Azərbaycanda seçki blokları və siyasi birliklər

Azərbaycanda seçki blokları və siyasi birliklər — Azərbaycanda seçkilər üçün vahid namizəd irəli sürülməsi üçün yaradılan seçki blokları və siyasi partiyaların, siyasətçilərin birliyi üçün yaradılan siyasi birliklər.

Tarixi

Azərbaycanda hələ müstəqillikdən əvvəl SSSRİ dönəmində seçki blokları yaranmışdır. 1991-ci il Azərbaycan SSR Ali Sovetinin XII çağırışı üçün Azərbaycan Xalq Cəbhəsi və müstəqillik tərəfdarları Demokratiya Bloku şəklində seçkilərə qoşulmaq istəsə də mümkün olmamışdır.

Seçki blokları tarixi rəsmi olaraq 1994-cü ildən başlayır.

Seçki blokları

1998 Azərbaycan prezident seçkiləri

Seçki İslahatları və Demokratik Seçkilər Uğrunda Hərəkat və ya SİDSUH 1998-ci ilin prezident seçkisi ərəfəsində, 26 oktyabr 1998-ci il tarixində Müsavat, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının patronajlığı, başqa müxtəlif siyasi və ictimai təşkilatların iştirakı ilə yaradılıb,

lakin Cəbhə və Müsavat "vahid namizəd" məsələsində ümumi fikrə gələ bilmədilər, nəticədə qarşılıqlı ittihamlar ifrat həddə qədər inkişaf etdi. Nəhayət, biri digərinə güzəştə getməyən hər iki siyasi partiya bir-birini hakimiyyətə işləməkdə suçlayaraq, "boykot" taktikasını seçdi. Bununla da, "SİDSUH" adlı qurumun fəaliyyətinə son qoyulmuş olur.

2003 Azərbaycan prezident seçkiləri

Bizim Azərbaycan

2003-cü il Azərbaycan Respublikası prezident seçkiləri ərəfəsində müxalif siyasi partiyaların birliyi kimi yaradılmışdır.

Blok 29 mart 2003 tarixində Müsavat Partiyasının sədri İsa Qəmbərin təşəbbüsü ilə 2003-cü il Azərbaycan Respublikası prezident seçkiləri ərəfəsində bəzi müxalif siyasi partiyaların və ictimai təşkilatlar tərəfindən təsis olunub. İlk öncə seçki bloku olaraq yaradılsa da sonradan siyasi partiyalar blokuna çevrilmişdir. Bloka 29 siyasi partiya və 67 ictimai təşkilat daxil olub. Blok 2003-cü il prezident seçkilərində İsa Qəmbəri dəstəkləyib. Blokun vahid namizədi İsa Qəmbər seçkidə 338 145 seçicinin səsini toplayaraq, 14 %-lə II yeri tutmuşdur, lakin blok seçkilərin kütləvi saxtalaşdırıldığını iddia etmiş və nəticələri tanımamışdır. 15–16 oktyabr 2003-cü ildə seçki nəticələrinə etiraz etmək məqsədilə Azadlıq meydanında keçirilən icazəsiz mitinqlərdən sonra isə bloka daxil olan bir çox siyasi partiya rəhbərləri və mitinq iştirakçıları həbs olunmuşdur.

19 noyabr 2005-ci ildə bloka üzv olan İslam Demokrat Partiyasının sədri Tahir Abbaslı İsa Qəmbəri müdafiə etməyəcəklərini söyləmişdir. 30 noyabr 2005-ci ildə bloka üzv olan Türk Millətçi Partiyasının sədri Vüqar Bəyturan bildirib ki, ""Bizim Azərbaycan" bloku noyabrın 30-da saat 15.00-da keçirəcəyi növbəti iclasında Müsavat Partiyasının sədri İsa Qəmbərin blokun rəhbərliyindən uzaqlaşdırılması məsələsini müzakirəyə çıxaracaq"" Bu hadisələrdən sonra blokda ikifikirlilik yaranıb. Belə ki, bloka üzv olan Əhrar, Cümhuriyyət Xalq, Demokratik Birlik, Xalq və Əmək partiyaları İsa Qəmbəri "Bizim Azərbaycan" blokunun sədri kimi qəbul edir. Bloka daxil olan digər – Türk Millətçi, Xalq Azadlıq, İslam Demokrat, Yeni Turan, Demokratik Şəxsiyyətlər, Azad Azərbaycan, Xalq Qurtuluş, Yaşıllar və Demokratik Sağ partiyalar isə bunun əksinə çıxış edir. Belədə blok 2 qrupa parçalanır. 1 qrupa İsa Qəmbər sədrlik etməkdə davam edir, digər qrupda isə sədrlik rotasiya üsulu ilə həyata keçirilib.

