart

Zita Burbon-Parmskaya

• 6 mart — Harri Endryus, Britaniyalı aktyor
• 9 mart — Robert Meppltorp, amerikan fotoqraf
• 14 mart — Zita Burbon-Parmskaya, Avstriya imperatriçəsi, Macarıstan kraliçası
• 17 mart — Fərman Kərimzadə, Azərbaycanlı yazıçı
• 27 mart — Mey Ellison, amerikan aktrisa
• 29 mart — Bernar Blie, fransız aktyor

Aprel

Şuqar Rey Robinson

• 1 aprel — Xorxe Robledo, Çilili futbolçu
• 3 aprel — Mustafa Çağatay, türk siyasətçi, Şimali Kiprin üçüncü Baş naziri
• 12 aprel
  • Ebbi Hoffman, amerikan siyasi aktivist
  • Şuqar Rey Robinson, amerikan boksçu
• 15 aprel — Hu Yaoban, Çin Kommunist Partiyasının Baş katibi
• 19 aprel — Dafna dü Morye, Britaniyalı yazıçı
• 22 aprel Emilio Gino Segre, italyan fizik, fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı
• 23 aprel — Amani Diori, Nigerin ilk prezidenti
• 26 aprel — Lyusil Boll, amerikan aktrisa
• 27 aprel — Konosuke Matsuşita, yapon iş adamı
• 30 aprel — Serco Leone, italyan rejissor

May

Edvard Oxab

• 1 may — Edvard Oxab, polyak aktivist və siyasətçi, 13-cü Polşa prezidenti
• 2 may — Cüzeppe Siri, italyan kardinal
• 3 may — Kristin Yorgensen, Norveçli aktrisa, müğənni və yazıçı
• 20 may
  • Con Hikk, Britaniyalı iqtisadçı, iqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı
  • Gilda Radner, amerikan aktrisa
• 26 may — Don Revi, ingilis futbolçu

İyun

Rəşid Behbudov

• 3 iyun — Ruhullah Xomeyni, İran filosofu, siyasətçi, inqilabçı və şiə müsəlmanlarının dini lideri, İranın ilk Ali Rəhbəri
• 9 iyun
  • Corc Bidl, ABŞ genetiki.
  • Rəşid Behbudov, Azərbaycanlı müğənni və aktyor
• 10 iyun — Süleyman Rüstəm, Azərbaycanlı şair
• 23 iyun — Verner Best, alman nasist, hüquqşünas, polis rəisi və SS-Oberqruppenfürer
• 24 iyun — Misora Hibari, yapon müğənni
• 27 iyun — Alfred Culs Ayer, Britaniyalı filosof
• 28 iyun — Yoris İvens, holland kino mütəxəssisi
• 30 iyun — Hilmar Baunsqor, Danimarkalı siyasətçi, Danimarkanın 34-cü Baş naziri

İyul

Rebekka Şeffer

• 2 iyul
  • Andrey Qromıko, SSRİ siyasətçisi və diplomatı
  • Franklin Şeffner, amerikan rejissor
• 4 iyul — Leyla Məmmədbəyova, Azərbaycanlı təyyarəçi
• 6 iyul — Yanoş Kadar, macar siyasətçi və kommunist lider, Macarıstanın 46-cı Baş naziri
• 10 iyul — Mel Blank, amerikan dublyaj aktyoru
• 11 iyul — Lourens Olivye, ingilis aktyor və rejissor
• 16 iyul — Herbert fon Karayan, Avstriyalı rejissor
• 18 iyul — Rebekka Şeffer, amerikan aktrisa
• 23 iyul — Donald Bartelm, amerikan yazıçı

Avqust

Minoru Genda

• 12 avqust — Vilyam Şokli, amerikan fizik, Nobel mükafatı laureatı
• 15 avqust — Minoru Genda, yapon hərbi pilot və siyasətçi
• 22 avqust — Hyui Persi Nyuton, afroamerikalı siyasi aktivist
• 23 avqust — Ronald Devid Leynq, Britaniyalı psixiatr
• 26 avqust — İrvinq Stoun, amerikan yazıçı