Sonradan İsa Qəmbərin sədrliyinə tərəfdar əksər siyasi partiya və ictimai təşkilat blok sıralarını tərk etmişdir. İsa Qəmbərin sədrliyinin əleyhinə olan partiya və ictimai təşkilatlar isə blok üzvlüyünə davam ediblər. Bloka sədrlik rotasiya üsulu ilə davam etmişdir. 20 aprel 2007-ci ildə Blok 2008-ci il Azərbaycan Respublikası prezidenti seçkilərində iştirak etmək qərarı alıb.

Milli Birlik Hərəkatı

ALP sədri Lalə Şövkətin partiyadan istefa verib seçki üçün yaratdığı qurum. MBH namizədi Lalə Şövkət seçkiləri 87.523 (3.6%) səslə 3-cü sırada tamamladı.

Milli Birlik Hərəkatı 2005-ci ildə parlament seçkisində də iştirak edib.

Qələbə Seçki Bloku

Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası və Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası tərəfindən yaradılmışdır. Vahid namizəd Etibar Məmmədov idi. Rəsmi nəticələrə görə Etibar Məmmədov 70,638 (2.9%) səs toplayaraq seçkiləri 4. sırada tamamlamışdır,

lakin Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası sədri Əli Kərimli nəticələr açıqlanmadan Bizim Azərbaycan Blokunun vahid namizədi İsa Qəmbərin qalib olduğunu elan etmiş və onu dəstəkləmişdir.

2005 Azərbaycan parlament seçkiləri

Azadlıq Siyasi Partiyalar Bloku

2005-ci il Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinə seçkilər ərəfəsində müxalif siyasi partiyaların birliyi kimi yaradılmışdır.

Blok Müsavat, Xalq Cəbhəsi və Demokrat siyasi partiyaları tərəfindən təşkil olunmuşdur. 2005-ci ildə Müsavat Partiyası bloku tərk etmişdir. 2006-cı ildə Müsavat Partiyası qurumu tərk edib. Sonra təşkilat Liberal, Vətəndaş və İnkişaf partiyaları qoşulmaqla yoluna davam edib. Bir müddət sonra Demokrat Partiyası da qurumdan ayrılıb. 2010-cu ildə blokun buraxıldığı deyildi.

Yeni Siyasət Bloku (YeS)

2005-ci il Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilərdən qabaq Azərbaycanda daha bir siyasi blok yaradılmışdı. 12 aprel 2005 tarixində təqdimatı edilən blok 2 may 2005 tarixində rəsmi olaraq qurulmuşdur. Blokun adı "Yeni Siyasət" (YeS) olmuşdur.

Blokun ümumilikdə 8 üzvü var idi: Eldar Namazov, Yaqub Məmmədov, Vahid Əhmədov, Əli Məsimli, Rəhim Hüseynov, Eldəniz Quliyev, Rəşid Hacılı, Samir Cəfərov.

Blokun bütün üzvləri azad namizədlər idi və heç bir partiyaya daxil deyildilər. 2007-ci ildə bu siyasi blok fəaliyyətini dayandırdı.

Demokratik Azərbaycan

2005-ci il Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkiləri ərəfəsində Ədalət Partiyası, Vahid Azərbaycan Milli Birlik Partiyası və Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası tərəfindən 2005-ci il 24 iyulda yaradılmışdır.

İslahat Bloku

2005-ci il Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər ərəfəsində yaradılıb

Demokratik Azərbaycan Dünyası Partiyası, Azərbaycan Azad Respublikaçılar Partiyası, Azərbaycan Demokratik Maarifçilik Partiyası və Azərbaycan Respublikaçılar Partiyası tərəfindən 21 iyulda yaradılıb.