Sentyabr

Robert Penn Vorren

• 4 sentyabr
  • Jorj Simenon, Belçikalı yazıçı
  • Ronald Saym, Yeni Zelandiya doğumlu tarixçi
• 14 sentyabr — Peres Prado, Kubalı musiqiçi
• 15 sentyabr — Robert Penn Vorren, amerikan yazıçı
• 22 sentyabr — İrvinq Berlin, amerikan bəstəkar
• 28 sentyabr — Ferdinand Markos, Filippinli diktator, siyasətçi və dövlət xadimi, Filippinin 10-cu prezidenti
• 30 sentyabr — Vircil Tomson, amerikan bəstəkar

Oktyabr

Entoni Kueyl

• 4 oktyabr — Qrem Çepmen, Britaniyalı komediya aktyoru
• 6 oktyabr — Bett Deyvis, amerikan aktrisa
• 16 oktyabr — Kornel Vayld, amerikan aktyor
• 20 oktyabr — Entoni Kueyl, Britaniyalı aktyor
• 26 oktyabr — Çarlz Pedersen, amerikan kimyaçı, Nobel mükafatı laureatı

Noyabr

Ahmadu Ahico

• 5 noyabr — Vladimir Horovits, Rusiyalı piano ifaçısı
• 20 noyabr
  • Linn Bari, amerikan aktrisa
  • Lonardo Şaşa, italyan yazıçı
• 22 noyabr — Rene Moavad, Livanlı hüquqşünas və siyasətçi, 13-cü Livan prezidenti
• 24 noyabr — Abdulla Azzam, Fələstinli teoloq
• 26 noyabr — Əhməd Abdalla, Komorlu siyasətçi, Komor adalarının ilk prezidenti
• 27 noyabr — Karlos Arias Navarro, ispan siyasətçi, İspaniyanın 71-ci Baş naziri
• 30 noyabr — Ahmadu Ahico, Kamerunlu siyasətçi, Kamerunun ilk Baş naziri və ilk prezidenti

Dekabr

Alvin Eyli

Nikolae Çauşesku

• 1 dekabr — Alvin Eyli, amerikan rəqqas və xoreoqraf
• 3 dekabr — Suru-Miqan Apiti, Beninli siyasi xadim, Beninin 2-ci prezidenti
• 6 dekabr — Con Peyn, amerikan aktyor
• 14 dekabr — Andrey Saxarov, SSRİ fiziki və aktivist, Nobel sülh mükafatı laureatı
• 16 dekabr
  • Silvana Manqano, italyan aktrisa
  • Li Van Klif, amerikan aktyor
• 21 dekabr — Yan Çikker, slovak bəstəkar
• 22 dekabr — Semyuel Bekket, İrlandiyalı yazıçı, Nobel mükafatı laureatı
• 25 dekabr
  • Yelena Çauşesku, Rumıniyalı siyasətçi, Rumıniya Baş nazirinin müavini
  • Nikolae Çauşesku, Rumıniyalı siyasətçi, diktator və Kommunist Partiyasının rəhbəri, Rumıniyanın ilk prezidenti
• 28 dekabr — Herman Obert, Avstriya-Macarıstan doğumlu alman mühəndis, fizik və alim
• 31 dekabr
  • Mixay Lantoş, macar futbolçu
  • Gerhard Şröder, alman siyasətçi

Nobel mükafatı laureatları

• Fizika — Norman Foster Ramzey, Hans Georq Demelt, Volfqanq Paul
• Kimya — Sidni Oltmen, Tomas Çek
• Tibb — Con Maykl Bişop, Harold Varmus
• Ədəbiyyat — Kamilo Xose Sela
• Sülh — XIV Dalay Lama
• İqtisadiyyat — Trüqve Hovelmu

Xarici keçidlər

• Avropa 1989-cu ildən sonra