Digər

• Azərbaycan Naminə Seçki Bloku Azərbaycan Xalq Demokratik Partiyası və Vahid Azərbaycan Partiyası tərəfindən 2005-ci il 24 iyulda yaradılmışdır.
• Azərbaycan Tərəqqi Alyansı (ATA Bloku) Qorqud Partiyası, Azərbaycan Dirçəliş və Tərəqqi Partiyası tərəfindən 2005-ci il 27 iyulda yaradılmışdır.
• Azərbaycançı Qüvvələr Vəhdət Partiyası və Birlik partiyaları tərəfindən 2005-ci il 24 iyulda yaradılmışdır.
• Birlik Siyasi Partiyalar Bloku Azərbaycan Mübarizlər Partiyası və Azərbaycan Milli Dövlətçilik Partiyası tərəfindən 15 avqustda yaradılmış
• "Müstəqil media — 2005" seçki bloku 2005-ci il mayın 15-də təsis edilib. Blokun ilkin təsisçiləri ölkənin beş populyar qəzetinin baş redaktorları olmuşdur.
• Qadınların Seçki Bloku 2005-ci il mayın 14-də təsis edilib. Blokun təsisçiləri, əsasən, Azərbaycan Qadın Hərəkatının liderləri idi.
• "Gənc Azərbaycan — Yeni adlar" Seçki Bloku təsis edilməsi haqqında 2005-ci il mayın 27-də bəyanat verilib.
• "Yeni parlament" Seçki Blokunun təqdimat mərasimi 2005-ci il iyunun 13-də keçirilib. Blok gələcəkdə qeyri-siyasi blokların alyansını – "İctimai Alyans"ı yaratmağı planlaşdırırdı.
• "Parlament 2005" Hüquqşünasların Seçki Bloku 2005-ci il mayın 16-da təsis edilib. Blokun yaradılmasında əsas məqsəd bu proseslərdə hüquqşünasların daha fəal iştirakını, onların potensialından daha səmərəli istifadə edilməsini təmin etmək idi.
• İctimai Liderlər Birliyi Seçki Bloku 2005-ci il aprelin 22 — də təsis edilib. Blokun təsisçilərindən Milli Qeyri-Hökumət Təşkilatları Forumunun prezidenti Azay Quliyev Milli Məclisə üzv seçilib.

Seçki nəticələri

Blok	Partiya	Nəticə	Yekun
Azadlıq Bloku	Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası	1 millət vəkili	5 / 125
	Müsavat Partiyası	3 millət vəkili
	Azərbaycan Demokrat Partiyası
	Bitərəf	1 millət vəkili
Yeni Siyasət Bloku	Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası		2 / 125
	Azərbaycan Sosial Demokrat Partiyası
	Bitərəf	2 millət vəkili
Demokratik Azərbaycan Bloku	Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası	2 millət vəkili	3 / 125
	Demokratik İslahatlar Partiyası	1 millət vəkili
Birlik Bloku	Bitərəf	1 millət vəkili	1 / 125
İctimai Liderlər Birliyi Bloku	Bitərəf	1 millət vəkili	1 / 125

2008 Azərbaycan prezident seçkiləri

Müxalifətin Əməkdaşlıq Mərkəzinə (MƏM) daxil olan təşkilatlar — Müsavat Partiyası, Xalq Cəbhəsi, Vətəndaş və İnkişaf Partiyası, Liberal Partiya və "Azərbaycan Naminə" İctimai Forumu olmuşdur. MƏM 2008-ci il Prezident seçkilərini boykot etmişdir. Seçkilərdən sonra MƏM fəaliyyətini dayandırdı.

Referendum 2009

• "Qarabağ və Respublika Uğrunda Vətəndaş Hərəkatı" Təşəbbüs Qrupu "Azadlıq" siyasi blokuna daxil olan "Xalq Cəbhəsi", "Vətəndaş və İnkişaf", "Liberal" partiyaları, "Milli Birlik" Hərəkatı və "Müsavat", "Ümid" partiyaları, "Azərbaycan Naminə" İctimai Forum, ziyalılar, bir qrup qeyri-hökumət təşkilatı "Qarabağ və Respublika Uğrunda" Vətəndaş Hərəkatının yaradıldığını bəyan edib. Hərəkat konstitusiyaya düzəlişlərlə bağlı martın 18-də keçiriləcək referendumun əleyhinə təşviqat aparıb. Vətəndaş cəmiyyəti və siyasi partiyalar Konstitusiyada eyni şəxsin ardıcıl olaraq 2 dəfədən artıq prezident seçilməsi məhdudiyyətinin ləğvi əleyhinə olduqlarını birgə ifadə edib.
• "Yeni Azərbaycan" Təşəbbüs Qrupu iqtidar partiyası YAP tərəfindən yaradılmışdır
• "Respublikaçılar" Təşəbbüs Qrupu müxalif Müsavat Partiyası tərəfindən yaradılmışdır. Konstitusiyaya düzəlişlərlə bağlı martın 18-də keçiriləcək referendumun əleyhinə təşviqat aparıb.
• "Milli İstiqlal" Təşəbbüs Qrupu müxalif Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası tərəfindən yaradılmışdır. Konstitusiyaya düzəlişlərlə bağlı martın 18-də keçiriləcək referendumun əleyhinə təşviqat aparıb.
• "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti" Təşəbbüs Qrupu Klassik Xalq Cəbhəsi, Azadlıq, Milli Demokrat, Böyük Azərbaycan və Xalq patiyalarının təmsil olunduğu Demokratiya Uğrunda İttifaq tərəfindən yaradılmışdır. Konstitusiyaya düzəlişlərlə bağlı martın 18-də keçiriləcək referendumun əleyhinə təşviqat aparıb.

2010 Azərbaycan parlament seçkiləri

* AXCP-Müsavat

• AXCP-Müsavat Bloku ərəfəsində Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası və Müsavat Partiyası tərəfindən yaradılıb.
• Demokratiya Bloku Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası və Demokratik İslahatlar Partiyası Demokratiya Blokunu yaratmış və 117 dairədə vahid namizədlə, 3 dairədə hər iki partiyanın öz namizədi ilə iştirak etmişdi.
• Qarabağ Seçki Bloku Ümid Partiyası, Aydınlar Partiyası və Azərbaycan Demokrat Partiyası Qarabağ Seçki Blokunu yaradaraq seçkilərə qatılmışdır.
• İnsan Naminə Bloku Azərbaycan Liberal Partiyası və Vətəndaş və İnkişaf Partiyası isə "İnsan Naminə" blokunu təsis edərək seçkilərə qatılıb.
• İslahat Bloku BAXCP , Böyük Quruluş Partiyası və Ədalət Partiyası tərəfindən yaradılıb.

Blok	Partiya	Nəticə	Yekun
AXCP-Müsavat	AXCP		0 / 125
	Müsavat
Qarabağ Bloku	ADP		1 / 125
	Aydınlar
	Ümid	1 millət vəkili
Demokratiya Bloku	VHP	3 millət vəkili	4 / 125
	ADİSP	1 millət vəkili
İslahat Bloku	BAXCP	1 millət vəkili	3 / 125
	BQP	1 millət vəkili
	Ədalət	1 millət vəkili

2013 Azərbaycan prezident seçkiləri

Demokratik Qüvvələrin Milli Şurası

28 may 2013-cü ildə Respublika günü Novxanıda Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin abidəsi önündə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətin 95 illiyi ilə əlaqədar keçirilən bayram tədbiri bitdikdən sonra bəzi siyasi qüvvələrin təmsilçiləri olan ACP sədri Sülhəddin Əkbər, ALP sədri Əvəz Temirxan, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası sədri Əli Kərimli, KXCP sədr muavini Bəybala Əbil, EL Hərəkatı sədri (Eldar Namazov) və Müsavat sədri İsa Qəmbərin iştiraki ilə bu partiyaların rəhbərlərinin görüşü baş verib. Demokratik Qüvvələrin Milli Şurasının təsis sənədləri üzərində geniş müzakirələr aparılmışdır. Müzakirələrə telefon və Skype vasitəsilə Rüstəm İbrahimbəyov, o dönəmin ACP lideri Rəsul Quliyev, ALP lideri Lalə Şövkət və KXCP sədri Mirmahmud Mirəlioğlu da qatılmışlar. Məsləhətləşmələr nəticəsində Milli Şuranın təsis bəyannaməsi və tərkibi razılaşdırılmışdır. Bununla da 28 may Respublika günündə "Demokratik Qüvvələrin Milli Şurası"nın yaradılması barədə qərar qəbul edilmişdir.

7 iyun 2013-cü ildə qurumun təsis yığıncağı keçirilib. Beynəlxalq təşkilatların, xarici ölkə səfirliklərinin nümayəndələrinin də iştirak etdiyi toplantıda Milli Şura təsis olunmaqla yanaşı, Rüstəm İbrahimbəyov qurumun sədri seçilib. Bəzi sənədlər qəbul edilib.

2 iyul 2013 tarixində Milli Şura rəsmən Rüstəm İbrahimbəyovun vahid namizədliyini prezident seçkilərində irəli sürmək qərarı verib. Bu qərar MŞ-yə daxil olan siyasi partiyalarla yanaşı islamçı kəsim, o cümlədən Nida Vətəndaş Hərəkatı tərəfindən də dəstəklənib. Nida Vətəndaş Hərəkatı sonradan Cəmil Həsənlini də dəstəkləyib.

23 avqust 2013 tarixində isə Milli Şura rəsmən Cəmil Həsənlinin ehtiyat vahid namizədliyini prezident seçkilərində irəli sürmək qərarı vermişdir.

3 dekabr 2013-cü ildə Cəmil Həsənli qurumun sədri, Rüstəm İbrahimbəyov isə fəxri sədri seçilib.

Seçkidən sonraki dövrdə Müsavat Partiyası, EL Hərəkatı, Azərbaycan Liberal Partiyası, Böyük Azərbaycan Partiyası,Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyası,Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası və digər çoxsaylı üzvlər Milli Şuradan çıxdılar.

Nəticə

Seçki	Namizədi	Səslər	Faiz
2013	Cəmil Həsənli	204,642	5,5%

2015 Azərbaycan parlament seçkiləri

2015-ci il Parlament seçkiləri ərəfəsində 8 müxalif partiya parlament seçkiləri ilə əlaqədar "Azadlıq-2015" adlı seçki bloku yaradıb.

Azərbaycan Xalq Partiyasının (AXP) sədri Pənah Hüseynin verdiyi məlumata görə, bu barədə qərar AXP də daxil olmaqla, KXCP, Azadlıq, Azad Demokrat, Böyük Azərbaycan, Liberal Demokrat, Aydınlar və VİP partiya sədrlərinin toplantısında qəbul edilib.

"Azadlıq-2015" seçki blokunun parlament seçkilərində 20 deputatlığa namizədi qeydə alınmışdı. Onlardan heç biri namizədliyi irəli sürülən seçki dairəsində lider namizəd ola bilməyib. Nəticədə "Azadlıq-2015" seçki bloku buraxılıb.

"Azadlıq-2015" seçki blokuna daxil olan partiya sədrləri — Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyasının (KXCP) sədri Mirmahmud Mirəlioğlu, Böyük Azərbaycan Partiyasının (BAP) sədri Elşad Musayev, Vətəndaş və İnkişaf Partiyasının (VİP) sədri Əli Əliyev, Azadlıq Partiyasının sədri Əhməd Oruc, Aydınlar Partiyasının sədri Qulamhüseyn Əlibəyli, Azərbaycan Liberal Demokrat Partiyasının (ALDP) sədri Fuad Əliyev və Azərbaycan Xalq Partiyasının (AXP) sədri Pənah Hüseyn eyni adlı siyasi partiyalar bloku şəklində əməkdaşlığın davam etdirilməsi ilə bağlı razılığa gəliblər.

Referendum 2016

• "Vətəndaş Cəmiyyəti" Təşəbbüs Qrupu 2016-cı il sentyabr ayının 26-a təyin olunmuş Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına əlavə və dəyişikliklərlə bağlı refendumda təşviqat qrupu qismində iştirak etmək üçün Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası (AHİK) və 24 qeyri-hökumət təşkilatı tərəfindən ilkin təşəbbüs qrupunun yaradılması məqsədi ilə bu gün yığıncaq keçirilib. Yığıncaqda həmkarlar ittifaqlarından və QHT-lərdən 4002 təşəbbüsçünü təmsil edən 402 nümayəndə iştirak edib. İclasda Konstitusiyaya təklif edilən dəyişikliklər yüksək qiymətləndirilib.
• "Yeni Azərbaycan" Təşəbbüs Qrupu hakim YAP tərəfindən yaradılıb.
• "Bələdiyyə" Təşəbbüs Qrupu 2016-cı ilin avqustun 5-də "Bələdiyyə" təşəbbüs qrupunun yaradılması məqsədilə yığıncağı keçirilib. Yığıncaqda təşviqat qrupunun yaradılması ilə əlaqədar təşəbbüs qrupunun formalaşdırılması məqsədilə 69 ilkin təşəbbüs qrupundan 348 nümayəndə iştirak edib.

2020 Azərbaycan parlament seçkiləri

Hərəkət Seçki Bloku

Hərəkət Seçki Blokunun təsisi

Bir qrup vətəndaş cəmiyyəti fəalı "Hərəkət" seçki blokunun təsis edildiyini elan edib. Blokda 9 fevral növbədənkənar parlament seçkilərində deputatlığa namizəd olan 18 nəfər birləşib. Gəncləri Azərbaycanı ifadə azadlığına, insan hüquqlarına dəyər verilən, ədalətli seçkilər keçirilən, müstəqil və ədalətli məhkəmələrin fəaliyyət göstərdiyi hüquqi dövlət kimi görmək istəyi birləşdirir, bu barədə blokun proqramında deyilir.

Fəallar maksimum sayda seçicilərin, xüsusən də gənclərin seçkilərə cəlb edilməsi üçün blok şəklində fəaliyyət göstərmək qərarına gəliblər.

Bloka NİDA fəalları Ülvi Həsənli, Turqut Qəmbər, İlkin Rüstəmzadə, Elgiz Qəhrəman, REAL Partiyasının keçmiş məclis sədri Azər Qasımlı, bloger Mehman Hüseynov, ictimai fəal Rəbiyyə Məmmədova, D18 Hərəkatının lideri Ruslan İzzətli, vəkil Fariz Namazlı, hüquqşünas Səməd Rəhimli və başqaları daxil olub.

REAL Cümhuriyyətçilər İttifaqı

2019-cu il dekabr ayının 11-də Respublikaçı Alternativ Partiyası və bır sıra müstəqil namizədlərin birliyi ilə yaradılıb.

İttifaqın namizədi Erkin Qədirli 17 saylı Yasamal 3-cü seçki dairəsindən deputat seçilib.

İNAM Seçki Bloku

İslahatlar Naminə Açıq Media (İNAM) Seçki Bloku bir qrup jurnalist tərəfindən yaradılmışdır. İNAM tərəfindən namizədliyini irəli sürənlər və seçki dairələri: Əkbər Yolçuyev(12) ; Taleh Şahsuvarov (23); Nəsiman Yaqublu (24); Aygün Süleymanlı (28); İsmayıl Balacanov (31); Rauf Arifoğlu (35); Ceyhun Musayev (45); Süleyman İsmayılbəyli (48); Azər Həsrət (55); Xanoğlan Əhmədov (72); Kəramət Böyükçöl (80); Sənan Abdullayev (82); Yusif Osmanlı (86); Jalə Seyidli (92); Rufik İsmayışlov (96); Əli Həziquliyev (96); Tural Turan (102); Ləman Ələşrəfqızı (117); Zaur Məmmədov (120); Elşən Nəcəfov (120); Afət Telmanqızı (125).

Siyasi birliklər

Demokratik Konqres

Demokratik Konqres (Demkonqres) 1994-cü ildə Müsavat, Demokrat, Ana Torpaq, Xalq Azadlıq Partiyaları və Xalq Cəbhəsinin (hələ partiya statusu almamışdı) iştirakı ilə yaradılıb. 1995-ci ilin parlament seçkisi ərəfəsində ADP blokdan çıxıb, həmin il və daha sonra bloka başqa partiyalar — Əhrar, Xalq Demokratik Partiyası, Azərbaycan Xalq Partiyası və s. Partiyalar qoşulub.

Hər iki partiya arasında aparılan uzun müzakirə və ittihamlardan sonra, nəhayət Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası və Müsavat proporsional qayda ilə seçkidə iştirak üçün ümumi siyahı hazırladı. Siyahıda birinci Əbülfəz Elçibəy, ikinci İsa Qəmbər, üçüncü isə Əli Kərimli oldu, lakin az keçməmiş Elçibəy dünyasını dəyişir. Bu əsnada, Əli Kərimli AXCP sədri seçilir.

Müsavat Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası-də baş verən hadisələri dəstəkləmir. İsa Qəmbər özünəməxsus şəkildə gediş edərək, Ə. Kərimlinin partiya sədri kimi tanımadığını bəyan edir və onun sədrliyinə qəbul etmədiyini bildirir.

Nəticədə, "Demkonqres" iki yerə parçalanır. "Demkonqres-1" Müsavatin qərargahında və "Demkonqres-2" də cəbhənin qərargahında isclaslarını keçirir.

2003-cü ilin prezident seçkisi ərəfəsində isə adıçəkilən blokların hər biri tarixin arxivinə yazılıb.

Dəyirmi Masa

7 yanvar 1995-ci ildə vətəndaş həmrəyliyinə nail olmağı qarşısına məqsəd qoyan, siyasi yönümündən asılı olmaya- raq bütün təşkilatları bir araya gətirən məsləhət, məşvərət, qarşılıqlı əməkdaşlıq mərkəzi kimi Dəyirmi Masa yaradıldı. Bu quruma ilk əvvəl 32 təşkilat daxil olsa da, onun ikinci əsasnaməsini 16 təşkilat imzaladı. 2000-ci ilin əvvəllərində Dəyirmi Masanın tərkibində 11 partiya fəaliyyət göstərirdi.

Məşvərət Məclisi

5 aprel 1997-ci ildə iqtidarın siyasətini dəstəkləyən partiyaların məşvərət və əməkdaşlıq mərkəzi olan Məşvərət Məclisi təsis edildi. 2000-ci ilin əvvəllərində əks mövqeli partiyaların da (Azərbaycan Kommunist Partiyası, AVP) təmsil olunduğu bu qurumda 12 partiya birləşirdi.

İqtidaryönlü Məşvərət Məclisinə 9 partiya — Azərbaycan Naminə Alyans, Milli Dövlətçilik, Demokratik Maarifçilik, Respublikaçılar, Azad Respublikaçılar, Demokratik Azərbaycan Dünyası, Ana Vətən, Sosial Rifah və Mübarizlər partiyaları daxildir.

Sosialist Azərbaycanı

1997-ci ilin oktyabrında ASDP və AKP-nin təşəbbüsü ilə qarşısına demokratik sosializm cəmiyyəti qurmaq məqsədini qoyan "Sosialist Azərbaycanı" bloku yaradıldı.

Birləşmiş Müxalifət Hərəkatı

BMH 1998-ci ilin prezident seçkisindən sonra Müsavat və Xalq Cəbhəsi partiyaları başda olmaqla bir neçə qurumun iştirakı ilə yaradılıb. Fəaliyyəti bir neçə il çəksə də daxili parçalanmalara məruz qalaraq dağılıb.

Demokratiya Uğrunda Böyük Birlik (DUBB)

Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası-Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası birliyinə paralel yaradılmış siyasi blok.

Demokratiya Uğrunda İttifaq (DUİ)

Klassik Xalq Cəbhəsi, Azərbaycan Milli Demokrat və Azadlıq partiyaları Demokratiya Uğrunda İttifaqın (DUİ) təsis olunması ilə bağlı saziş imzalayıblar.

Quruma Klassik Xalq Cəbhəsi, Azadlıq, Böyük Azərbaycan, Milli Qurtuluş partiyaları daxil idi.

Böyük Azərbaycan Partiyası Siyasi Şurasının partiyanın Demokratiya Uğrunda İttifaqda fəaliyyəti müzakirə edilib.

22 fevral 2011-ci ildə Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyası (KXCP) da DUİ-nin fəaliyyətinə xitam verilməsi təklifi ilə çıxış edib. Məsələ toplantıda geniş müzakirə edilib və DİU-nun fəaliyyətinə dünən xitam verilib.

Beşlər

Azərbaycanın müxalifət partiyalarının "beşlər" formatı 2007-ci ildə yaradılıb və qurumda Azərbaycan Demokrat, Müsavat, Tərəqqi, Milli İstiqlal Partiyaları və "Azərbaycan Naminə" İctimai Forum təmsil olunub.

Azərbaycan Yolu Siyasi Hərəkatı

AYSH 2005-ci il yanvarın 6-da 21 partiya və ictimai təşkilatın təşəbbüsü ilə təsis edilib. Sədri İlqar Qasımov seçilib.

Demokratik Seçki Mərkəzi

DSM-də Azadlıq, Milli Demokrat, Açıq Cəmiyyət, Təkamül, Yaşıllar, Böyük Azərbaycan, Böyük Quruluş, Bütöv Azərbaycan Xalq Cəbhəsi və Klassik Xalq Cəbhəsi partiyaları təmsil olunur.

Milli Demokratik Qüvvələr Birliyi (MDQB)

MDQB-də üç təşkilat — Bütöv Azərbaycan Xalq Cəbhəsi, Təkamül və Vahid Azərbaycan Milli Birlik partiyaları təmsil olunub.

Azərbaycan Sol Qüvvələr Birliyi

Azərbaycan Kommunist Partiyası sədri Rauf Qurbanov, Azərbaycan Sosialist Partiyasının sədri Elşən Həsənov, Azərbaycan Vahid Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin I katibi Musa Tukanov və Markizim-Leninizm platformasında Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin I katibi Telman Nurullayev arasında aparılan müzakirələr nəticəsində yaradılıb.

Sosialist Yönümlü Partiyaların Əlaqələndirmə Şurası

Şura 2009-cu ildə yaradılıb. Şuraya Azərbaycan Xalq Sosialist, Mütərəqqi Sosialist (Rüstəm Şahsuvarov) və Demokratik Sol Partiyası (Elşən Manafov) daxil olub. Daha sonra AMSP AXSP-yə birləşmişdir və Şurada iki partiya qalmışdır. AXSP və DSP. Daha sonra Şura fəaliyyətini dayandırdı.

Birlik

Hökumətə yaxın olduğunu bildirən beş kiçik partiya – Azad Respublikaçılar, Milli Dövlətçilik, Milli Hərəkat, Demokratik Ziyalılar və Azərbaycan Mübarizləri partiyaları tərəfindən iyunun 30-da yaradılıb. Bu partiyaların rəhbərləri deyirlər ki, bundan sonra onlar "Birlik" siyasi blokunda fəaliyyət göstərəcəklər. Məqsədləri də odur ki, həm bələdiyyə, həm də parlament seçkilərində iqtidarı müdafiə etsinlər.

İctimai Palata

2010-cu ilin Dekabrın 28-də Müsavat, Milli İstiqlal, Xalq Cəbhəsi, Klassik Xalq Cəbhəsi, Xalq və başqa partiyalar, eləcə də bir sıra QHT və vətəndaş cəmiyyətinin təmsilçiləri, deputatlığa keçmiş namizədlərin iştirakı ilə İctimai Palata təsis edildi.

İctimai Palatanın Koordinasiya Şurası 2014-cü ilim martın 4-də özünün sonuncu toplantısını keçirib. Toplantıda İctimai Palatanın fəaliyyətinə xitam verilib.

Demokratik Cəmiyyət Uğrunda Müqavimət Hərəkatı

2012-ci ildə Rəsul Quliyev tərəfindən yaradılan Açıq Cəmiyyət Partiyası, KXCP, Aydınlar Partiyası, Azadlıq Partiyası və ALDP-nin üzv olduğu hərəkat. Hərəkatın sədri ALDP sədri Fuad Əliyev olmuşdur.

Azərbaycan Naminə Demokratiya Hərəkatı

2016-cı ilin sentyabr ayının 11-də Strasburq şəhərində Azərbaycandan olan mühacirlərin bir qrupu AND (Azərbaycan Naminə Demokratiya) adlı ictimai-siyasi təşkilat yaratdıqlarını elan etdilər.

AND kimi bir təşkilatın yaradılması ilə bağlı müzakirələr isə 2016-cı ilin əvvəllərindən başlayaraq gedirdi. Bu təşəbbüs keçmiş səfir, 2015-ci ilin yayında Azərbaycandakı despotik rejimin davranışlarına etiraz olaraq, siyasi mülahizələrə görə vəzifəsindən istefa verən Arif Məmmədova və "Azadlıq" qəzetinin və Turan TV-nin baş redaktoru olan, Fransada mühacirətdə yaşayan Qənimət Zahidə məxsusdur. Bir neçə ay ərzində AND-ın rəsmən quruculuğu, quruluş sənədləri, hüquqi statusu və digər məsələlərlə bağlı müzakirələr getdikdən sonra 2016-cı ilin sentyabr ayında təşkilatın təsis konfransı keçirilib və AND təşkilatı rəsmən elan edilib.

Keçmiş diplomat Arif Məmmədov 2019-cu ilin mayın 22-də Azərbaycan Naminə Demokratiya (AND) hərəkatının həmsədr vəzifəsindən və hərəkatdan istefa verib.

Azərbaycan Xalq Hərəkatı

Yanvarın 26-sı Bakıda, Demokrat Partiyasının mərkəzi qərargahında təsis olunan qurum Azərbaycan Xalq Hərəkatı adlanır.

Sabiq daxili işlər naziri İsgəndər Həmidovun təşəbbüsü olan quruma Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyası (lideri Mirmahmud Mirəlioğlu), Ümid Partiyası (lideri İqbal Ağazadə), Demokrat Partiyası (lideri Sərdar Cəlaloğlu), Vətəndaş və İnkişaf Partiyası (lideri Əli Əliyev), Ağ Partiya (lideri Tural Abbaslı), Böyük Azərbaycan Partiyası (lideri Elşad Musayev) və başqa partiyalar, eləcə də ictimai fəallar, ziyalılar daxildir.

Azərbaycan Xalq Hərəkatının İdarə Heyəti və Məclisinin formalaşdırlacağı, bölgələrdə dayaq dəstələrinin olacağı bildirilir.

Parçalanmadan sonra iki qanada ayrılmış Azərbaycan Xalq Hərəkatının İdarə Heyətinin birləşdirilməsi cəhdləri nəticəsiz qalıb.

Vətəndaş və İnkişaf Partiyasının qərargahında İdarə Heyətinin üzvləri — Vətəndaş və İnkişaf Partiyasının sədri Əli Əliyev, AĞ Partiyanın başqanı Tural Abbaslı, keçmiş müdafiə naziri Rəhim Qazıyev, Azadlıq Partiyasının sədri Əhməd Oruc, Sosial Ədalət Partiyasının sədri Mətləb Mütəllimli, İslam Demokratik Partiyasının sədri Tahir Abbaslı iclas keçirib. Hüquqşünas Qurban Məmmədov də bu qanadda təmsil olunur. İclasda may ayı üçün iş planı müzakirə olunub.

Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyasının (KXCP) qərargahında sabiq daxili işlər naziri İsgəndər Həmidov, milli azadlıq hətəkatının fəallarından olmuş Ramiz Tağıyev, Milliyyətçi Hərəkat Partiyasının sədri Valeh İbadov, Xalq Azadlıq Partiyasının sədri Valeh Mirzəyev, Gələcək Azərbaycan Partiyasının sədri Ağasif Şakiroğlu və digər İdarə Heyəti üzvlərinin iştirakı ilə digər qanadın iclası keçirildi.

KXCP sədri Mirmahmud Mirəlioğlu hələlik qanadların hər hansı birində təmsil olunmaq istəmədiyini, özlərini vahid AXH-də gördüklərini bildirib.

İsgəndər Həmidovun başçılıq etdiyi qanadın 30 Noyabr tarixli iclasında iştırak edən müxbirinin verdiyi məlumata görə, Ağasif Şakiroğlu,Salman İmanlı, Süleyman Kərimli, Valeh Mirzəyev təşkilatdan istefa verib. İsgəndər Həmidov isə rəsmən AXH-nin buraxıldığını elan edib.

Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyasının (KXCP) təmsil olunduğu Azərbaycan Xalq Hərəkatı isə fəaliyyətini davam etdirir.

Birlik İnkişafa Zəmanətdir (BİZ)

10 may 2020-ci ildə bir qrup siyasi-ictimai xadim və ictimai fəal (Bəxtiyar Hacıyev; Ərəstun Oruclu; Qubad İbadoğlu; Arif Məmmədov; İlham İsmayıl; Rüfət Səfərov tərəfindən yaradılıb.

Mənbə

• Səs Qəzeti
• Səs İnformasiya Agentliyi
• Meydan TV
• Azadlıq Radiosu